Οι περιοδείες στο εξωτερικό του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν είναι ποτέ τυχαίες. Περιέχουν ουσία και συμβολισμούς. Ο επικεφαλής της διπλωματίας της ισχυρότερης χώρας του πλανήτη, της μοναδικής υπερδύναμης μέχρι σήμερα, σε κάθε περίπτωση έχει την ατζέντα του, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει τα απαιτούμενα εργαλεία για να την προωθήσει.
Με αυτά τα δεδομένα η επίσκεψη του Μάικ Πομπέο στη χώρα μας από 27 έως 29 Σεπτεμβρίου συνιστά κορυφαίο γεγονός για τις εξελίξεις. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι ΗΠΑ έχουν ενεργοποιηθεί από κοινού με την ΕΕ για την εκτόνωση της έντασης μεταξύ Ελλάδος – Τουρκίας στην Ανατ. Μεσόγειο, η παραμονή του Αμερικανού ΥΠΕΞ επί τριήμερο σε ελληνικό έδαφος έχει μεγάλη σημασία και ακόμη μεγαλύτερο συμβολισμό. Πολύ περισσότερο που στο πρόγραμμα Πομπέο δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτό το ταξίδι επίσκεψη στην Τουρκία. Μια επίσης ειδική παράμετρος είναι ότι -σύμφωνα με πληροφορίες διπλωματικών πηγών- η ατζέντα Πομπέο κατά την επίσκεψη του στη χώρα μας τοποθετεί ψηλά τις αμυντικές και επιχειρηματικές σχέσεις των δύο χωρών και δεν εστιάζει σε αυτή καθαυτή την κρίση στην Ανατ. Μεσόγειο, αν και το θέμα λόγω της επικαιρότητας που έχει θα συζητηθεί. Εντύπωση προκαλεί επίσης η επιλογή του Αμερικανού ΥΠΕΞ να επισκεφθεί όχι μόνο την Σούδα, κάτι λογικό αν υπολογίσει κανείς ότι η βάση της Σούδας θεωρείται μακράν η σημαντικότερη των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και τη Θεσσαλονίκη. Μια επίσκεψη που σηματοδοτεί τα ακόλουθα:
Πρώτον, την δυναμική επιστροφή των ΗΠΑ στα Βαλκάνια και ως εκ τούτου στη Βόρεια Ελλάδα. Άλλωστε η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας δημιουργεί νέες προϋποθέσεις για τη συμμαχία. Τα τελευταία χρόνια η αδράνεια της Ουάσιγκτον στην περιοχή -μέχρι και συζήτηση για κατάργηση του προξενείου των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη έγινε- έχει ως αποτέλεσμα να καταγράφουν οφέλη και επιρροή άλλες δυνάμεις με ανταγωνιστικά συμφέροντα, όπως η Γερμανία και κυρίως η Ρωσία, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Χαρακτηριστικό είναι για τη χώρα μας το παράδειγμα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Από το 2018 ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ έχει κατ’ επανάληψη δείξει με δημόσιες δηλώσεις την δυσαρέσκεια του για την κατάληξη του διαγωνισμού ιδιωτικοποίησης της ΟΛΘ ΑΕ. Κάτι που έχει αμβλυνθεί τους τελευταίους μήνες, μετά από συνάντηση του Αμερικανού διπλωμάτη με το νέο ηγετικό δίδυμο της ΟΛΘ ΑΕ, του προέδρου Θάνου Λιάγκου και του διευθύνοντος συμβούλου Φράνκο Νίκολα Κούπολο. Γι’ αυτό άλλωστε έχει συζητηθεί η πιθανότητα στο διήμερο της παραμονής του στην πόλη ο κ. Πομπέο να επισκεφθεί στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, κάτι για τον οποίο η διοίκηση της ΟΛΘ έχει ετοιμότητα, αλλά το αν θα γίνει ή όχι θα εξαρτηθεί από τον διαθέσιμο χρόνο του Αμερικανού υπουργού.
Δεύτερον, την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ να αξιοποιήσουν τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα της Β. Ελλάδος, πρωτίστως στην ενεργειακή σκακιέρα. Με ανοιχτό το πεδίο της αναβάθμισης των άλλων λιμανιών της Β. Ελλάδος μέσω εμπλοκής ιδιωτών είτε στη διαχείριση, είτε στο ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, οι Αμερικανοί δηλώνουν παρών. Μεγαλύτερη σημασία στο σχεδιασμό τους παίζει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, ως τερματικός σταθμός αποθήκευσης υγροποιημένου σχιστολιθικού φυσικού αερίου και διανομής του μέσω των αγωγών ΤΑΡ και IGB, τόσο προς δυσμάς προς την Κεντρική Ευρώπη, όσο και προς Βορράν προς τη Βουλγαρία. Η Β. Ελλάδα αποτελεί, πλέον, στρατηγική προτεραιότητα των ΗΠΑ προκειμένου να επιτύχουν την απεξάρτηση των συμμάχων τους στην Ευρώπη από το ρωσικό φυσικό αέριο, εξασφαλίζοντας μία ακόμη επιλογή, που θα έχει τη δική τους υπογραφή.
Τρίτον, την προώθηση της επιχειρηματικής συνεργασίας ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ, με στόχο επίσης την ευρύτερη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι πρόσφατες επενδύσεις της Pfizer και της Cisco στη Θεσσαλονίκη -και μάλιστα σε τομείς της υψηλής τεχνολογίας- στοχεύουν συνολικά στα Δυτικά Βαλκάνια των 30 εκατ. κατοίκων, δίνουν την δυνατότητα στη διπλωματία των ΗΠΑ να τονίσει τη σημασία της περιοχής για την υπερδύναμη έχοντας ανά χείρας κάτι χειροπιαστό. Ήδη ο πρέσβης Πάιατ έχει κάνει ανάλογες δηλώσεις σε αυτή την κατεύθυνση, που αναμένεται να υπογραμμίσει εκ νέου και να αναβαθμίσει από τη Θεσσαλονίκη ο Μάικ Πομπέο.
ΥΓ. Η επίσκεψη Πομπέο είναι η δεύτερη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Ελλάδα σε 12 μήνες. Κάτι που δεν είναι συνηθισμένο, καθώς ο χρόνος του κάθε Αμερικανού ΥΠΕΞ είναι πολύτιμος. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο κ. Πομπέο δεν πρόκειται αυτή τη φορά να πάει στην Τουρκία, ενώ πέρασε πριν από λίγες ημέρες και από τη Λευκωσία, πιθανόν να σημαίνει αλλαγή στην στάση της κυβέρνησης Τραμπ στην ευρύτερη περιοχή, έστω και λίγο πριν τις εκλογές στις ΗΠΑ. Ο χρόνος θα δείξει…
ΥΓ2. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Πομπέο εξέφρασε την επιθυμία κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στη Θεσσαλονίκη να επισκεφθεί το Άγιον Όρος. Κάτι που δεν είναι κλειδωμένο. Θεωρείται, μάλιστα, δύσκολο στη δεδομένη συγκυρία, αλλά εάν συμβεί κάποιοι δεν θα εκπλαγούν.