Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης έκανε τα πρώτα της βήματα και μεγάλωσε σε δύσκολα και ταραγμένα χρόνια. Η Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή διανύει περίοδο οξείας πολιτικής κρίσης με συχνές αλλαγές κυβερνήσεων, στρατιωτικά πραξικοπήματα και οικονομική και πολιτική αστάθεια.
H πρώτη ΔΕΘ ξεκίνησε την λειτουργία της στις 3 Οκτωβρίου 1926 στο πεδίο ασκήσεων του Γ’ Σώματος Στρατού (Πεδίον του Άρεως) συνολικής έκτασης 37.500 τ.μ., εκ των οποίων η έκθεση κατέλαβε τα 7.000 τ.μ. Ο χώρος βρισκόταν ανάμεσα στις λεωφόρους Στρατού και Βασιλέως Γεωργίου, πίσω ακριβώς από το κτίριο το οποίο δεν υφίσταται σήμερα, αυτό της Ηλεκτρικής Εταιρίας. Η μοναδική είσοδος της έκθεσης βρισκόταν επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου, είχε μήκος 15 μέτρα και ύψος 7 μέτρα. Οι στεγασμένοι εκθεσιακοί χώροι περιελάμβαναν 9 περίπτερα για ελληνικές και ξένες συμμετοχές, ενώ υπήρχαν ακόμη περίπου 30 ανεξάρτητες προσωρινές κατασκευές για μεμονωμένες ή ομαδικές συμμετοχές. Οι επισκέπτες, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η οργανωτική επιτροπή της ΔΕΘ, ανέρχονταν στους 100.000.
“Kάθε Έλλην πρέπει να θεωρήση Εθνικόν καθήκον του να επισκεφθή την πρώτην Διεθνή Έκθεσιν μας, που εμπνέει αληθινά αίσθημα εθνικής υπερηφάνιας” ανέφεραν οι καταχωρίσεις της ΔΕΘ στις εφημερίδες της εποχής.
Μετά την επιτυχία της πρώτης διοργάνωσης, η 2η ΔΕΘ μεγαλώνει σε έκταση, φήμη και ακτινοβολία. Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές που ήταν δύο στην προηγούμενη διοργάνωση γίνονται έξι, αφού εκτός της Βουλγαρίας και της Σοβιετικής Ένωσης, που συμμετείχαν και στην πρώτη διοργάνωση, προστίθενται οι συμμετοχές της Πολωνίας, της Ελβετίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας.
Το 1929 η παγκόσμια οικονομική κρίση επηρέασε σημαντικά την λειτουργία της 4ης ΔΕΘ. 29 ημέρες μετά την λήξη της έκθεσης ήρθε η “Μαύρη Τρίτη” του μεγαλύτερου κραχ του Dow Jones, ενώ η 5η διοργάνωση συνέπεσε με τον εορτασμό των 100 χρόνων από την σύσταση του ελληνικού κράτους.
Το 1931 η ΔΕΘ καινοτόμησε με την εισαγωγή του θεσμού της λαϊκής ημέρας με το φθηνό εισιτήριο των 5 δρχ. προκειμένου να προσελκύσει επισκέπτες που είχαν ταλαιπωρηθεί από την διεθνή οικονομική κρίση.
Το 1937 ήταν μια πολύ σημαντική χρονιά διότι εκδόθηκε ο ν.661, σύμφωνα με τον οποίο ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε η οριστική παραχώρηση των νέων χώρων της ΔΕΘ, στην σημερινή της θέση.
Το Πάσχα του 1939 ο Μουσολίνι αποβίβασε τα στρατεύματα του στην Αλβανία με εμφανή πλέον τον σκοπό του για την κατάκτηση της Ελλάδος. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, κατά την διάρκεια προετοιμασίας της 14ης ΔΕΘ, η Γερμανία του Χίτλερ είχε εισβάλει στην Πολωνία όμως παρ’ όλα αυτά συμμετείχε στη ΔΕΘ και μάλιστα με δικό της περίπτερο.
Η τελευταία προπολεμική έκθεση της ΔΕΘ πραγματοποιήθηκε το 1940 στις νέες της εγκαταστάσεις, οι οποίες όμως επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν μόνο για ένα έτος, καθώς υπέστησαν βαρύτατες καταστροφές κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η 15η ΔΕΘ, στην οποία συμμετείχαν επίσημα 4 ξένα κράτη (Γερμανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία και Τουρκία) εγκαινιάστηκε στις 22 Σεπτεμβρίου και έκλεισε τις πύλες της στις 22 Οκτωβρίου. Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο πόλεμος, ενώ πολλοί από τους εκθέτες δεν πρόλαβαν ούτε τα εκθέματά τους να πάρουν από τα περίπτερα.
Ο Πρόξενος της Γερμανίας Σόεμπεργκ επ’ ευκαιρία της συμμετοχής της χώρας του στη ΔΕΘ παρέθεσε γεύμα στις 22 Σεπτεμβρίου 1940 κατά τη διάρκεια του οποίου δήλωσε ότι “Η Διεθνής Έκθεσις Θεσσαλονίκης είνε ένα εις μεγάλην απόστασιν ορατόν σύμβολον της ειρηνικής θελήσεως της ελληνικής κυβερνήσεως”.
Η έκθεση ήταν υποτονική όσο αφορά την επισκεψιμότητά της, αλλά και τις εμπορικές πράξεις που πραγματοποιήθηκαν. Έξι ημέρες μετά την έκθεση ο Ι. Μεταξάς και ο ελληνικός λαός αρνήθηκαν να παραδώσουν την χώρα και ξεκίνησε η ιταλική επίθεση. Tα περίπτερα με τα εκθέματά τους εγκαταλείφθηκαν και λεηλατήθηκαν από τους ίδιους τους Θεσσαλονικείς, πριν πέσουν στα χέρια των Γερμανών.
Στις 11 Απριλίου 1941 εγκαταστάθηκαν στους χώρους της ΔΕΘ γερμανικές μονάδες που παρέμειναν μέχρι και την λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Tα αρχεία της έκθεσης, ο εξοπλισμός και τα έπιπλα, όσα είχαν απομένει, λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν. Tο κεντρικό περίπτερο της Εθνικής Παραγωγής χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως αποθήκη ραδιοφωνικών πομπών και ασυρμάτων. Tα υπόλοιπα περίπτερα μετατράπηκαν σε αποθήκες πυρομαχικών, όπλων και κινητήρων αεροπλάνων.
Τον Οκτώβριο του 1944 και με διαφαινόμενη την ήττα τους, οι Γερμανοί ανατίναξαν τα πολεμοφόδιά τους για να μην πέσουν στα χέρια των συμμάχων, μαζί και τα περίπτερα της έκθεσης.
Αμέσως μετά την αποχώρηση του γερμανικού στρατού τα περίπτερα επισκευάστηκαν και αξιοποιήθηκαν ως αποθήκες από τα σώματα των συμμάχων. Στην αρχή εγκαταστάθηκε η βρετανική υπηρεσία ανεφοδιασμού ML και αργότερα η UNNRA. Ο χώρος αξιοποιήθηκε για την αποθήκευση τροφίμων και στη συνέχεια μετατράπηκε σε χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων από την ΥΕΚΑ, μια δημόσια επιχείρηση για κρατικά αυτοκίνητα. Η ΥΕΚΑ αποχώρησε από την έκθεση το 1950.
Το 1949 έγιναν προσπάθειες από τους εργαζόμενους να εντάξουν την ανακατασκευή της ΔΕΘ στο σχέδιο Μάρσαλ και κατόρθωσαν μετά από επιτόπιο έλεγχο της αμερικανικής αντιπροσωπείας να εξασφαλίσουν ποσό ύψους 2.800.000.000 δρχ. για την αποκατάσταση του λεηλατημένου και κατεστραμμένου χώρου της έκθεσης. Το προσωπικό της ΔΕΘ την δεκαετία 1940 – 1950 είχε αποσπαστεί κυρίως στον Ερυθρό Σταυρό και σε άλλες κρατικές υπηρεσίες. Η ΔΕΘ ως φορέας από το 1940 μέχρι και το 1949 λειτουργούσε υποτυπωδώς σε γραφεία επί της οδού Αγίας Σοφίας λόγω της έλλειψης ασφάλειας στην περιοχή της έκθεσης.
Το 1951 μετά από δέκα χρόνια σιωπής η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης ξεκινά και πάλι την λειτουργία της για να γράψει μια λαμπρή πορεία για την Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα.
