Φως σε πτυχές της καθημερινής ζωής αλλά και σε άγνωστες ιστορίες της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ρίχνουν δύο ταινίες που θα προβληθούν στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που ξεκίνησε χθες στην πόλη.
Τα ντοκιμαντέρ «Τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα (Το μπλόκο της Καλαμαριάς)» και «Από τον τρόμο στην αντίσταση – Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη 1941-1944» κάνουν μια βουτιά στην ιστορία και αναφέρονται στη στάση που κράτησαν όχι μόνο οι Γερμανοί αλλά οι Έλληνες συνεργάτες τους.
Ένα γλέντι στην Καλαμαριά που έσωσε ζωές
Το ντοκιμαντέρ «Τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα (Το μπλόκο της Καλαμαριάς)» του σκηνοθέτη Μιχάλη Αγραφιώτη παρουσιάζει μια όχι τόσο γνωστή ιστορία από την περίοδο της Κατοχής.
Το Μπλόκο της Καλαμαριάς έλαβε χώρα στις 13 Αυγούστου 1944 στην Καλαμαριά όταν Έλληνες συνεργάτες των ναζί εισέβαλαν στην Καλαμαριά με μια λίστα 30 υποψήφιων θυμάτων που κατηγορούνταν για συμμετοχή τους στην Αντίσταση.
Μέχρι το μεσημέρι, οι συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων είχαν σκοτώσει εν ψυχρώ ήδη 11 άτομα. Τότε δήμαρχος της Καλαμαριάς ο οποίος ήταν και αυτός διορισμένος από τους Γερμανούς και ασπαζόταν την ιδεολογία αυτή αποφασίζει να οργανώσει ένα γλέντι υπέρ των Ελλήνων συνεργατών, στο οποίοι αυτοί τρώνε, πίνουν, μεθάνε και αποχωρούν πριν ολοκληρώσουν τη λίστα του θανάτου.
Μεταπολεμικά, ο δήμαρχος κατηγορήθηκε στο δικαστήριο για συνεργασία με τους Ναζί όμως αθωώθηκε καθώς όλες οι μαρτυρίες συνέκλιναν στο ότι το γλέντι έγινε για να διασωθούν οι εναπομείναντες στη λίστα των Ναζί.
«Έχει σημασία ότι αυτοί που εισέβαλαν ήταν Έλληνες. Το υπογραμμίζω αυτό στο κείμενο», σημειώνει ο κ. Αγραφιώτης, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ, προσθέτοντας πως οι άνθρωποι που μιλούν στην ταινία ομολογούν πως ήταν Έλληνες και όχι Γερμανοί αυτοί που τους σκότωναν.
«Έχω αυτόπτες μάρτυρες από τα 11 θύματα που περιγράφουν πως έγιναν οι εκτελέσεις. Μία εξ' αυτώ είναι κόρη θύματος η οποία ανακαλεί το πώς σκότωσαν τον πατέρα της μπροστά στα μάτια της», σημειώνει ο σκηνοθέτης, ο οποίος έχει εντάξει στην αφήγησή του και απόψεις ιστορικών.
«Στην ταινία βλέπουμε πως λειτουργεί μια τοπική κοινωνία, όπου βοηθάει ο ένας τον άλλο, πέρα από προσωπικές του ιδεολογίες», σημειώνει ο κ. Αγραφιώτης προσθέτοντας πως μέσω του ντοκιμαντέρ γίνεται ένα σχόλιο για το σήμερα και την άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων. «Θέλω να καταδείξω ότι τέτοιες συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων μπορούν να οδηγήσουν σε ακραία φαινόμενα», δήλωσε.
Ο Μιχάλης Αγραφιώτης θα βρίσκεται την Κυριακή, 3 Μαρτίου, στις 6.00 το απόγευμα στην αίθουσα Σταύρος Τορνές για να προλογίσει την ταινία του που θα προβληθεί εκείνη την ημέρα.
Δύο χρόνια στο Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά
Ο Λεωνίδας Ασημακόπουλος ήταν περίπου 60 ετών όταν πέρασε για πρώτη φορά την πόρτα του Ναζιστικού Στρατοπέδου Παύλου Μελά, όπου έμελε να μείνει για δύο χρόνια. Κάθε ημέρα που περνούσε εκεί, την κατέγραφε στο προσωπικό του ημερολόγιο, το οποίο μετέπειτα μετατράπηκε σε βιβλίο και βρέθηκε τυχαία στα χέρια του ντοκιμαντερίστα Γιώργου Κεραμιδιώτη.
Το ογκώδες βιβλίο, περίπου 800 σελίδων, αποτέλεσε κορμό για το ντοκιμαντέρ «Από τον τρόμο στην αντίσταση – Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη 1941-1944», που περιγράφει μέσα από τα λόγια του κρατουμένου την καθημερινότητα στο στρατόπεδο, τις εκτελέσεις που γίνονταν αλλά και την αγάπη που ο ίδιος έτρεφε για τη γυναίκα του.
Πιάνοντας το νήμα από το στρατόπεδο, ο κ. Κεραμιδιώτης κάνει αναφορές στο αντιστασιακό κίνημα στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα. Θέλοντας να συνδέσει τα τότε γεγονότα με το σήμερα, ο σκηνοθέτης αποφάσισε να εντάξει στην ταινία συζητήσεις που κατέγραψε μεταξύ νέων Ελλήνων και Γερμανών για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο αλλά και γενικότερο για το φαινόμενο του ναζισμού.
«Αυτό που κάνει ένα ντοκιμαντέρ είναι να βάζει καθρέφτες μέσα στον χρόνο, και στο παρελθόν και στο παρόν. Με ενδιέφερε (μέσω από τις συζητήσεις με τα νέα παιδιά) να δούμε τα πράγματα από τη σημερινή σκοπιά και να μην κλειστούμε σε εκείνο τον χωροχρόνο. Να αντιληφθούμε πώς αντανακλάται η ιστορία στο σήμερα, ποια είναι η εικόνα της, πώς προσλαμβάνεται», δήλωσε στη voria.gr ο κ. Κεραμιδιώτης.
Ο σκηνοθέτης, που ασχολείται με τη δημιουργία ντοκιμαντέρ ήδη από το 1987, θα παραστεί στην παρουσίαση της ταινίας του σήμερα, 2 Μαρτίου, στις 6.00 το απόγευμα στην αίθουσα Σταύρος Τορνές. Θα επαναληφθεί στις 7 Μαρτίου στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά.