Του Αντώνη Σαουλίδη
Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της απογραφής πληθυσμού, έστω και αυτών των μη επίσημων και οριστικών, έφερε ξανά στο δημόσιο διάλογο το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας. Το γεγονός βέβαια πως η Ελλάδα δεν μπόρεσε να φέρει εις πέρας με αρτιότητα και σε χρόνο που πρέπει μια πλήρη διαδικασία απογραφής είναι ένα γεγονός που πρέπει να μας προβληματίσει. Από εκεί και πέρα, επιβεβαιώνονται ακόμη μία φορά τα δεδομένα και τα αποτελέσματα ερευνών που αναδεικνύουν την σοβαρότητα του προβλήματος.
Και ενώ ο «ελέφαντας» στο δωμάτιο που λέγεται Ελλάδα είναι η δημογραφία, τα κόμματα που θέλουν να λέγονται εξουσίας – Νέα Δημοκρατία και ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ – παραδόξως δεν προχωρούν όχι σε κάποια δημόσια πολιτική επί του θέματος, αλλά ούτε σε κάποια ανακοίνωση προθέσεων. Είναι τρομακτικό πως τα δύο αυτά κόμματα υπηρετούν συστηματικά μια ατζέντα που σχεδόν δεν αγγίζει τα πραγματικά ζητήματα της χώρας και όταν το κάνουν απουσιάζει η ιεράρχηση και οι προτεραιότητες.
Τα δεδομένα
Είναι όμως τόσο σοβαρά τα πράγματα για την Ελλάδα; Ας δούμε τα στοιχεία που μας δίνει η Dianeosis πριν μιλήσουμε για πολιτικές.
- Σύμφωνα με όλα τα σενάρια που διατυπώνει η έρευνα, ο πληθυσμός της Ελλάδας στο μέλλον θα μειωθεί σημαντικά.
- Το 2050 ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 εκ. (σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο) και τα 8,3 εκ. (στο πιο απαισιόδοξο).
- Η ελάττωση του πληθυσμού θα κυμανθεί από περίπου 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκ. άτομα.
- Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει. Η διάμεση ηλικία, που ήταν 26 έτη το 1951, και που είναι 44 έτη σήμερα, αναμένεται να αυξηθεί κατά 5-8 έτη.
- Ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (από 3 μέχρι 17 ετών) θα μειωθεί από 1,6 εκ. σήμερα σε 1,4 εκ. (αισιόδοξο σενάριο) έως 1 εκ. (απαισιόδοξο σενάριο) το 2050, αφού πρώτα όμως πρώτα προηγηθεί μια έντονη διακύμανση τις δεκαετίες που θα μεσολαβήσουν.
- Ο εν δυνάμει οικονομικά ενεργός πληθυσμός (δηλαδή όλοι οι πολίτες ηλικίας 20-69 ετών που δυνητικά θα μπορούσαν να δουλέψουν) θα μειωθεί από 7 εκ. το 2015 σε 4,8-5,5 εκ.
- Ο πραγματικός οικονομικά ενεργός πληθυσμός θα μειωθεί από 4,7 εκ. το 2015 σε 3-3,7 εκ.
Οι προβολές για την πληθυσμιακή συρρίκνωση της χώρας και τη γήρανση του πληθυσμού μπορεί βέβαια να διαφέρουν από έρευνα σε έρευνα λόγω μεθοδολογίας, όλες όμως ανεξαιρέτως παρουσιάζουν την ίδια τάση. O δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα βρίσκεται στο 1.34 (παιδιά/γυναίκα) τη στιγμή που για την αναπλήρωση και μόνο του πληθυσμού θα έπρεπε να είναι 2. Οι προσδοκίες του ατόμου, οικονομικές αναγκαιότητες, ιδεολογικές και πολιτισμικές προσλαμβάνουσες έχουν καταστήσει δυστυχώς ασυμφιλίωτη τη σύγχρονη ζωή με τη δημιουργία οικογένειας και την τεκνοποιία. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η Πολιτεία μέσα από κρατικές πολιτικές δεν οφείλει να στηρίξει τη γονεϊκότητα.
Εφόσον λοιπόν υπάρχει μια ερευνητική ομοφωνία ως προς τάσεις της δημογραφίας στην Ελλάδα, θα περίμενε κανείς αυτή να αποτελέσει τη βάση για μια εθνική στρατηγική αξιώσεων που θα είχε στόχο την επιβράδυνση ή και την ανατροπή αυτής της καθοδικής πορείας. Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι οι γενικές αυτές τάσεις εκδηλώνονται σχεδόν στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε. Αποσιωπάται όμως έτσι πως υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, τόσο στα ισχύοντα εθνικά μοντέλα κοινωνικής προστασίας και στήριξης της οικογένειας, όσο και στις δημόσιες πολιτικές που επιλέγονται.
Πληθυσμιακή συρρίκνωση και γήρανση οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος, σε καχεκτική οικονομία και τέλος σε γεωπολιτικές περιπέτειες, ειδικά για εμάς που συνορεύουμε με αναθεωρητικές δυνάμεις με νεανικούς πληθυσμούς.
Τι κάνουν άλλες χώρες της Ευρώπης και τί μπορούμε να κάνουμε εμείς;
Μια σύγχρονη δημογραφική πολιτική πρέπει να περιλαμβάνει:
- Κεφαλαιακές μεταβιβάσεις
- Φορολογικές διευκολύνσεις
- Παροχή υπηρεσιών ( παιδικοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία, επιδότηση φύλαξης τέκνων )
- Στήριξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Στο επίκεντρο των δημόσιων πολιτικών πρέπει να βρεθεί η νέα γυναίκα, η εργαζόμενη, η μονογονεϊκή οικογένεια αλλά και η κλασική. Ένα σοβαρό κοινωνικό κράτος οφείλει να προσφέρει αξιοπρεπές δίκτυο προσχολικής αγωγής, οι γονικές άδειες πρέπει να επεκταθούν, να καθιερωθεί ένα σύστημα επιδομάτων παράλληλα με την εφάπαξ οικονομική ενίσχυση για κάθε παιδί. Ξεδιπλώνοντας πιθανές πολιτικές στήριξης της οικογένειας μπορούμε να φτάσουμε μέχρι τη γενναία επιδότηση κατοικίας, τη στεγαστική πολιτική κ.ο.κ
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ ως ιστορικός εκφραστής της προοδευτικής παράταξης αλλά και ως σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα είναι αυτό που μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τέτοιες πολιτικές. Πολιτικές ενίσχυσης της οικογένειας, πολιτικές που θα συμβάλλουν στην κοινωνική και οικονομική ενεργητική προστασία των οικογενειών, που θα εναρμονίζουν οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και υποστηρίζουν τη μητρότητα δημιουργώντας θετικό περιβάλλον για την οικογενειακή ζωή. Ισχυρό ΠΑ.ΣΟ.Κ ξανά στη Βουλή και στην κοινωνία σημαίνει σύγχρονος σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές για τα πραγματικά προβλήματα των Ελλήνων και της Ελλάδας. Πολιτικές για τους πολλούς, για την μητρότητα και την οικογένεια.
*O Αντώνης Σαουλίδης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ και αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος του Δήμου Νεάπολης Συκεών
