Tη μετατροπή των στρατοπέδων που βρίσκονται εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης σε ελεύθερους, δημόσιους κοινόχρηστους χώρους υψηλού πρασίνου, ζητεί η Δικτύωση Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε, με θέμα «Πρώην στρατόπεδα Θεσσαλονίκης: Ευκαιρία για πράσινο – ανάσα της πόλης ή μπίζνες με ακίνητα;», η Δικτύωση επισημαίνει μια σειρά από βήματα που πρέπει να γίνουν προκειμένου να μη μετατραπούν τα πρώην στρατόπεδα σε εργαλείο real estate, αλλά να αποτελέσουν ελεύθερους αδόμητους και κυρίως πράσινους χώρους, που θα αναπληρώσουν το μεγάλο έλλειμμα του πολεοδομικού συγκροτήματος σε πράσινο.
«Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη με λιγότερο από 3 τ.μ. πράσινο ανά κάτοικο, μια από τις μικρότερες αναλογίες στην Ευρώπη, με υψηλότατα επίπεδα ρύπανσης, ιδιαίτερα σε μικροσωματίδια στο δυτικό της τμήμα. Αυτό συνέβη καθώς ο τρόπος ανάπτυξης της πόλης δεν επέτρεψε τη διάθεση επαρκών ελεύθερων χώρων πρασίνου και μάλιστα υψηλού που είναι αναγκαίο για τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας των κατοίκων, την ρύθμιση του αστικού μικροκλίματος, ακόμα και για τη διασφάλιση επαρκών χώρων συγκέντρωσης σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, όπως οι σεισμοί.
Σήμερα, οι ελεύθεροι αδόμητοι χώροι εντός του αστικού ιστού που μπορούν να δεχθούν υψηλό πράσινο είναι ελάχιστοι με τους περισσότερους από αυτούς να είναι στρατόπεδα, κλειστά και σε λειτουργία (πλήρως ή μερικά). Τα περισσότερα και μεγαλύτερα βρίσκονται στην ιδιαίτερα περιβαλλοντικά υποβαθμισμένη Δυτική Θεσσαλονίκη. Οι διεκδικήσεις των τοπικών κοινωνιών αλλά και εξειδικευμένες μελέτες κατέληξαν στο ότι τα στρατόπεδα που βρίσκονται εντός και στις παρυφές του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης πρέπει να διατεθούν αποκλειστικά στην ανάπτυξη υψηλού πρασίνου για να βελτιωθεί η αναλογία έκτασης πρασίνου ανά κάτοικο, αν και πάλι αυτή θα είναι πολύ χαμηλότερη του αποδεκτού (5 τ.μ./κάτοικο). Η ζωτική σημασία αυτής της τελευταίας και μοναδικής δυνατότητας, στοιχειώδους αναβάθμισης της υποβαθμισμένης ποιότητας ζωής, είναι αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα για την κοινωνία της Θεσσαλονίκης», επισημαίνει η Δικτύωση.
Πλήθος συλλογικοτήτων αλλά και κάποιοι δήμοι υιοθέτησαν μετά το 2013 μια σειρά σχετικών αιτημάτων με σκοπό να μετατραπούν τα πρώην στρατόπεδα εντός πολεοδομικού συγκροτήματος σε ελεύθερους, δημόσιους κοινόχρηστους χώρους υψηλού πρασίνου:
- Η κατάργηση του Ν. 2745/1999 (Νόμος Τσοχατζόπουλου) περί οικιστικής ανάπλασής τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του οποίου, ένα μεγάλο μέρος της έκτασής τους αποδίδεται προς εξυπηρέτηση οικιστικών αναγκών του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και το οριστικό πάγωμα συμφωνιών που προσπάθησαν να δημιουργήσουν τετελεσμένα και να δεσμεύσουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
- Το χαρακτηρισμό των πρώην στρατοπέδων με προεδρικά διατάγματα ως κοινόχρηστων χώρων υψηλού πρασίνου.
- Τα εντός των στρατοπέδων αξιόλογα κτήρια να χαρακτηριστούν ως ιστορικά μνημεία τα οποία αφού συντηρηθούν, να αποδοθούν για ήπιες κοινωφελείς χρήσεις.
- Η αναστροφή της μεταβίβασης των στρατοπέδων Μεγ. Αλεξάνδρου και Παπακυριαζή στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).
- Την απόδοση της ιδιοκτησίας των πρώην στρατοπέδων στους Δήμους στους οποίους ανήκουν γεωγραφικά χωρίς την ένταξή τους σε οποιαδήποτε σχέδιο αξιοποίησής που περιλαμβάνει νέες οικοδομές κάθε τύπου. Τυχόν εγκεκριμένες πολεοδομήσεις μέσω ΓΠΣ κ.λπ. καταργούνται.
- Τη σύσταση δημόσιου μητροπολιτικού φορέα, με τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, υπεύθυνου για την ανάδειξη και τη διαχείριση τους ως χώρων κοινόχρηστου πράσινου υπερτοπικής σημασίας με την ανάλογη χρηματοδότηση.
- Την θεσμοθέτηση «Τράπεζας Γης» προκειμένου να απαλλαγούν οι δήμοι από το βραχνά της άρσης των απαλλοτριώσεων και των δυσβάσταχτων αποζημιώσεων που τις συνοδεύουν προκειμένου να ανακτήσουν τμήματα στρατοπέδων ή άλλων ελεύθερων χώρων.
«Η παρέμβαση αυτή ξεκίνησε το 2012-13 καθώς παρά το ώριμο των αιτημάτων από τους κατοίκους και τους δήμους, δεν υπήρχε καμία πρόοδος. Αντίθετα, το κτηριακό τους απόθεμα ρήμαζε, ενώ είχαν αρχίσει να διατυπώνονται φόβοι ότι θα καταλήξουν στα χέρια ιδιωτικών συμφερόντων. Οι φόβοι αυτοί πήραν σάρκα και οστά όταν το 2013, πρώτα σε όλη την Ελλάδα, τα στρατόπεδα Μεγάλου Αλεξάνδρου και Παπακυριαζή στα σύνορα των δήμων Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Ευόσμου Κορδελιού πέρασαν στο ΤΑΙΠΕΔ. Ταυτόχρονα έγιναν γνωστές οι προσπάθειες του Δήμου Παύλου Μελά να έρθει σε συμφωνία με το Υπ.Εθν.Άμυνας για να μοιράσουν τα ιμάτια του Στρ. Παύλου Μελά, με μεσίτη την Μητρόπολή Νεάπολης-Σταυρούπολης. Από την άλλη στο Στρ. Κόδρα υπήρχαν πολλές εκκρεμότητες, ενώ υπήρχε ήδη η πείρα της κάκιστης διαχείρισης του Στρ. Στρεμπενιώτη στη Νεάπολη όπου το πράσινο ήταν ελάχιστο και του Στρ. Τσιρογιάννη στο οποίο χτίστηκε το νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης. Με άλλα λόγια στο ήδη προβληματικό καθεστώς που είχε δημιουργήσει ο Ν. 2745/99 που ψηφίστηκε επί υπουργίας Τσοχατζόπουλου για την αξιοποίηση των στρατοπέδων, ήρθε να προστεθούν η απειλή της ιδιωτικοποίησης μέσω του ΤΑΙΠΕΔ. Είναι σκόπιμο να σταθούμε στον νόμο Τσοχατζόπουλου, γιατί αυτός εισήγαγε τη λογική ότι τα στρατόπεδα αποτελούν ιδιωτική περιουσία των Ε.Δ. που μπορούν να τη διαχειριστούν κυριολεκτικά όπως θέλουν. Ο νόμος αυτός από περιβαλλοντική άποψη αδιαφορούσε απολύτως για τις ανάγκες της κοινωνίας σε ελεύθερους χώρους πρασίνου μέσα στις πόλεις, τη στιγμή που ήταν γνωστό ότι η πλειονότητα των στρατοπέδων αυτών βρίσκονταν σε πυκνοδομημένες περιοχές. Ο νόμος επέτρεπε την παραχώρηση των στρατοπέδων υπό τον όρο ένα μέρος τους να δινόταν για πολεοδόμηση, υποτίθεται υπέρ των στρατιωτικών και για να υπάρξουν έσοδα για την κάλυψη του κόστους μετακίνησης των στρατιωτικών μονάδων. Αντιμετώπιζε αυτές τις εκτάσεις ως οικόπεδα που μπορούσαν, με προνομιακούς μάλιστα όρους, να μπουν στην αγορά γης δίνοντας κέρδη στους εργολάβους που θα τους έχτιζαν και κάποια οφέλη στο προσωπικό των Ε.Δ», τονίστηκε στην εκδήλωση.
Σύμφωνα με τη Δικτύωση: «Εδώ φτάνει κανείς στο άλλο κρίσιμο ζήτημα που άνοιξε ο νόμος αυτός από τη σκοπιά του κοινωνικού και δημοκρατικού ελέγχου των χρήσεων της δημόσιας γης. Αυτό είναι ότι οι Ε.Δ. και το προσωπικό τους αντιμετωπίζονταν ως μια ξεχωριστή προνομιούχα κοινωνική κατηγορία στην οποία απονέμεται το δικαίωμα να διαχειρίζεται δημόσια περιουσία που τους διατέθηκε για την άμυνα της χώρας σαν ιδιωτική, παραχωρώντας και κάποιο κομμάτι στην Τ.Α. εν είδη αριστοκρατικής εύνοιας προς τους υπηκόους».