Στην ατμοσφαιρική ρύπανση βρίσκει εύφορο έδαφος ο κορωνοϊός. Δυο επιστημονικές έρευνες σε ΗΠΑ και Κίνα, που είχαν πολλούς θανάτους και κρούσματα κορωνοϊού, καταδεικνύουν ότι ο ιός μεταδίδεται με τα εισπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια και συνεπώς όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα μιας πόλης, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος προσβολής του κόσμου.
Σε εισήγηση του επισκέπτη καθηγητή Οικολογίας και Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας του ΑΠΘ, δρ. Κώστα Νικολάου, με θέμα «Αύξηση επικινδυνότητας του κορωνοϊού ένεκα ατμοσφαιρικής ρύπανσης», αναφέρεται σειρά στοιχείων, που συνδέουν τη μετάδοση του κορωνοϊού με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
«Για την Ελλάδα δεν έχουμε και δεν μπορούμε να έχουμε στοιχεία, διότι η μετάδοση του κορωνοϊού δεν ήταν μεγάλη και συνεπώς δεν μπορούμε να έχουμε μετρήσιμα δεδομένα, που να είναι αξιόπιστα. Είναι σημαντικό ότι το πρώτο κρούσμα καταγράφηκε σε μεγάλο αστικό κέντρο, τη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα να περιοριστεί και η κυκλοφορία του κόσμου και άρα η ατμοσφαιρική ρύπανση. Συσχέτιση όμως των αιωρούμενων σωματιδίων με τον κορωνοϊό υπάρχει σε ΗΠΑ και Κίνα, μέσα από συγκεκριμένα στοιχεία, που δείχνουν μάλιστα ότι η συσχέτιση αυτή είναι μεγαλύτερη από τη συσχέτιση των αιωρούμενων σωματιδίων με το κάπνισμα», τόνισε ο κ. Νικολάου.
Δύο είναι τα κρίσιμα σημεία της εισήγησης:
1.Στην ατμοσφαιρική ρύπανση βρίσκει εύφορο έδαφος ο κορωνοϊός. Προκύπτει ότι τα άτομα που επί χρόνια έχουν εκτεθεί σε μεγάλη ατμοσφαιρική ρύπανση είναι πιο ευάλωτα απέναντι στον κορωνοϊό.
2.Τα αιωρούμενα σωματίδια είναι φορέας του σωματιδίου του κορωνοϊού.
«Τα αιωρούμενα σωματίδια από μόνα τους δεν είναι αυτά που προκαλούν τις ζημιές στον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι το πρόσφορο έδαφος, οι φορείς, που μεταφέρουν τις καρκινογόνες ουσίες στα πνευμόνια μας. Με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν για τη μεταφορά μέσω της αναπνευστικής οδού των καρκινογόνων ουσιών, λειτουργούν και με τον κορωνοϊό και τη μετάδοσή του», εξήγησε ο κ. Νικολάου.
«Εκτεταμένες έρευνες στις ΗΠΑ και στην Κίνα έδειξαν ότι σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης αυξάνονται δραματικά οι θάνατοι ένεκα κορωνοϊού. Η πολιτική κοινωνικής απόστασης ένεκα της πανδημίας οδήγησε σε προσωρινή μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τώρα όμως, με πρόσχημα την κρίση πανδημίας και την επανεκκίνηση της οικονομίας, υλοποιούνται καταστροφικές για το περιβάλλον και την υγεία πολιτικές», υπογραμμίζει στην εισήγησή του ο κ. Νικολάου.
Στην έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ από επιστήμονες του Χάρβαρντ, εξετάστηκαν 3.080 διαφορετικές κομητείες (αντιπροσωπεύουν το 98% του πληθυσμού των ΗΠΑ) για τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης ως προς τα μικροσωματίδια PM2,5 και συσχετίστηκαν με τον κίνδυνο θανάτου από τον κορωνοϊό στις ΗΠΑ. Από την ίδια έρευνα εκτιμάται ότι τα άτομα με κορωνοϊό που ζουν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι πιο πιθανό να πεθάνουν από εκείνα που ζουν σε λιγότερο ρυπασμένες περιοχές. Διαπιστώθηκε δε ότι μια αύξηση μόνο 1 μg/κ.μ. των μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 σχετίζεται με αύξηση 15% στο ποσοστό θανάτου από κορωνοϊό. Μια μικρή αύξηση της μακροχρόνιας έκθεσης σε PM2,5 οδηγεί σε μεγάλη αύξηση του ποσοστού θνησιμότητας από COVID-19, τάξης μεγέθους 20 φορές παραπάνω από ότι παρατηρήθηκε για τα PM2.5 και τη θνησιμότητα από όλες τις άλλες αιτίες (ακόμη και σε σχέση με τα ποσοστά καπνίσματος και της πυκνότητας του πληθυσμού). Για παράδειγμα, εάν το Μανχάταν είχε μειώσει το μέσο επίπεδο σωματιδίων κατά μία μόνο μονάδα, δηλαδή κατά 1 μg/κ.μ. τα τελευταία 20 χρόνια, η περιοχή θα είχε 248 λιγότερους θανάτους από COVID-19.
Η έρευνα δείχνει επίσης ότι οι κοινότητες χαμηλών εισοδημάτων επηρεάζονται δυσανάλογα από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους και εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τις εύπορες κοινότητες και κάνουν τους φτωχούς ανθρώπους πιο ευάλωτους στο COVID-19. Τα αποτελέσματα της έρευνας υπογραμμίζουν τη σημασία της συνέχισης της επιβολής των υφιστάμενων κανονισμών ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την προστασία της ανθρώπινης υγείας τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την κρίση του COVID-19.
Παρόμοια αποτελέσματα είχε δείξει και μια παλαιότερη εκτεταμένη έρευνα συσχέτισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με τον ιό SARS στον κινέζικο πληθυσμό.
Η έρευνα έδειξε ότι το ποσοστό θνησιμότητας των κρουσμάτων αυξήθηκε με την αύξηση του δείκτη ατμοσφαιρικής ρύπανσης (οριζόμενου με βάση τις συγκεντρώσεις σωματιδίων, διοξειδίου του θείου, διοξειδίου του αζώτου, μονοξειδίου του άνθρακα και όζοντος). Οι ασθενείς με SARS από περιοχές με μέτρια ατμοσφαιρική ρύπανση είχαν 84% αυξημένο κίνδυνο θανάτου από SARS σε σύγκριση με εκείνους από περιοχές με χαμηλή ρύπανση. Ομοίως, οι ασθενείς με SARS από περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση είχαν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από SARS σε σύγκριση με εκείνους από περιοχές με χαμηλή ατμοσφαιρική ρύπανση.
«Ενώ η πολιτική κοινωνικής απόστασης έχει αντίκτυπο, οδηγώντας στη μείωση της ρύπανσης σε μεγάλες πόλεις παγκοσμίως, η ποιότητα του αέρα θα αρχίσει να επιδεινώνεται ξανά καθώς άρχισαν να αίρονται οι περιορισμοί και η οικονομία κάνει επανεκκίνηση, αλλά με δυσμενέστερους όρους. Στην Ελλάδα, ψηφίστηκε νόμος με τίτλο 'Εκσυγχρονισμός Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας', ο οποίος –μεταξύ άλλων- καταργεί την ουσία της προστασίας των περιοχών Natura 2000 και προωθεί ακόμα και μεταλλευτικές δραστηριότητες και εξορύξεις υδρογονανθράκων σε περιοχές προστασίας της φύσης, επιτρέπει την καταστροφή του περιβάλλοντος στο όνομα των κατά βούληση επενδυτικών σχεδίων, εκχωρώντας τον έλεγχο των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) σε ιδιώτες και επιβάλλοντας ασφυκτικές προθεσμίες για γνωμοδοτήσεις των υπηρεσιών, προωθεί την αλόγιστη επέκταση των βιομηχανικών ΑΠΕ, νομιμοποιεί τα αυθαίρετα εντός δασικών εκτάσεων και κατά περίπτωση εντός υγροτόπων και ρεμάτων, ιδιωτικοποιεί περαιτέρω τις διαδικασίες διαχείρισης στερεών αποβλήτων, παραβιάζοντας συνταγματικές διατάξεις, ευρωπαϊκές οδηγίες και διεθνείς συμβάσεις. Ο κορωνοϊός κάνει τις τρέχουσες περιβαλλοντικές ανατροπές μια ακόμα πιο ανεύθυνη και επικίνδυνη πολιτική. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στον χρόνο και να καθαρίσουμε τον αέρα του παρελθόντος. Μπορούμε όμως να αγωνιστούμε και να διασφαλίσουμε ότι τουλάχιστον στις περιοχές που έχουν υψηλό επίπεδο ρύπανσης, να λαμβάνονται περιβαλλοντικά μέτρα έτσι ώστε η ασθένεια να μην σκοτώνει τόσο πολλούς ανθρώπους», τόνισε ο κ. Νικολάου.