Την πολυετή εκκρεμότητα της πλατείας Διοικητηρίου, του εμβληματικού χώρου μπροστά από το υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης επιχειρούν με μεθοδικό πλέον τρόπο να αποκαταστήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, δίνοντας μια νότα αισιοδοξίας στη Θεσσαλονίκη, η οποία διανύει δύσκολες μέρες.
Η εξίσωση δεν είναι εύκολη. Το αντίθετο, είναι πολύ δύσκολη, αφού επί δεκαετίες το έργο παραμένει στα χαρτιά, αποδεικνύοντας ότι έχουμε τη μοναδική ικανότητα να παράγουμε ιδέες, να τις κάνουμε μελέτες και να μην μπορούμε να τις μετατρέψουμε σε υλοποιήσιμο έργο.
Η ανάπλαση της εμβληματικής για την Ιστορία της Θεσσαλονίκης πλατείας είχε εξεταστεί στη δεκαετία του 1990. Τότε η ανάπλαση είχε κεντρικό στόχο. Να γίνει πάρκινγκ. Γι' αυτό άλλωστε ξηλώθηκε η μαρμάρινη πλατεία... Το πάρκινγκ με τα αρχαία που ήρθαν στο φως δεν μπορούσε πλέον να γίνει. Όμως για να φτάσουμε στην παραδοχή ότι θα γίνει η ανάπλαση και θα αναδειχθούν τα αρχαία ώστε να είναι επισκέψιμα, αλλά δεν μπορεί να γίνει το πάρκινγκ, πέρασαν 20 – 25 χρόνια. Κι όλα αυτά τα χρόνια η πλατεία παρέμεινε σε κακό χάλι, μια τρύπα στην καρδιά της πόλης. Μεσολάβησαν πολλά.
Από το 2007 άρχισε πάλι κάτι να κινείται και το 2010 είχαμε πλέον την περίφημη μελέτη των τριών επιπέδων, εκ των οποίων το μεσαίο θα γινόταν πάρκινγκ 100 θέσεων. Από τότε το πάρκινγκ ακυρώθηκε, προέκυψαν διαμάχες... Αν και διασφαλίστηκε λίγα χρόνια μετά χρηματοδότηση για την εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών, πέρασαν χρόνια και η ανάπλαση έμεινε ορφανή. Πριν από λίγα χρόνια άρχισαν και πάλι να κινητοποιούνται οι φορείς.
Το καλό στην τελευταία περίπτωση είναι ότι κινητοποιήθηκαν όλοι οι τοπικοί και κυβερνητικοί φορείς κι έτσι απέκτησε προοπτική η ανάπλαση.
Αυτή η προοπτική επισφραγίστηκε με την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης (δείτε εδώ) για την εκπόνηση μιας –οριστικής ελπίζουμε- μελέτης για την κατασκευή της πλατείας και των προσβάσεών της, με πιθανή (όπως αναφέρεται) κατασκευή συγκοινωνιακού πολυτροπικού κέντρου, αλλά και για την εκπόνηση μελέτης αποκατάστασης της πλατείας Διοικητηρίου, με ταυτόχρονη προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.
Πάρκινγκ δεν θα υπάρξει τελικά. Στόχος είναι να αποκατασταθεί η πλατεία, να δημιουργηθεί ένας εμβληματικός δημόσιος, ελεύθερος χώρος μπροστά από το Διοικητήριο, που θα αλλάξει τις συνθήκες καθημερινότητας, θα αναβαθμίσει συνολικά την περιοχή και θα βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων. Σε μια περιοχή ασφυκτικά δομημένη, με ελάχιστους ελεύθερους δημόσιους χώρους, δίχως πλατείες, δίχως ανάσες... Κι επίσης, οι σημαντικές αρχαιότητες θα αναδειχθούν και θα καταστούν επισκέψιμες από τους πολίτες, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό για την ιστορική μνήμη της πόλης. Η σημερινή «τρύπα» εξάλλου δημιούργησε μια αποκρουστική ασυνέχεια στον αστικό ιστό της περιοχής.
Το σημαντικότερο δεν είναι οι νέες μελέτες. Είναι η εύρεση χρηματοδότησης για την υλοποίηση του έργου. Με την ένταξη του έργου στο νέο ΕΣΠΑ της προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027, διασφαλίζεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και προφανώς μπαίνει χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης του έργου. Οι μελέτες που θα εκπονηθούν το επόμενο διάστημα (αρχιτεκτονικές, κυκλοφοριακές, στατικές, γεωτεχνικές, ηλεκτρομηχανολογικές) δεν θα μας δώσουν μόνο μια εικόνα της τελικής μορφής που θα αποκτήσει η πλατεία Διοικητηρίου, αλλά θα αποτελέσουν και τη βάση της ωριμότητας του έργου, ώστε αυτό να ενταχθεί στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα και τελικά να έχει επιτέλους ελπίδα να υλοποιηθεί.
Η πλατεία Διοικητηρίου αποτέλεσε κεντρικό σημείο αναφοράς, τοπόσημο του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, για πάρα πολλά χρόνια πριν από το 1990. Είναι άλλωστε η μία από τις ένδεκα πλατείες που σχεδιάστηκαν για το κέντρο της πόλης, μετά την πυρκαγιά του 1917. Κατασκευάστηκε το 1937 και είχε τρία επίπεδα, θυμίζοντας όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά την Piazza Venezia της Ρώμης. Μαρμάρινη πλατεία, «Μάρμαρα» ή «Λευκά Μάρμαρα» ήταν ονομασίες που της αποδόθηκαν κατά καιρούς. Συνδεμένη απόλυτα με το Διοικητήριο έχουμε πολλές εικόνες και όψεις της από τις χαρακτηριστικές παλιές καρτ ποστάλ της Θεσσαλονίκης. Εκείνα τα μάρμαρα της πλατείας Διοικητηρίου βρίσκονται επί δεκαετίες σε ένα οικόπεδο στη Νέα Ελβετία παρατημένα, ενώ και τα αρχαία που αποκαλύφθηκαν παραμένουν σε εγκατάλειψη...
Τι πρέπει να γίνει θα το μάθουμε τους επόμενους μήνες. Τι θα γίνει θα το δούμε τα επόμενα χρόνια. Αυτή τη φορά, με δεδομένη και την καθολική συμφωνία στην υλοποίηση του έργου, πολιτική και κοινωνική, δεν υπάρχει λόγος επιπλέον καθυστέρησης.
Δεν συμφωνούμε και συχνά εδώ στη Θεσσαλονίκη όλοι σε ένα έργο. Κι ευτυχώς οι όποιες διαφωνίες του παρελθόντος για την πλατεία Διοικητηρίου συμβιβάστηκαν και βρέθηκε μια λύση. Άνοιξε ένα παράθυρο ελπίδας κι αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό και αφενός οφείλουμε όλοι να το περιφρουρήσουμε, αφετέρου οφείλουν οι αρμόδιοι να προχωρήσουν γρήγορα και αποτελεσματικά στην ολοκλήρωση του έργου.