Ένας αιώνας και κάτι χρόνια έχουν περάσει από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και την ενσωμάτωση της πόλης στον εθνικό κορμό. Με αυτό το δεδομένο δεν είναι τυχαίο, ούτε παράξενο το ότι σημαντικοί θεσμικοί φορείς της πόλης κλείνουν τα 90 ή τα 100 πρώτα χρόνια της ζωής τους. Ανάμεσα τους συγκαταλέγεται ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης*, που τον τελευταίο αιώνα αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο δυναμικά κομμάτια της πόλης, τον εμπορικό κόσμο. Κι αν δεχθούμε τη λαϊκή ρήση ότι «τα πρώτα 100 χρόνια είναι δύσκολα» τα καλύτερα για τον ΕΣΘ έρχονται.
Έτσι κι αλλιώς λόγω λιμανιού, αλλά και παραδόσεως αιώνων, η Θεσσαλονίκη είναι πόλη του εμπορίου, το οποίο ταιριάζει στην ατμόσφαιρα και την ιδιοσυγκρασία της. Ακόμη και σήμερα –στα χρόνια της βαθιάς και σκληρής κρίσης- το εμπόριο παραμένει όρθιο και ζωντανό. Για την κατάσταση που επικρατεί, αλλά και τις προοπτικές που διαγράφονται, μιλάει στη συνέντευξη που ακολουθεί ο πρόεδρος του ΕΣΘ Παντελής Φιλιππίδης.
Κύριε Φιλιππίδη, ποια είναι σήμερα η κατάσταση στην αγορά της Θεσσαλονίκης;
«Η κατάσταση στην αγορά της Θεσσαλονίκης είναι όπως σε όλη την Ελλάδα τραγική. Ίσως και χειρότερη. Η Θεσσαλονίκη δεν έχει πολλές πιθανότητες ανάκαμψης. Έχουν κλείσει πολλές βιομηχανικές μονάδες, έχουν φύγει πολλές επιχειρήσεις, υπάρχει πολύ μεγάλη ανεργία κι επομένως η αγορά δεν έχει μεγάλες πιθανότητες να ανακάμψει. Εκείνο που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι η τουριστική ανάπτυξη της πόλης. Να έρθει νέος κόσμος και φρέσκο χρήμα».
Το 2016 είναι χειρότερο από το 2015;
«Σίγουρα και με διαφορά. Είναι τα συσσωρευμένα επτά χρόνια της κρίσης και της ύφεσης, που κάθε χρόνο οδηγούν την αγορά χαμηλότερα. Η ζημιά σε μια επιχείρηση μπορεί, πλέον, να γίνει ανά πάσα στιγμή, διότι οι ρεζέρβες και τα αποθεματικά έχουν τελειώσει».
Άνιση μάχη
Ο τζίρος στην κατανάλωση υποχωρεί, αλλά, πλέον, είναι πολύ λιγότερα και τα καταστήματα που τον υποδέχονται, αφού ένα στα τέσσερα καταστήματα έχουν κλείσει…
«Σωστό είναι αυτό, αλλά η μοιρασιά είναι δυσανάλογη τα τελευταία χρόνια λόγω των πολυεθνικών εταιρειών. Κάθε κομμάτι που «περισσεύει» από το κλείσιμο ενός, δύο ή δέκα μαγαζιών οι πολυεθνικές το υφαρπάζουν με τον τρόπο τους, την οργάνωσή τους και την επιθετική πολιτική τους. Έτσι όσες από τις 7000 μεμονομένες επιχειρήσεις που λειτουργούν στο δήμο Θεσσαλονίκης κι αν κλείσουν, οι υπόλοιπες δεν μπορούν να επωφεληθούν. Δεν μπορούν να κάνουν προσθετική στο τζίρο τους διότι τον παίρνουν τα εμπορικά κέντρα και οι πολυχώροι».
Μήπως αυτό σημαίνει αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών;
«Πριν από 20 χρόνια η Θεσσαλονίκη είχε δύο πολυκαταστήματα, τον Λαμπρόπουλο και τον Φωκά, οι οποίοι έπαιρναν βέβαια μεγάλο μερίδιο από την αγορά, αλλά όχι τόσο μεγάλο ώστε να ενοχλεί. Σήμερα δυστυχώς τα μεγάλα μαγαζιά κτυπούν αλύπητα τα μικρότερα. Όταν πριν από μερικά χρόνια άνοιξε στη Θεσσαλονίκη το Media Markt μέσα σε ελάχιστο χρόνο εξαφανίστηκαν 1500 επιχειρήσεις εμπορίας ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών. Δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν μια τόσο μεγάλη και τόσο καλά οργανωμένη μονάδα».
Αυτό που περιγράφετε είναι μια εξέλιξη της αγοράς, μια κατά κάποιο τρόπο φυσική εξέλιξη. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
«Έτσι είναι. Υπάρχει, όμως, μια λεπτομέρεια που κάποτε πρέπει να την προσέξουμε. Ήδη η Κομισιόν κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις εάν λειτουργούσαν με τους κανόνες που επιβάλλονται στους μικρούς θα έφευγαν από την Ελλάδα. Δεν θα τους συνέφερε να λειτουργούν εδώ. Υπάρχουν διαφορές στο φορολογικό καθεστώς, εκτός από το ΦΠΑ».
Τι εννοείτε; Ότι τα πολυκαταστήματα φοροδιαφεύγουν;
«Δεν φοροδιαφεύγουν, αλλά δεν πληρώνουν στην Ελλάδα. Οι πολυεθνικές πληρώνουν στη χώρα που έχουν την έδρα τους. Επομένως κάποιοι στην αγορά πληρώνουν φόρο 10% και κάποιοι 30%».
Οι έμποροι της Θεσσαλονίκης αντιδρούν σωστά στο πρόβλημα;
«Όλοι έχουμε τις ευθύνες μας. Πρωτίστως η πολιτεία που επέτρεψε στα θηρία να μπουν ανεξέλεγκτα και να κατασπαράξουν τους μικρούς. Λάθη κάναμε κι εμείς οι έμποροι. Όταν έπρεπε, στην αρχή που εμφανίστηκε το φαινόμενο, δεν καταλάβαμε το μέγεθος του. Έτσι δεν αντιδράσαμε. Δεν έγιναν συνενώσεις εταιρειών, δεν έγιναν clusters προμηθειών».
Δεν υπάρχει συνεργατική κουλτούρα…
«Όχι δεν υπάρχει. Δε συνεργαζόμαστε. Είναι ένα από τα ελαττώματά μας».
Ο Εμπορικός Σύλλογος τι μπορεί να κάνει;
«Πιστεύω ότι υπάρχουν δυνατότητες. Προσπαθούμε να αναδείξουμε την αξία των συνεργασιών. Κανείς μόνος του δεν μπορεί να τα καταφέρει. Άλλωστε και ο Σύλλογος για τις δράσεις του ζητά τη συνεργασία των υπόλοιπων οικονομικών και κοινωνικών φορέων».
Το στοίχημα της Τούμπας
Τα Χριστούγεννα που μας έρχονται ο ΕΣΘ ανέλαβε να στολίσει την αγορά της Τούμπας. Γιατί εκεί και όχι κάπου αλλού;
«Η συζήτηση για την αγορά της Θεσσαλονίκης κρατάει χρόνια. Εγώ πάντα έλεγα ότι αγορά δεν είναι μόνο το κέντρο. Δεν είναι μόνο η Τσιμισκή, η Μητροπόλεως και η Αγίας Σοφίας. Αγορά είναι όλη η περιοχή από την Τούμπα μέχρι τα δυτικά τείχη. Γι’ αυτή την αγορά παλεύει ο Εμπορικός Σύλλογος. Ως πρόεδρος πήρα την πρωτοβουλία για την Τούμπα, επειδή εκεί υπάρχει ακόμη σφυγμός. Η οδός Λαμπράκη και οι κάθετοι δρόμοι λειτουργούν. Η Τούμπα έχει τεράστια προβλήματα, αλλά συγχρόνως είναι ένα οργανωμένο σύνολο που λειτουργεί.
Δεν πρέπει να περιμένουμε να φτάσει στα χαμηλά επίπεδα –για παράδειγμα- της οδού Παρασκευοπούλου, όπου τα κλειστά μαγαζιά είναι περισσότερα από τα ανοιχτά. Πρέπει λοιπόν να συντηρήσουμε καταστάσεις που σηκώνουν συντήρηση για να σταματήσουμε σε πρώτη φάση το κακό. Ο Εμπορικός Σύλλογος στην Τούμπα βάζει ένα στοίχημα. Παίρνει ρίσκο. Δε μιλάμε για αγορές εκτός κέντρου χωρίς να το πιστεύουμε. Διότι θα μπορούσαμε να κάτσουμε κι εμείς στη σιγουριά του κέντρου της πόλης, όπου τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα.
Από τις 3 Δεκεμβρίου μέχρι τις 7 Ιανουαρίου θα δείξουμε στους καταναλωτές ότι η αγορά της Τούμπας υπάρχει. Μακάρι από του χρόνου η Τούμπα να πάρει το δρόμο της και ο Σύλλογος να κάνει παρεμβάσεις αλλού, στη Χαριλάου, στη Μπότσαρη και αλλού. Όπως οφείλουμε να δούμε την περίπτωση της Εγνατίας, που καταστράφηκε από τις καθυστερήσεις του μετρό χωρίς κανένας να συγκινείται».
Η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη ξεκίνησε. Ποια είναι τα επόμενα βήματα και ποιος ο τελικός στόχος;
«Είναι ένα όνειρο που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, χωρίς κανείς εκτός του Εμπορικού Συλλόγου να πιστεύει ότι θα τα καταφέρουμε. Κι αυτό διότι το μείγμα των φορέων του εμπορίου και της οικονομίας, της Εκκλησίας και του πανεπιστημίου ήταν… περίεργο. Εμείς καταφέραμε να γίνει αυτή η συνεργασία με πολύ μεγάλη επιτυχία. Το τριήμερο πήγε καλά κι εμείς παίρνουμε δύναμη να συνεχίσουμε. Ήταν το άνοιγμα της Πύλης κι αν δεν είχε πάει καλά δεν θα είχαμε κουράγιο να συνεχίσουμε. Από την επόμενη κιόλας ημέρα σχεδιάζουμε πράγματα, που θα τα ανακοινώσουμε στις αρχές του 2017. Τελικός στόχος είναι η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη να γίνει θεσμός. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου είναι να δημιουργηθεί το brand name της πόλης».
Φέτος ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης κλείνει τα πρώτα 100 χρόνια του. Ποιο είναι το μήνυμα της επετείου;
«Έχουμε υποχρέωση να πάμε τον Εμπορικό Σύλλογο στην επόμενη ημέρα. Και το κάνουμε. Προσπαθούμε να στηρίξουμε τον εμπορικό κόσμο της Θεσσαλονίκης, όπως γίνεται από το Σύλλογο τα τελευταία 100 χρόνια. Είναι σίγουρο ότι όλοι μαζί μπορούμε καλύτερα απ’ ότι ο καθένας μας μόνος του».
*Από την προσεχή Πέμπτη το Voria.gr θα δημοσιεύσει σε συνέχειες τους βασικούς σταθμούς του εμπορίου της Θεσσαλονίκης στον 20ο και στον 21ο αιώνα, μέσα από την πορεία του Εμπορικού Συλλόγου της πόλης τα τελευταία 100 χρόνια.