Θα μπορούσε να θεωρηθεί ακατανόητο, αλλά δεν προκαλεί εντύπωση ότι αναφερόμενοι στους πολιτικούς κάνουμε λόγο για πολιτικό ήθος, λες και άλλο είναι το ήθος των πολιτών και άλλο των πολιτικών.
Φαίνεται όμως πως στην πράξη, όντως πρόκειται περί διαφορετικών όρων, επειδή η ψευδολογία και η ασυνέπεια συγχωρούνται στους πολιτικούς, θεωρούμενες ως καταστάσεις ταυτισμένες με την ιδιότητα του πολιτικού, και συνεπώς μη καταδικαστέες.
Αν είχαμε ενστερνιστεί την ελληνική παιδεία, ασφαλώς και η κατάσταση δεν θα ήταν έτσι. Ο Αριστοτέλης, στα "Πολιτικά", υποστηρίζει ότι υπάρχει απόλυτη συνάφεια ηθικής και πολιτικής, καθώς η πόλη είναι προϋπόθεση δημιουργίας ηθικών ανθρώπων. Η πόλη δεν έχει στόχο μόνο την επιβίωση των ανθρώπων, αλλά την οργανωμένη συνύπαρξη που εξασφαλίζει το ευ ζην.
Να σημειωθεί βεβαίως, ότι σήμερα αποκαλούμε πόλη τον οικιστικό ιστό, ενώ στην ελληνική γλώσσα αυτός ονοματίζεται με τον όρο άστυ, με την πόλη να είναι η πολιτεία, το πολίτευμα, ο τρόπος διοίκησης της κοινωνίας.
Βεβαίως, δεν υλοποιούνται όσα υποστήριξε ο Αριστοτέλης, επειδή προτιμήθηκε να εισακουστεί ο Μακιαβέλι, ο οποίος ήταν ο πρώτος που δήλωσε δημόσια ότι ηθική και πολιτική όχι μόνο δεν ταυτίζονται, αλλά συγκρούονται κιόλας. Έδωσε μάλιστα συμβουλές προς τους επίδοξους ηγεμόνες για το μοναδικό μέλημα της πολιτικής στην εποχή του: πώς θα καταλάβουν και θα διατηρήσουν την εξουσία, πώς θα γίνουν πρίγκιπες ή βασιλιάδες. Ο σκοπός, αγιάζει τα μέσα.
Είναι ωφέλιμο, λέει ο Μακιαβέλι, να φαίνεται ο διεκδικητής της εξουσίας "σπλαχνικός, πιστός, φιλάνθρωπος, θρήσκος, ειλικρινής", αλλά αν πράγματι τις έχει αυτές τις αρετές και επιμένει να τις ασκεί "καταντούν επιζήμιες". Η εξουσία είναι αυτοσκοπός και όποιος τη θέλει πρέπει να έχει την αγριότητα του λιονταριού και την πονηριά της αλεπούς.
Επισημαίνει τις αρετές που είχαν δύο ηγεμόνες της εποχής του, που τους θεωρούσε επιτυχημένους: ο πάπας Αλέξανδρος Στ’ και ο Κάρολος Κουίντος της Ισπανίας. Ο πρώτος έδινε όρκους αλλά «δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να απατάει τους ανθρώπους… κι όμως πάντα οι δόλοι του πετύχαιναν». Ο δεύτερος «έχει ακατάπαυστα στο στόμα του ειρήνη κι ειλικρίνεια. Κι αν είχε τηρήσει τη μια ή την άλλη, θα ’χε χάσει πολλές φορές την εξουσία και τη φήμη του».
Προτιμήσαμε να ταυτιστούμε με τις προτροπές του Μακιαβέλι -που φυσικά δεν έκανε τίποτε άλλο, παρά να εικονίσει την επικρατούσα κατάσταση, που συνέχισε να είναι η αυτή έως σήμερα- και όχι τον Ισοκράτη, ο οποίος πριν από 2.500 χρόνια έγραψε: «Ου γαρ τοις ψηφισμάσιν αλλά τοις ήθεσιν καλώς οικείσθαι τας πόλεις». Δηλαδή οι πόλεις διοικούνται σωστά όχι με τους νόμους αλλά με το ήθος.
Αφορμή για τα ανωτέρω, μου έδωσε η περίπτωση της κας Μυρσίνης Λοΐζου, ή ακριβέστερα ένα σχόλιο επιφανούς συμβούλου του πρωθυπουργού, που έγραψε: «Η δική μας Μυρσίνη Λοΐζου είχε τουλάχιστον το θάρρος να παραδεχτεί δημόσια την πράξη της, και την ευαισθησία να παραιτηθεί από την υποψηφιότητά της».
Δεν έχει καταλάβει ο συντάκτης τι συνέβη; Η κ. Μυρσίνη παραιτήθηκε μετά τον ορυμαγδό των αρνητικών σχολίων, ακόμη και από συντρόφους της. Και δεν παραδέχθηκε κανένα λάθος της, επειδή όσα είπε, έρχονται σε αντίθεση με την απόφαση των δικαστικών Αρχών. Ο ΣΥΡΙΖΑ συνηθίζει να υπερασπίζεται πρόσωπα και καταστάσεις με πρωταγωνιστές τα στελέχη του, ακόμη και αν εξώφθαλμα έχουν παραβατική συμπεριφορά. Για ποιο λόγο δεν υπερασπίστηκε την δική του Μυρσίνη, αν πράγματι αδικήθηκε από τα σχόλια;
Όπως και να έχει, όσο καιρό ακόμη διαχωρίζουμε το ήθος των πολιτικών από αυτό των μελών της κοινωνίας, η κατάσταση δεν θα διορθωθεί. Θα ανεχόμαστε και την ψευδολογία και την ασυνέπεια, επιλέγοντας ως εκπροσώπους μας, πάλι εκείνους που αν ήσαν απλοί γείτονές μας, ίσως δεν τους καλημερίζαμε.