Τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου 1939 οι Γερμανοί εξαπέλυσαν επίθεση στην Πολωνία. Ήταν η αρχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που άφησε πίσω του εκατομμύρια νεκρούς, τραυματίες, κακοποιημένες γυναίκες, εκδιωχθέντες κι έναν κόσμο που μέχρι σήμερα υποφέρει από την καταστροφική μανία του ναζιστικού καθεστώτος. Μετά από ακριβώς 80 χρόνια βλέπουμε να πανηγυρίζει για τα διψήφια εκλογικά ποσοστά του στη Γερμανία ένα πολιτικό κόμμα που διεκδικούσε την ψήφο των πολιτών με κηρύγματα φυλετικής μισαλλοδοξίας και φυλετικού διαχωρισμού.
Στη Σαξονία και στο Βρανδεμβούργο η AfD κατέγραψε τις καλύτερες εκλογικές επιδόσεις της. Και στα δύο αυτά γερμανικά κρατίδια ξεκίνησε ως μικρό κόμμα για να εξελιχθεί όμως μέσα σε λίγα χρόνια σε δεύτερη πολιτική δύναμη στο τοπικό Κοινοβούλιο. Το ότι οι εθνολαϊκιστές, παρά τις προβλέψεις περί του αντιθέτου, δεν κατάφεραν τελικά να αναδειχθούν πρώτη δύναμη στη Σαξονία, δεν αποτελεί λόγο εφησυχασμού.
Ευημερία, αλλά και αδιαφορία για τα παραδοσιακά κόμματα
Ποιό μήνυμα εκπέμπει η Γερμανία με την επιτυχία ενός τέτοιου κόμματος σε εποχές υψηλής ευμάρειας, αλλά και σχετικής πολιτικής σταθερότητας; Ποιοί φόβοι διαφαίνονται, αν αλλάξουν τα πράγματα και η Γερμανία παρασυρθεί στη δίνη μίας παγκόσμιας ύφεσης; Πόσο ανθεκτικές θα είναι οι αντοχές μας, πόσο ισχυρή θα αποδειχθεί η πεποίθησή μας ότι ποτέ πια δεν πρέπει να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες στη Γερμανία ένα κόμμα, η πλειοψηφία του οποίου εκφράζει ρατσιστικές θέσεις;
Απώλειες υφίστανται κυρίως τα δύο παραδοσιακά κόμματα. Οι Χριστιανοδημοκράτες της Άνγκελα Μέρκελ (CDU) και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) καταγράφουν στα δύο ανατολικογερμανικά κρατίδια το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα μετά την Επανένωση. Η ουσία της υπόθεσης είναι ότι ακόμη και στην τόσο σταθερή πολιτική σκηνή της Γερμανίας γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη η προσπάθεια για τον σχηματισμό ενός κυβερνητικού συνασπισμού. Και ότι δεν λειτουργεί πλέον η λογική των μεγάλων, παραδοσιακών κομμάτων, που μπορούν να απορροφήσουν και ακραίες ψήφους αριστερά ή κατ' αντιστοιχία δεξιά του Κέντρου. Όλα αυτά υπογραμμίζουν το επιτακτικό ερώτημα ποιά χώρα επιθυμεί τελικά να είναι η Γερμανία. Ποιά πορεία θα επιλέξει στην προσφυγική πολιτική, αλλά και σε μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα; Πόσο εθνικό κράτος και πόση Ευρώπη επιτρέπεται σε αυτά τα συμφραζόμενα;
Λανθασμένη επιλογή η υπεροψία
Η ιστοριογραφία δεν μπορεί παρά να λειτουργεί με συμπεράσματα εκ των υστέρων. Μόνο έτσι μπορεί κανείς να αναγνωρίσει και να αξιολογήσει τι είχε συμβεί σε μία δεδομένη ιστορική στιγμή και ποιές ήταν οι επιπτώσεις για τα γεγονότα που ακολουθούν. Κατά συνέπεια μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε ως προς το τι θα γράφουν τα μελλοντικά βιβλία ιστορίας για την 1η Σεπτεμβρίου 2019.
Είναι αναμφισβήτητο: Αυτα τα εκλογικά αποτελέσματα δίνουν νέα ώθηση σε ολόκληρη τη Γερμανία για την AfD, η οποία είναι ισχυρή και δεν πρόκειται να εξαφανιστεί τόσο γρήγορα. Τα υπόλοιπα κόμματα πρέπει να βρουν τρόπο για να το αντιμετωπίσουν αυτό. Θα ήταν ολέθριο λάθος να καταφύγουν στην υπεροψία. Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν με οδυνηρό τρόπο στους πολιτικούς ταγούς ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά σε αυτή τη χώρα. Καλό θα ήταν να δουν και να ακούσουν προσεκτικά, τι είναι αυτό που ωθεί τους ψηφοφόρους στην αγκάλη των λαϊκιστών. Για τη Γερμανία, ωστόσο, αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής ευθύνης είναι και η επίγνωση ότι ορισμένες αρχές παραμένουν αδιαπραγμάτευτες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η θρησκευτική ελευθερία και η παροχή ασύλου σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη. Αυτές οι βασικές αρχές δεν επιτρέπεται να θυσιαστούν, όσο δύσκολος και αν αποδειχθεί ο σχηματισμός κυβέρνησης.
Ίνες Πολ (αρχισυντάκτρια DW)
Επιμέλεια: Γιαννης Παπαδημητρίου
Πηγή: Deutsche Welle