Η ενίσχυση του πρασίνου, τουλάχιστον κατά 30%, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των περιαστικών πάρκων και δασών, η εισαγωγή υγρού στοιχείου (σιντριβανιών αλλά και πηγών πόσιμου νερού) και μεθόδων σκίασης, η σταδιακή μετατροπή μέρους των ελεύθερων χώρων σε χώρους πρασίνου και αναψυχής και η αναμόρφωση δημόσιων και δημοτικών χώρων με τη χρήση κριτηρίων βιοκλιματικού σχηματισμού είναι κάποιες από τις απαντήσεις, που προβλέπει το σχέδιο ανταπόκρισης/προσαρμογής του δήμου Θεσσαλονίκης στο φαινόμενο της Αστικής Θερμικής Νησίδας (ΑΘΝ), όπως αυτές θα παρουσιαστούν μεταξύ και των άλλων αποτελεσμάτων του έργου LIFE ASTI στο τελικό συνέδριο του έργου που έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη 19 Μαΐου, στις 9.00 π.μ., στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης (Αίθουσα ΔΣ).
Διαβάστε:
- Ο υδράργυρος δεν θα πέφτει κάτω από τους 30 κατά τους καύσωνες έως το 2100
- LIFE ASTI: Πρόγνωση καυσώνων ανά γειτονιά με μηνύματα στα κινητά των Θεσσαλονικέων
Το φαινόμενο της Αστικής Θερμικής Νησίδας αποτελεί σημαντική παράμετρο του αστικού μικροκλίματος και ίσως ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά περιβαλλοντικά προβλήματα, που προκύπτει λόγω των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στο τοπικό κλίμα. Ο δήμος Θεσσαλονίκης κατανοώντας τη σημασία του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας και της αντιμετώπισης τυχόν ακραίων υψηλών θερμοκρασιών, συμμετέχει στο ευρωπαϊκό έργο «LIFE ASTI - Εφαρμογή Συστήματος Πρόγνωσης της Αστικής Θερμικής Νησίδας με σκοπό την ανάπτυξη στρατηγικών αστικής προσαρμογής».
Εκτός του δήμου Θεσσαλονίκης, στο έργο συμμετέχουν, επίσης το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ως Επικεφαλής Εταίρος), η εταιρεία Geospatial Enabling Technologies (GET) και η Sympraxis Team από την Ελλάδα, καθώς και το Τμήμα Επιδημιολογίας της Ρώμης και το Ινστιτούτο Ατμοσφαιρικών Επιστημών και Κλίματος (ISAC) από την Ιταλία.
Δείτε - LIFE ASTI: Η Θεσσαλονίκη «δροσίζεται» και μετριάζει την κλιματική αλλαγή
Πιο συγκεκριμένα, κατά το φαινόμενο ΑΘΝ οι πόλεις συχνά παρομοιάζονται με «θερμικές νησίδες», καθώς ως άλλα «νησιά» ξεχωρίζουν με την εμφάνιση υψηλότερων θερμοκρασιών από αυτές των γειτονικών, περιαστικών, αγροτικών ή δασικών περιοχών. Τα υλικά κατασκευής κτηρίων και δημόσιων χώρων, αλλά και η λειτουργία των αυτοκινήτων κι άλλων μηχανών είναι οι παράγοντες που περισσότερο ευθύνονται για τη συγκέντρωση ρύπων και την αύξηση της θερμοκρασίας. Συνεπακόλουθα η ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας, η διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας /αυτονομίας, η πρόκληση δυσφορίας, η αντιμετώπιση αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία και η εξασφάλιση ικανοποιητικών, ασφαλών συνθηκών διαβίωσης είναι ζητήματα που απασχολούν κάθε δημοτική αρχή.
Στόχος του έργου και μέθοδοι αντιμετώπισης του φαινομένου της ΑΘΝ
Στόχος του Έργου είναι ο σχεδιασμός και η πιλοτική εφαρμογή ενός συνόλου προγνωστικών συστημάτων για τη βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη της επίδρασης του φαινομένου της Αστικής Θερμικής Νησίδας (ΑΘΝ), κατά τη διάρκεια θερμικών επεισοδίων, με έμφαση στη διερεύνηση των επιπτώσεων του στην υγεία των κατοίκων μεσογειακών πόλεων: της Θεσσαλονίκης (δήμος Θεσσαλονίκης), του Ηρακλείου και της Ρώμης. Στο πλαίσιο αυτό διερευνώνται, επίσης, μέθοδοι και τεχνικές προσαρμογής και αντιμετώπισης του φαινομένου. Μεταξύ άλλων αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε πιλοτικά πλατφόρμα (LIFE ASTI System Platform) και εφαρμογή για έξυπνα κινητά (android, iOS) για την έγκαιρη προειδοποίηση και προσαρμογή των κατοίκων των υπό μελέτη περιοχών στο φαινόμενο. Επιπλέον, μελετήθηκε η απορρόφηση CO2 σε 5 νέους πράσινους χώρους του δήμου Θεσσαλονίκης, που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου ως μελέτες-περίπτωσης και αναπτύχθηκε σχέδιο ανταπόκρισης / προσαρμογής στο φαινόμενο (βλ. εικόνα).
Η ανάπτυξη του σχεδίου ανταπόκρισης / προσαρμογής στο φαινόμενο της Αστικής Θερμικής Νησίδας είναι ένα ζήτημα πολυδιάστατο και δυστυχώς χωρίς συνταγή άμεσης επιτυχίας. Ωστόσο, με μικρά σταθερά βήματα κι αίσθημα ευθύνης ο δήμος Θεσσαλονίκης αξιοποιώντας τα αποτελέσματα του έργου και τις διεθνείς καλές πρακτικές και σε συνεργασία με το εταιρικό σχήμα του έργου, προέβη στον σχεδιασμό ενός φάσματος δράσεων τόσο κοινωνικών όσο και περιβαλλοντικών, πρόληψης κι αντιμετώπισης, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της πόλης της Θεσσαλονίκης, αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Συγκεκριμένα, στο σχέδιο ανταπόκρισης/προσαρμογής στο φαινόμενο της Αστικής Θερμικής Νησίδας, περιλαμβάνονται ενδεικτικά οι παρακάτω δράσεις:
⦁ Η άμεση καταγραφή όλων των δημοτικών κτηρίων και της σχετικής υποδομής τους, αλλά και των ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου με στόχο τον ορθό καθορισμό σχετικών στόχων.
⦁ Συγκεκριμένα κατά περίπτωση, θα πρέπει σταδιακά να ακολουθήσουν δράσεις συντήρησης, αποκατάστασης κι ανακαίνισης του κτηριακού αποθέματος του δήμου, και ενίσχυσης – εκσυγχρονισμού των συστημάτων ψύξης των κτηρίων, έτσι ώστε να είναι λειτουργικά και να μπορούν να φιλοξενήσουν τους δημότες εφόσον υπάρξει αντίστοιχη ανάγκη. Σταδιακά θα επιχειρείται η επίτευξη ενεργειακής αυτονομίας, εξοικονόμησης ενέργειας και διασφάλισης της συνεχούς και χωρίς προβλήματα διάθεσης όλο και περισσότερων κτιρίων στο ευρύ κοινό και δη στις ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες.
Πιο συγκεκριμένα, και βάσει των υποχρεώσεων που προκύπτουν από πρόσφατες διατάξεις (Ν. 4843/21) και ειδικότερα την παρ. 12 του άρθ. 7 «Υποδειγματικός ρόλος κτηρίων που ανήκουν στο δημόσιο τομέα» ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει δρομολογήσει τις διαδικασίες για την έκδοση «Σχεδίου Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΣΕΑΚ)» για τα κτήρια αρμοδιότητάς του. Σε αυτό θα αποτυπώνονται τα γενικότερα και ειδικότερα σχετικά με την ενεργειακή διαχείριση χαρακτηριστικά των κτηρίων, θα γίνει καθορισμός προτεραιοτήτων και δράσεων, τεχνικοοικονομική ανάλυση, προσδιορισμός χρηματοδοτικών μηχανισμών και πλάνο παρακολούθησης για την εν συνεχεία μείωση της κατανάλωσης ενέργειας των δημοσίων κτηρίων και την ποσοτικοποίηση της μείωσης εκπομπών CO2. Στο πλαίσιο εκπόνησης μελετών /έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί σε κτήρια αρμοδιότητάς του, ο δήμος Θεσσαλονίκης έχει προχωρήσει σε ενέργειες ωρίμανσης σχετικών έργων, όπως ενεργειακές αναβαθμίσεις δημοτικών κτηρίων (π.χ. διάφορα σχολικά συγκροτήματα).
⦁ Ομοίως, μέρος των ελεύθερων χώρων μπορεί σταδιακά να μετατραπεί σε χώρους πρασίνου και αναψυχής. Παράλληλα προχωρά και η αναμόρφωση δημόσιων και δημοτικών χώρων με τη χρήση κριτηρίων βιοκλιματικού σχεδιασμού όπως: φύτευση περισσότερου πρασίνου – ένας πρώτος στόχος μπορεί να είναι η ενίσχυση του πρασίνου, τουλάχιστον κατά 30%, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των περιαστικών πάρκων και δασών, εισαγωγή υγρού στοιχείου (σιντριβανιών αλλά και πηγών πόσιμου νερού) και μεθόδων σκίασης (τεχνητών και φυσικών τουλάχιστον στα πιο δημοφιλή για τους πεζούς σημεία), ορθότερης, κατά περίπτωση, επιλογής κατασκευαστικών υλικών και οποιουδήποτε άλλου μέτρου μπορεί να συμβάλει στη μείωση της δυσφορίας των πολιτών. Αντίστοιχο παράδειγμα είναι τα έργα κατασκευής φυτεμένων δωμάτων σε σχολικά κτήρια που έχουν ήδη εκτελεστεί και η κατασκευή φυτεμένου δώματος στο Δημαρχιακό μέγαρο το οποίο έχει δρομολογηθεί.
⦁ Ενίσχυση του βιοκλιματικού σχεδιασμού για την κατασκευή, συντήρηση και παροχή σχετικών κινήτρων για τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. υποστήριξη των πολιτών για την ένταξή τους στο Πρόγραμμα «εξοικονομώ – αυτονομώ»), προκειμένου να μετατραπούν τα ιδιωτικά κτήρια σε «πιο πράσινα».
⦁ Δράσεις πληροφόρησης κι ενημέρωσης του ευρύ κοινού για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των συνεπειών του φαινομένου και κατάλληλης εκπαίδευσης όλων των επαγγελματιών που μπορούν να συνδράμουν στην, με οποιοδήποτε τρόπο, αντιμετώπιση του φαινομένου ή προσαρμογή του δήμου σε αυτό.
⦁ Σταδιακή ενσωμάτωση του συστήματος πρόληψης και των δεικτών παρακολούθησης του φαινομένου αλλά και στοιχείων σε σχέση με το κτηριακό του απόθεμα και τους δημόσιους χώρους καθώς και τυχόν σχετικών αναγκών για την καλύτερη λειτουργία των στεγαζόμενων υπηρεσιών και γενικότερα των χρήσεων των κοινόχρηστων χώρων (π.χ. αντικατάσταση λαμπτήρων, επισκευή συστήματος θέρμανσης / ψύξης κτλ.) στην ήδη προβλεπόμενη «έξυπνη πλατφόρμα» του δήμου, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαχείριση, η λειτουργία και τυχόν επισκευές αυτών.
Δεδομένου ότι το συνέδριο θα υλοποιηθεί με υβριδικό τρόπο όσοι επιθυμούν μπορούν να το παρακολουθήσουν διαδικτυακά μέσω του ακόλουθου συνδέσμου: https://lever.webex.com/webappng/sites/lever/meeting/info/409a992e38f142b8889c5a953f3f3746?siteurl=lever&MTID=m6ff27883add594eaeebe3bbea6de04ef (Meeting number: 2550 5442110, Password: MDhj5p2cDX5)
Τo έργο LIFE ASTI χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το εταιρικό σχήμα του έργου.