Γράφει η Νιόβη Παυλίδου*
Στο Γραφείο του Περιφερειακού Συμπαραστάτη κατατίθενται διαρκώς διαμαρτυρίες πολιτών για ηχορύπανση από κωδωνοκρουσίες. Οι καμπάνες των ναών ηχούν δυνατά σε διάφορες ώρες της ημέρας, στο πυκνά δομημένο κέντρο της πόλης, δημιουργώντας δυσφορία στους περιοίκους. Η πρώτη διαμαρτυρία αντιμετωπίσθηκε με δυσπιστία, αλλά η επικοινωνία με το προσωπικό της Περιφέρειας ανέδειξε ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες λαμβάνουν συχνά αιτήματα για μετρήσεις ήχου, από πολίτες που κατοικούν κοντά σε ναούς.
Η έρευνα σε εφημερίδες, ιστοσελίδες, αλλά και στα πρακτικά του Συνηγόρου του Πολίτη επιβεβαίωσε ότι επί σειρά ετών πολλοί πολίτες, σε όλη τη χώρα, διαμαρτύρονται για παρόμοια προβλήματα. Ο ενδιαφερόμενος πολίτης μπορεί να συλλέξει αυτή την πληροφορία και να διαπιστώσει ότι οι διαμαρτυρίες έγιναν εντονότερες με τα χρόνια, που οι καμπάνες ενισχύθηκαν με ηλεκτρικούς μηχανισμούς. Τελευταία υπάρχουν διαμαρτυρίες και για τα ηχεία έξω από τους ναούς που μεταδίδουν τη θεία λειτουργία. Να διευκρινίσουμε ότι οι διαμαρτυρίες δεν προέρχονται από ομάδες πολιτών συγκεκριμένων πολιτικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά από μεμονωμένους πολίτες, ή ομάδες γειτονιάς, κυρίως σε αστικά κέντρα, όπου το ύψος των κτηρίων σε συνδυασμό με το περιορισμένο προαύλιο των ναών δημιουργεί εύκολα αφόρητες συνθήκες για οποιαδήποτε ηχητική δραστηριότητα.
Οι πολίτες που καταθέτουν επώνυμες διαμαρτυρίες είναι κυρίως επαγγελματίες, με έντονους εργασιακούς ρυθμούς και επικαλούνται δικαιώματα ποιότητας ζωής που θεωρούν ότι πρέπει να ισχύουν σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον. Σε πορίσματα και προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, ήδη από την περίοδο 1999 - 2003, καταγράφεται λεπτομερώς η συστηματική προσπάθεια του Συνηγόρου να δώσει απάντηση στο πρόβλημα, στην αρχή ο ίδιος, και κατόπιν υποστηρίζοντας δικαστικές προσφυγές των κατοίκων.
Ο Συνήγορος υποστήριξε με επιμονή ότι με βάση το ΠΔ 1180/81 που αφορά σε θέματα ηχορύπανσης, θα έπρεπε να τίθενται όρια στον ήχο της κωδωνοκρουσίας. Πολίτες απαίτησαν και διενεργήθηκαν συστηματικές μετρήσεις ήχου από έγκριτα πανεπιστημιακά εργαστήρια, που απέδειξαν ότι καταστρατηγείται κάθε νόμιμο όριο ηχορύπανσης. Επίσης, υπάρχουν και αποφάσεις της δικαιοσύνης για καταβολή προστίμων σε ιερείς, με την διαδικασία βέβαια να μην ολοκληρώνεται ποτέ. Είναι ολοφάνερο ότι το θέμα δεν λύνεται με νομικές προσφυγές. Και δυστυχώς, κάθε νέα διαμαρτυρία ξεκινά από την αρχή, από ομάδα πολιτών που προσπαθεί να επιτύχει κάποιο αποτέλεσμα για τη βελτίωση της καθημερινότητάς της, πριν πάρει την απόφαση να αλλάξει σπίτι.
Το Κράτος, τα αρμόδια Υπουργεία και επομένως οι Διευθύνσεις των Περιφερειών, στέκονται στην ερμηνεία ότι οι ναοί εξαιρούνται από τις διατάξεις ηχορύπανσης, με το σκεπτικό ότι ο ήχος της καμπάνας εξυπηρετεί συγκεκριμένο, ιδιαίτερο σκοπό και δεν μπορεί να καταμετρείται με τις συνήθεις διαδικασίες, ως θόρυβος. Και είναι ενδιαφέρουσα σε κάποιες περιπτώσεις διαμαρτυριών, η προσπάθεια των αιρετών (π.χ νομάρχες) να ισορροπήσουν ανάμεσα στις αντιδράσεις των ιερέων και τις διαμαρτυρίες των πολιτών, επικαλούμενοι διατάξεις και άρθρα ποικίλων και άσχετων νόμων. Το ελληνικό δίκαιο , με την πληθώρα των νόμων και των διατάξεών, σπάνια μας απογοητεύει! Κάπου θα βρεθεί κάποια παράγραφος που θα μας βοηθήσει να συντάξουμε απάντηση, η οποία δεν λέει επί της ουσίας τίποτα. Απλά, ο καθείς και η οπτική του.
Τι γίνεται σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη; Μα, η ανεξιθρησκεία είναι βασική αξία του δημοκρατικού πολιτεύματος, και καμία θρησκεία δεν μπορεί να είναι “ηχηρή”, ακόμη και αν θεωρείται (ή και πράγματι είναι) ως επικρατούσα. Σεβασμός στις μειονότητες.
Το πολιτικό μας σύστημα δεν μπόρεσε να υιοθετήσει αυτή την αντίληψη, παρόλη την εναλλαγή κυβερνήσεων διαφόρων ιδεολογικών χρωμάτων και αποχρώσεων. Ο κανόνας της ανεξιθρησκείας είναι πολύ χαμηλά στην λίστα προτεραιοτήτων μας. Κι οι πολίτες που ενοχλούνται θεωρούνται, μάλλον, «περίεργοι».
Στη χώρα μας ουσιαστικά τις απαντήσεις μπορεί να τις δώσει μόνο η Εκκλησία. Για ποιον χτυπούν οι καμπάνες; Στα μικρά χωριά, όπου πιθανά δεν τελείται κάθε Κυριακή λειτουργία, στις κωμοπόλεις με τη χαμηλή δόμηση και τις μεγάλες πλατείες, στα ξωκκλήσια και τα μοναστήρια, ακόμη και στις μεγάλες πόλεις στις ιδιαίτερες θρησκευτικές ημέρες, τις μεγάλες γιορτές, ποιος θα διαμαρτυρηθεί για την ένταση της καμπάνας;. Μάλλον κανείς. Ο μέσος αστός όμως, με την κοπιαστική καθημερινότητα και τις έγνοιες ζωής, αναμένουμε ότι θα ενδυναμώσει την πίστη του, όταν βροντά διαρκώς στο κεφάλι του μια καμπάνα και τον ταλαιπωρεί τις λίγες ώρες που μπορεί να ηρεμήσει; Είναι κατανοητή η προσπάθεια της Εκκλησίας να προσελκύσει πιστούς στις δεκαετίες του 90, όταν άθρησκοι πρόσφυγες από τα σύνορά μας εισέρχονταν στην χώρα και πιθανά έψαχναν θρησκευτικό προσανατολισμό. Αυτό τελείωσε. Οι πρόσφυγες που φθάνουν σήμερα στη χώρα μας έχουν, αποφασιστικά και αμετάκλητα, την δική τους θρησκεία. Και με αυτούς πρέπει να συμβιώσουμε, εφόσον τους έχουμε επιτρέψει να μοιραστούν τη ζωή μαζί μας. Ο πολίτης του αστικού κέντρου θα εκκλησιαστεί εφόσον το επιθυμεί, επιλογές υπάρχουν αρκετές, σε μικρές αποστάσεις από την οικία του.
Τι κερδίζει λοιπόν η Εκκλησία εάν δυσαρεστεί τον πολίτη της πόλης, μη σεβόμενη τις ανάγκες της καθημερινότητάς του; Στοχεύει στο κερί του ή στην ψυχή του; Άσχετα από την συμμετοχή του στο τελετουργικό της Εκκλησίας, η συνδρομή του στο κοινωνικό της έργο μπορεί να είναι πολύτιμη, είτε με τις γνώσεις του, είτε με την οικονομική του άνεση, είτε με την προσωπική προσφορά του. Θα το κάνει, εάν εισπράττει την κατανόηση και συμπαράσταση της Εκκλησίας στις συνθήκες ζωής που έχουν αλλάξει, με τα χρόνια και το περιβάλλον.
Και μην ξεχνάμε. Ο μεμονωμένος πολίτη είναι αδύναμος απέναντι στο Κράτος και την Εκκλησία, και δεν μπορεί παρά να ανέχεται σιωπηλά. Αλλά, από την ανοχή είναι πάντα καλύτερος ο αμοιβαίος σεβασμός. Για όλους.
*Η Νιόβη Παυλίδου, Καθηγήτρια ΑΠΘ, είναι Συμπαραστάτης του Πολίτη & της Επιχείρησης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
