Ολοκληρώθηκε με επιτυχία η 82η Σύνοδος των Πρυτάνεων και των Προέδρων Διοικουσών Επιτροπών των Ελληνικών Πανεπιστημίων, την οποία διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή, 14, και το Σάββατο, 15 Οκτωβρίου 2016. Οι εργασίες της Συνόδου διεξήχθησαν σε κλίμα εποικοδομητικού διαλόγου και κριτικής προσέγγισης όλων των θεμάτων.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών, δόθηκε συνέντευξη Τύπου από το Προεδρείο της Συνόδου. Τα κύρια σημεία της:
• Η ώριμη, και με προϋποθέσεις σωστής λύσης, αντιμετώπιση του ζητήματος των μεταπτυχιακών προγραμμάτων απαιτεί τη σύσταση μιας Επιτροπής, η οποία θα κινηθεί τάχιστα και θα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για το θέμα στο πνεύμα α) του υπό κατάθεση νομοσχεδίου, β) των μέχρι σήμερα ψηφισμάτων της Συνόδου Πρυτάνεων. Αυτό επιδιώκει η ηγεσία των ελληνικών ΑΕΙ, υπογραμμίστηκε ιδιαιτέρως.
• Ο Προεδρεύων της Συνόδου, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθηγητής Αχιλλέας Ζαπράνης και το μέλος του Προεδρείου, Πρύτανης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, επισήμαναν τη σημασία της λειτουργίας των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ως μοχλού κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Αναγνωρίζοντας την ύπαρξη προβλημάτων και την απαίτηση να μην υπάρχουν κοινωνικοί αποκλεισμοί, τόνισαν την ανάγκη επικαιροποίησης του πλαισίου λειτουργίας τους, ώστε αφενός να ανταποκρίνεται στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα, αφετέρου, μέσα από μια διαδικασία ακαδημαϊκής αξιολόγησης, να διατηρηθεί και να βελτιωθεί το επίπεδο σπουδών που παρέχουν.
• Υπογραμμίζοντας, εξάλλου, το καλό κλίμα το οποίο επικρατεί στη συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, κατέστησαν σαφή την επιθυμία των Πρυτάνεων να υπάρχουν και δωρεάν μεταπτυχιακά προγράμματα, καθώς και πολύ ευκολότερη πρόσβαση σε όσα προγράμματα έχουν δίδακτρα, ειδικά από τις ασθενέστερες οικονομικά κοινωνικές ομάδες. Όπως χαρακτηριστικά είπαν, αναφερόμενοι στο γενικότερο κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο του ζητήματος και απορρίπτοντας τις αβάσιμες αιτιάσεις που υπαινίχθηκαν αντίθετες δήθεν τοποθετήσεις των καθηγητών, στεκόμαστε στην ίδια πλευρά με το υπουργείο Παιδείας. Εκείνο όμως που ζητούμε και συζητούμε είναι κάποιες λεπτομέρειες, ουσιώδεις για να έχουμε ένα σχέδιο νόμου που θα είναι το καλύτερο για όλους.
• Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τονίστηκε ότι η Σύνοδος ασχολείται τόσο με τα χρόνια όσο και με τα τρέχοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, υπό ιδιαίτερα δυσχερείς συνθήκες τα ελληνικά πανεπιστήμια. Ειδικότερα επισημάνθηκαν αυτά της υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης. Για το πρώτο οι Πρυτάνεις είχαν ζητήσει στις αρχές του έτους μια έκτακτη χρηματοδότηση από το Υπουργείο, κάτι που προτίθενται να το επαναλάβουν και το επόμενο διάστημα, ενώ και για το δεύτερο θα επικαιροποιήσουν το αίτημά τους για προκήρυξη νέων θέσεων σε όλες τις βαθμίδες. Στο σημείο αυτό υπενθύμισαν ότι φέτος υπήρξε ήδη μια ενίσχυση από πλευράς μελών ΔΕΠ, η πρώτη ομάδα θέσεων έχει ήδη προκηρυχθεί και σύντομα θα γίνει η εκλογή των νέων μελών, ενώ πρόσφατα υπήρξε και μια νέα διάθεση θέσεων από το υπουργείο η οποίες και αυτές σταδιακά θα πληρωθούν.
• Όσον αφορά το θέμα των μεταπτυχιακών, επισημάνθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός ακαδημαϊκού πλαισίου αξιολόγησής τους, τόσο εσωτερικής από τις Συγκλήτους και τη Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) των πανεπιστημίων, όσο και εξωτερικής από την Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ).
• Υπογραμμίστηκε, επίσης, η σημασία των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) στην οικονομική ενίσχυση των ΑΕΙ, ειδικά αυτήν την περίοδο οικονομικής στενότητας, σε συνδυασμό με τις Εταιρίες Αξιοποίησης της Περιουσίας των Πανεπιστημίων. «Διαπιστώνουμε ότι δημιουργείται ένα ασφυκτικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο δεν επιτρέπει στους ΕΛΚΕ να κάνουν αυτό για το οποίο είχαν ιδρυθεί. Θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρχει διαφάνεια στη λειτουργία τους και αυτό διασφαλίζεται από τη διαδικασία της «Διαύγειας», από την άλλη όμως, είναι απαραίτητο από το κράτος να δημιουργηθεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο το οποίο παράλληλα με τη διαφάνεια θα διασφαλίζει και την ευελιξία και ασφάλεια δικαίου στη διαχείριση των ερευνητικών πόρων, ώστε να συμβάλλει στην ανάπτυξη της έρευνας στη χώρα μας», υπογράμμισε ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, κ. Δημόπουλος.
• Ως τραγική χαρακτήρισε την υποχρηματοδότηση των Πανεπιστημίων ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, κ. Ζαπράνης, καθώς, όπως είπε, τα ΑΕΙ κινούνται με το 35%-40% των χρηματοδοτήσεων προ κρίσης και, πλέον, αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης. Όπως τόνισε, όλα τα Πανεπιστήμια προσπαθούν να εξεύρουν ιδιωτικούς πόρους για να αναπληρώσουν τα κενά χρηματοδότησης. Συνεπώς η αξιοποίηση των ΕΛΚΕ, με νομική ασφάλεια για τα Ιδρύματα, είναι εξαιρετικά σημαντική.
• Ο ίδιος, για το θέμα των μεταπτυχιακών τόνισε ότι υπάρχει συζήτηση με το Υπουργείο, ώστε όσοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν προγράμματα χωρίς να έχουν την οικονομική δυνατότητα καταβολής διδάκτρων, να μπορούν να το κάνουν μέσα από τη θέσπιση υποτροφιών και δωρεάν μεταπτυχιακών προγραμμάτων, χωρίς απαραίτητα να εξαλειφθούν εντελώς τα δίδακτρα από όλα τα μεταπτυχιακά.
• Αναφερόμενος στο περιστατικό της παρέμβασης των φοιτητών κατά την πρώτη ημέρα διεξαγωγής της Συνόδου, ο κ. Ζαπράνης τόνισε ότι αίτημά τους ήταν να ακυρωθεί η Σύνοδος. «Τους ζήτησα επίμονα να ακούσουμε εκείνο που ήθελαν να μας πουν, αλλά ακούγαμε μόνο συνθήματα. Πιστεύω ότι οι προθέσεις τους δεν ήταν κακές, καθώς το οικονομικό περιβάλλον αναδεικνύει κοινωνικά προβλήματα που έχουν γίνει οξύτατα. Δυστυχώς αυτά διατυπώνονται με τη μορφή συνθημάτων. Για παράδειγμα το θέμα της σίτισης. Και οι Πρυτάνεις και το Υπουργείο είναι στο πλευρό τους, όμως το ζήτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά τα οποία έχουμε. Οι Πρυτάνεις σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας αντιμετωπίζουν τους φοιτητές σαν παιδιά τους και προσπαθούν να δίνουν λύσεις όπου μπορούν οι ίδιοι ή να πιέζουν το Υπουργείο για θέματα που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν. Αλλά και η Πολιτεία προσπαθεί να δώσει λύσεις».
• Καταλήγοντας είπε ότι θεωρεί ότι υπάρχει παρεξήγηση για τις προθέσεις τόσο των Πρυτάνεων όσο και της Πολιτείας και ζήτησε για ακόμη μια φορά να υπάρξει κατάθεση αιτημάτων από την πλευρά των φοιτητών και διάλογος για να μπορέσουν να βρεθούν εφικτές λύσεις
Οι αποφάσεις της Συνόδου:
Χρηματοδότηση Πανεπιστημίων
Η Σύνοδος των Πρυτάνεων επισημαίνει για άλλη μία φορά στην Πολιτεία ότι η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων δεν επαρκεί για την κάλυψη των βασικών λειτουργικών δαπανών τους, τη συντήρηση των υποδομών και τις ανάγκες σίτισης και στέγασης των φοιτητών.
Νομοσχέδιο για τα Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών
Η Σύνοδος βρίσκεται σε γόνιμο διάλογο με το Υπουργείο Παιδείας με στόχο τον προσδιορισμό του καταλληλότερου πλαισίου λειτουργίας των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών. Κρίσιμα σημεία αυτού του διαλόγου είναι οι διαδικασίες και τα κριτήρια αξιολόγησης των Προγραμμάτων που θα διασφαλίζουν υψηλή ποιότητα και διεθνείς προδιαγραφές, η δυνατότητα δημιουργίας προγραμμάτων εξ αποστάσεως, η ακριβής αποτύπωση του κόστους λειτουργίας τους, η πρόσβαση των οικονομικά αδύνατων φοιτητών, η δυνατότητα της πολιτείας να στηρίξει τα Προγράμματα με πόρους, καθώς και το ζήτημα των διδάκτρων.
Νομικό Πλαίσιο Λειτουργίας των Ειδικών Λογαριασμών
Η Σύνοδος διαπιστώνει για άλλη μία φορά ότι η ανάπτυξη της έρευνας και η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού των Ιδρυμάτων προς όφελος της ανάπτυξης της χώρας είναι αδύνατη στο πλαίσιο του ασφυκτικού πλαισίου που διαμορφώνεται από την ένταξη των ΕΛΚΕ στις διατάξεις του Δημοσίου Λογιστικού (ν.3492/06 και 4270/14), την Ενιαία Αρχή Πληρωμής και στους φορείς Γενικής Κυβέρνησης. Αυτό έχει ανατρέψει το ειδικό θεσμικό πλαίσιο των ΕΛΚΕ (Άρθρο 36 του ν.3794/09), επιβαρύνοντας τη διαχείριση των ερευνητικών πόρων με αναιτιολόγητα υψηλό διοικητικό κόστος και δημιουργώντας ένα καθεστώς γενικευμένης ανασφάλειας. Η Σύνοδος ζητά συνάντηση με τον Υπουργό Οικονομικών για τη διαμόρφωση ενός νέου θεσμικού πλαισίου που θα παρέχει ευελιξία και ασφάλεια δικαίου στη διαχείριση των ερευνητικών πόρων και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της έρευνας στη χώρα μας.
Μετονομασία των ΤΕΙ σε Πανεπιστήμια Εφαρμοσμένων Επιστημών
Η Σύνοδος Πρυτάνεων κρίνει αδιαπραγμάτευτη και απαραίτητη για την ανάπτυξη της χώρας τη θεσμοθετημένη διακριτή ονομασία, φυσιογνωμία, σκοπό και αποστολή των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, καθώς και των αντίστοιχων επαγγελματικών δικαιωμάτων, προκειμένου να αναδειχθεί ο ουσιώδης και βάσει νόμου ρόλος των ΤΕΙ ως πυλώνα της τεχνολογικής εκπαίδευσης. Η Σύνοδος επισημαίνει ότι δεν είναι σύννομη τόσο η επιχειρούμενη μετονομασία μέσω αποφάσεων των Συνελεύσεων των ΤΕΙ όσο και η χρήση του όρου Πανεπιστήμια Εφαρμοσμένων Επιστημών στα Ελληνικά ή στα Αγγλικά και ζητάει από την Πολιτεία να μεριμνήσει για την απαρέγκλιτη τήρηση του νόμου.
Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών / αγορά λογισμικού turnitin
Η Σύνοδος εξουσιοδοτεί το ΣΕΑΒ να προωθήσει τις διαδικασίες για την προμήθεια λογισμικού, το οποίο θα εγκατασταθεί σε όλα τα Ιδρύματα και θα συμβάλλει αποφασιστικά στην καταπολέμηση της λογοκλοπής.
Εισαγωγικές εξετάσεις για τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης και Νηπιαγωγών
Λαμβάνοντας υπόψη α) τη διεπιστημονικότητα των γνωστικών αντικειμένων στην εκπαίδευση και β) την εκ του αποτελέσματος ανεπιτυχή κατανομή των επιστημονικών πεδίων στο μηχανογραφικό δελτίο των υποψηφίων, που έχουν ως συνέπεια και την περαιτέρω υποβάθμιση του ρόλου και του επαγγέλματος της/του εκπαιδευτικού, θεωρούμε ότι επιβάλλεται η άμεση ένταξη των Παιδαγωγικών Τμημάτων σε όλα τα επιστημονικά πεδία και η κατάργηση του 4ου πεδίου.
Παράταση χρόνου για τη μη απαίτηση Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας
Η Σύνοδος ζητά να παραταθεί ο χρόνος για τη μη απαίτηση Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας και για φοιτητές που εισήχθησαν στα Πανεπιστήμια από το έτος 2013 και μετά, μέχρις ότου το ζήτημα της Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας των αποφοίτων των Πανεπιστημίων να αντιμετωπιστεί με μια συνολική νομοθετική ρύθμιση.
Λειτουργία διακρατικών ΠΜΣ
Η διεθνοποίηση των ελληνικών Πανεπιστημίων απαιτεί την ύπαρξη ενός ακαδημαϊκά δόκιμου, αλλά ταυτόχρονα ευέλικτου μηχανισμού αναγνώρισης και αντιστοίχισης πτυχίων και εγγραφής φοιτητών/τριων. Η σημερινή διαδικασία αναγνώρισης είναι εξαιρετικά χρονοβόρα, σύνθετη και ουσιαστικά αποτρεπτική για κάθε ενδιαφερόμενο/η. Η Σύνοδος Πρυτάνεων ζητά από το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με τις διοικήσεις των Πανεπιστημίων, το ΔΟΑΤΑΠ και τους λοιπούς αρμόδιους φορείς να προχωρήσει σε επανεξέταση του πλαισίου εισαγωγής/εγγραφής αλλοδαπών φοιτητών/τριών σε μεταπτυχιακά και σε διδακτορικά προγράμματα σπουδών, προκειμένου να γίνει εφικτό το “άνοιγμα” των ελληνικών πανεπιστημίων στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα. Ειδικότερα όσον αφορά το ΔΟΑΤΑΠ, οι διαδικασίες αναγνώρισης είναι εξαιρετικά χρονοβόρες και μπορεί να διαρκέσουν από 3 μήνες έως και έναν χρόνο.
Πρόσφυγες φοιτητές στα Ελληνικά Πανεπιστήμια
Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, αναγνωρίζοντας την ηθική, νομική, κοινωνική εκπαιδευτική και οικονομική διάσταση της ένταξης των προσφύγων στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση, καταβάλλουν και θα συνεχίσουν να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την υποστήριξή τους. Είναι, όμως, απαραίτητο, η ελληνική Πολιτεία, σε διαβούλευση με τα Ελληνικά Πανεπιστήμια και διεθνείς εκπαιδευτικούς οργανισμούς, να παράσχει ένα σαφές νομικό πλαίσιο, εντός του οποίου θα γίνει εφικτή η παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών και σε αυτή την ευάλωτη κοινωνική ομάδα.
Οργανισμός και Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας
Το Υπουργείο θα πρέπει να επισπεύσει την επικαιροποίηση των Εσωτερικών Κανονισμών Λειτουργίας των Πανεπιστημίων και την ενεργοποίηση των Οργανισμών τους, γεγονός το οποίο θα ενισχύσει την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία τους ως Αυτοδιοίκητων Ιδρυμάτων, όπως ορίζουν οι συνταγματικές προβλέψεις.
Φοιτητικές Εστίες
Ορίστηκε Επιτροπή, η οποία θα εξετάσει ενδελεχώς το πρόβλημα λειτουργίας και έλλειψης φοιτητικών εστιών και θα καταθέσει σε επόμενη συνεδρίαση σχετική πρόταση.
Επιχορήγηση των Πανεπιστημίων μέσω Erasmus+
Ο όρος των συμβάσεων επιχορήγησης των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης στο πλαίσιο του Προγράμματος Erasmus+ που προϋποθέτει την καταβολή της τελευταίας δόσης της επιχορήγησης μετά την κατάθεση της τελικής έκθεσης του Σχεδίου Κινητικοτήτων, δημιουργεί σοβαρές δυσκολίες ως προς την έγκαιρη κάλυψη των επιχορηγήσεων φοιτητών / τριών και Προσωπικού με σκοπό την υλοποίηση κινητικότητάς τους στο εξωτερικό με το Πρόγραμμα Erasmus +. Στο πλαίσιο αυτό η Σύνοδος αιτείται την κατάργηση του ως άνω όρου της σύμβασης επιχορήγησης και την καταβολή της τελευταίας δόσης επιχορήγησης από το ΙΚΥ έγκαιρα και πριν τη λήξη των Σχεδίων Κινητικότητας.
Εκλογή νέου Προεδρείου Συνόδου
Η Σύνοδος Πρυτάνεων και Προέδρων Δ.Ε. των Ελληνικών Πανεπιστημίων εξέλεξε ομόφωνα το νέο Προεδρείο της Συνόδου για το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017.