Skip to main content

Γιατί είναι πλήγμα η παραίτηση Γραμμένου από το Διεθνές Πανεπιστήμιο

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση της Θεσσαλονίκης χάνει ένα από τα διεθνούς ακτινοβολίας κοσμήματά της, έναν καταξιωμένο γκουρού των ναυτιλιακών σπουδών.

Η παραίτηση του καθηγητή Κώστα Γραμμένου από την προεδρία του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος συνιστά σοβαρό πλήγμα στο εκπαιδευτικό τοπίο της Θεσσαλονίκης και της χώρας ολόκληρης.

Ο καταξιωμένος γκουρού των ναυτιλιακών σπουδών στο City του Λονδίνου αποχωρεί μετά από δέκα χρόνια, κατά τα οποία ο ίδιος και οι συνεργάτες του δημιούργησαν το ΔΠΕ εκ του μηδενός και σύμφωνα με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου ήταν ενήμερος για την αποχώρηση Γραμμένου εδώ και μήνες. Συγκεκριμένα από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η κυβερνητική πρόθεση για την χωρίς όρους και προϋποθέσεις συγχώνευση του Διεθνούς με τρία ΤΕΙ στη Βόρεια Ελλάδα, ώστε να δημιουργηθεί το «νέο» Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Διότι στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα θέματα όπως οι συγχωνεύσεις και άλλα οργανωτικού χαρακτήρα προϋποθέτουν, τουλάχιστον, την αξιολόγηση των ιδρυμάτων και των τμημάτων που εμπλέκονται. Δεν είναι ζητήματα που προωθούνται ούτε με γεωγραφικά, ούτε με πολιτικά κριτήρια. Ούτε «λύνονται» με μια υπογραφή. Πολύ περισσότερο όταν στόχος τέτοιων κινήσεων (υποτίθεται ότι) είναι η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού επιπέδου!    

Από το εν εξελίξει «διαζύγιο» ο λιγότερο χαμένος είναι ο καθηγητής Γραμμένος, διότι η ακαδημαϊκή του καριέρα θα συνεχιστεί στο Λονδίνο, όπου διαπρέπει τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Φυσικά μένει η ανθρώπινη αγωνία του για το πώς θα εξελιχθεί ένα project, για το οποίο αφιέρωσε επί δέκα χρόνια σημαντικό κομμάτι από την ενέργεια του. Αντίθετα η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας αφαιρεί ένα από τα διεθνούς ακτινοβολίας «κοσμήματά» της. Κάτι που μπορεί να χαρακτηριστεί ως ασυγχώρητη πολυτέλεια.  

Ο Κώστας Γραμμένος με τη διαδρομή και το έργο του άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα ζητήματα της ναυτιλίας διεθνώς. Εγκαινίασε μια νέα σφαιρική προσέγγιση και εισήγαγε ένα νέο μοντέλο χρηματοδότησης, που ακολουθείται πλέον από τις τράπεζες. Αντιπρύτανης στο City University και Pro Vice- Chancellor του Cass Business School, είναι εκείνος που το 1984 σχεδίασε, δημιούργησε κι έκτοτε διευθύνει το International Centre for Shipping, Trade and Finance (Διεθνές Κέντρο Ναυτιλίας Εμπορίου και Χρηματοδότησης) στο Λονδίνο, εισάγοντας ως νέο γνωστικό αντικείμενο τα Διεθνή Ναυτιλιακά Χρηματοοικονομικά. Γι’ αυτό το λόγο τιμήθηκε το 1994 από τη Βασίλισσα της Αγγλίας, με τον τίτλο του «Officer of the British Empire». Αυθεντία στον διεθνή ναυτιλιακό και χρηματοπιστωτικό χώρο, με καινοτόμες ιδέες, μύησε στο shipping investment and finance, χιλιάδες φοιτητές από 100 διαφορετικές χώρες, που εξελίχθηκαν σε υψηλόβαθμα στελέχη στη ναυτιλία, στις τράπεζες και στη βιομηχανία. Το 2009 τού απονεμήθηκε και πάλι από τη βασίλισσα Ελισάβετ ο τίτλος του «Commander» της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για τις «υπηρεσίες του στη διδασκαλία και την έρευνα».

Κακά τα ψέματα, οι εξελίξεις στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος και η παραίτηση Γραμμένου είναι συμπτώματα ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας, που ενδεχομένως δε συνδέεται άμεσα με την οικονομική χρεοκοπία, αλλά σίγουρα είναι αποφασιστικής σημασίας στο να παραμένει η Ελλάδα εν πολλοίς θεσμικά υπανάπτυκτη. Πρόκειται για την πλήρη κυριαρχία της πολιτικής εξουσίας στη διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων. Διότι οι επιλογές των πολιτικών προσώπων συχνά έχουν ως κίνητρο την εξυπηρέτηση μικροσυμφερόντων, τα οποία αθροιζόμενα μόνο αμελητέα δεν θεωρούνται στο κομματικό παίγνιο. Βασικός μηχανισμός για την υλοποίηση αποφάσεων που είναι ολοφάνερο ότι εξυπηρετούν συμφέροντα συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων είναι η επίκληση των περίφημων πολιτικών αποφάσεων. Κάποτε το σύνθημα ήταν «κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο». Την ίδια εποχή η εγκατάσταση στρατοπέδων ανά την επικράτεια, ακόμη και πολύ μακριά από τα σύνορα, υπάκουε όχι στο αμυντικό δόγμα, αλλά στην ανάγκη οικονομικής στήριξης κάποιων περιοχών. Λίγο αργότερα η στρατηγική της ίδρυσης νέων πανεπιστημίων και Τεχνολογικών Ιδρυμάτων δεν χαράχτηκε με βάση τις ανάγκες του εκπαιδευτικού και παραγωγικού προτύπου της χώρας. Οι αποφάσεις ελήφθησαν με γεωγραφικά κριτήρια και στόχο την οικονομική ανάπτυξη πόλεων, οι οποίες, πλέον, υποδέχονταν φοιτητές, που με τη σειρά τους έπρεπε να στεγαστούν, να φάνε, να διασκεδάσουν, να καταναλώσουν. Το ίδιο συνέβη και με υποδομές υγείας, με αποτέλεσμα σε απόσταση 40 – 50 χιλιομέτρων, πρακτικά από τη Σίνδο μέχρι τη Μηχανιώνα, να υπάρχουν δύο «ανάπηρα» νοσοκομεία και όχι ένα και πλήρως εξοπλισμένο στη μία ή την άλλη άκρη, ακόμη και κάπου στη μέση.

Όλα αυτά καταδεικνύουν την πλήρη έλλειψη παραγωγικού διαλόγου ανάμεσα στις κοινωνίες και τις πολιτικές ηγεσίες. Πολύ περισσότερο υπογραμμίζουν την έλλειψη απλής λογικής σε πολλές αποφάσεις. Άλλωστε για αρκετούς ανθρώπους της εξουσίας στην Ελλάδα –ενδεχομένως και αλλού- η λογική είναι κάτι σαν ακορντεόν. Το εύρος της αυξομειώνεται αναλόγως του ταλέντου, της μαεστρίας και της στόχευσης του μουσικού. Για κάποιους Έλληνες πολιτικούς –σίγουρα όσους επικυριαρχούν στο γήπεδο και στο παρασκήνιο- η ουσία υπολείπεται των εντυπώσεων. Το αύριο και το μεθαύριο έχει μικρή αξία μπροστά στο σήμερα. Όσο για την προσπάθεια επανεκλογής είναι ιερή, καθώς –όπως λένε, ίσως και να πιστεύουν- τα πολιτικά κόμματα οφείλουν να εκφράζουν τις κοινωνικές τάξεις, με βάση ορισμούς που δόθηκαν στα μέσα του 20ου αιώνα. Δεν έχει σημασία εάν από τότε στον πλανήτη Γη τα μισά καθεστώτα έχουν χρεωκοπήσει. Ούτε εάν τα πάντα γύρω μας αλλάζουν διαρκώς, με οχήματα την τεχνολογία, τα επιστημονικά επιτεύγματα, τις οικονομικές εξελίξεις, τις διεθνείς σχέσεις, τις ιστορικές αναγνώσεις, ακόμη και τις προεκτάσεις του πλανητικού μας συστήματος. Στην Ελλάδα βρισκόμαστε…

Τελευταία έκφραση αυτής της αυθαίρετης άσκησης πολιτικής από την πλευρά της εκτελεστικής εξουσίας είναι οι συνενώσεις των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, που στη θεωρία έχουν στόχο να πολεμήσουν τον κατακερματισμό και να δημιουργήσουν συνέργειες, αλλά στην πραγματικότητα το μόνο που πετυχαίνουν είναι η δια νομοθετικής ρυθμίσεως αυτόματη ακαδημαϊκή –επομένως και οικονομική- αναβάθμιση κάποιων εκπαιδευτικών που διδάσκουν στα ΤΕΙ. Διότι αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά και οι κυβερνητικές αποφάσεις για το θέμα ήταν επί της ουσίας ριζοσπαστικές, θα συνοδεύονταν αφενός με αξιολογήσεις και αφετέρου με ρυθμίσεις για χωροταξική συγκέντρωση. Ώστε τα νέα ιδρύματα να αποκτήσουν ισχυρή δυναμική, που θα εκφραζόταν πρωτίστως στο δικό του campus. Αλλά τότε, αντίο γκαρσονιέρες, μπαρ, ταβέρνες και ρεμπετάδικα σε πολλές από τις μικρές και μικρομεσαίες πόλεις της χώρας. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το πανεπιστήμιο Αιγαίου βρίσκεται σε πέντε –ή μήπως περισσότερα;- νησιά, τα οποία δεν επικοινωνούν μεταξύ τους με φυσικό τρόπο, ούτε διά θαλάσσης, ούτε από αέρος. Λέσβος, Χίος, Λήμνος, Ρόδος, Σύρος.

Μεγάλο θύμα αυτής της τελευταίας εκπαιδευτικής «μεταρρύθμισης» την οποία έχει πάρει επάνω του ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, είναι το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Πιθανόν να προκύψουν κι άλλα. Προς το παρόν ένα πανεπιστήμιο που δημιουργήθηκε το 2008 και όλοι μέχρι σήμερα αναγνωρίζουν την προσφορά του στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης συγχωνεύεται με τρία (!) ΤΕΙ, ώστε να προκύψει το «νέο» Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Με παραρτήματα στη Θεσσαλονίκη, τις Σέρρες, την Καβάλα, το Κιλκίς, την Κατερίνη και τη Δράμα…

ΥΓ. Από την υπόθεση Γραμμένου – Γαβρόγλου – Διεθνούς πανεπιστημίου επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά ότι η δεκαετής κρίση και οικονομική ύφεση, που οδήγησαν την Ελλάδα σε μια νέα πραγματικότητα, με αφετηρία την οποία θα πρέπει να πορευτεί από εδώ και στο εξής, δεν έγιναν μάθημα σε όσους λαμβάνουν αποφάσεις. Σε πολλούς από αυτούς. Το υπόδειγμα των ανεπτυγμένων χωρών για την αριστεία, το διάλογο και το σεβασμό όσων κατέχουν ένα αντικείμενο, απωθεί μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου της χώρας. Ίσως διότι κάποιοι αντιλαμβάνονται ότι σε ένα ορθολογικό τοπίο δε χωρούν. Στην καλύτερη περίπτωση αποτελούν ανορθογραφία.