Ένας φίλος μουσικός, από τους πιο γνωστούς τροβαδούρους της γενιάς της δεκαετίας του 1980 στην Ελλάδα, συνηθίζει να λέει ότι «ο άνθρωπος πρώτα πεθαίνει και έξι μήνες μετά φεύγουν τα χούγια του». Μια μακάβρια εικόνα, που στην ουσία επιβεβαιώνει την κλασική ελληνική παροιμία «παλιός γάιδαρος, καινούρια περπατησιά δεν μαθαίνει». Μια αλήθεια που γενικά ισχύει στη ζωή, αφού κάτι εξαιρετικά δύσκολο σε κάθε άνθρωπο –ίσως επειδή είναι κοπιώδες και ψυχοφθόρο- είναι να αλλάξει τρόπο σκέψης. Κάτι που όμως οδηγεί σε γραφικότητες ενίοτε επικίνδυνες, όταν αφορά την πολιτική και την οικονομία.
Χθες από την Πελοπόννησο –και μάλιστα από την Αχαΐα, μία από τις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού περιφέρειες στις οποίες επικράτησε ο ΣΥΡΙΖΑ της Ν.Δ. στις τελευταίες εκλογές- ο Αλέξης Τσίπρας θυμήθηκε αυτά που έλεγε στους Έλληνες πριν γίνει πρωθυπουργός το 2015. Ότι θα σκίσει τα Μνημόνια. Ότι θα καταργήσει τις ρυθμίσεις τους με ένα νόμο και ένα άρθρο. Ότι θα διαγράψει το δημόσιο χρέος. Ότι εξ’ αυτού του λόγου θα «κουρέψει» τα δάνεια των Ελλήνων στις τράπεζες. Επίσης, ότι θα καταργήσει φόρους, κυρίως τον… αχώνευτο ΕΝΦΙΑ που άγγιζε τα ακίνητα όσια και ιερά των Ελλήνων, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να τον ψηφίσουν τα βόρεια προάστια της Αθήνας και το Πανόραμα της Θεσσαλονίκης.
Τη συνέχεια λίγο πολύ την ξέρουμε όλοι. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έγινε στα 4,5 χρόνια της βασιλείας του. Μάλλον τα ακριβώς αντίθετα συνέβησαν. Ο κ. Τσίπρας συντονίστηκε πλήρως με τις καταστάσεις, υπέγραψε μνημόνιο, έβαλε φόρους, εφάρμοσε σφιχτά οικονομικά προγράμματα και απέδειξε στην τρόικα και όλο τον κόσμο ότι συχνά ο πιο καλός ο μαθητής –ιδιαίτερα στα οικονομικά- μπορεί να ξεπεράσει τους δασκάλους του. Ερωτεύθηκε, μάλιστα, την Ευρωπαϊκή Ένωση τόσο πολύ, που θέλησε να γίνει πρόεδρος της για να την αλλάξει από… μέσα. Μετά από την πρωθυπουργική θητεία, κατά τη διάρκεια της οποίας έμαθε –όπως ο ίδιος υποστήριξε από βήματος της Βουλής- πολλά, ο κ. Τσίπρας επέστρεψε στην αντιπολίτευση, παρά τη φιλότιμή του προσπάθεια να μοιράσει χαρτζιλίκια.
Το γαρ πολύ της αντιπολίτευσης
Τους τελευταίους 18 μήνες που ηγείται της αντιπολίτευσης ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ βολοδέρνει μεταξύ ριζοσπαστικής Αριστεράς και σοσιαλοδημοκρατίας. Στρυμωγμένος ανάμεσα στη Ρόζα, τη Ρενέ, την Ομπρέλα, το Κοκκινοπράσινο, τους 53 και στο παλιό ηρωικό ΠΑΣΟΚ. Βλέποντας να μειώνεται σταθερά η δύναμή του στις δημοσκοπήσεις. Προκειμένου, λοιπόν, να ανακάμψει επέστρεψε σε αυτό που κάποτε τον οδήγησε στη νίκη. Στη… δημιουργική οικονομική πολιτική. Στην εύκολη στα λόγια λύση του «χαρίζω λεφτά». Κάπως έτσι, χθες, είπε στην στην αγορά, από τους μεγάλους παγκόσμιους παίκτες, μέχρι τον κ. Μανόλη του γωνιακού μίνι μάρκετ γνωρίζουν πως όταν κάποιος χρωστάει και δεν πληρώνει ο ίδιος έχει προβλήματα. Όσο για τον λογαριασμό κάπου πηγαίνει. Σε κάποια κιτάπια είναι γραμμένος. Σίγουρα δεν γίνεται αστρόσκονη που σκορπάει στο Σύμπαν. Γι’ αυτό είναι κάτι δύσκολο να χρωστάς. Εάν ήταν εύκολο θα το κάναμε συνέχεια. Δέκα χρόνια κρεπάλη με δανεικά κι αγύριστα, δύο χρόνια με διαγραφές χρεών και πάλι από την αρχή. Θα ξαναρχίζαμε με ένα σπίτι παραπάνω στην ιδιοκτησία του ο καθένας και ενδεχομένως και λίγα περισσότερα μετρητά στο μαξιλάρι. Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά. Η ελληνική οικονομία, οι επιχειρήσεις –ιδιαίτερα οι μικρές και μεσαίες-, οι εργαζόμενοι, οι πάντες βρίσκονται στη δύνη ενός κυκλώνα. Κάποιοι μιλούν για την πραγματική κόλαση που θα ακολουθήσει όταν η πανδημία ξεπεραστεί και τα προστατευτικά μέτρα αρθούν. Κατάσταση που θα ήταν συντριπτική, εάν η χώρα δεν ανήκε στον στενό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η αντιμετώπιση της κατάστασης απαιτεί κατ’ αρχήν να την συνειδητοποιήσει και να την αποδεχθεί κάποιος. Ακολούθως πρόγραμμα, σχέδιο και προσπάθεια εφαρμογής με επιμονή και υπομονή, ώστε να φανεί κάποιο φως στο βάθος του ορίζοντα, μετά από προσπάθεια. Έτσι γίνονται τα σοβαρά πράγματα, εάν οι μεγάλες οικονομικές κρίσεις είναι πόλεμοι και όχι ευχάριστοι περίπατοι στο πάρκο τα ανοιξιάτικα απογεύματα. Παρ’ όλο που –όπως όλοι γνωρίζουμε- η ζωή είναι μικρή, τίποτε ουσιαστικό δεν επιτυγχάνεται με όρους fast track. Ίσως να ξεπερνιέται η γραφειοκρατία, αλλά ο ιστορικός χρόνος ενός πραγματικού έργου δεν εκβιάζεται. Όλα τα άλλα –τα περί ενός νόμου, ενός άρθρου και τα συναφή και ανάλογα- είναι ψευδεπίγραφα. Πλαστές –μάταιες από τη γέννησή τους- ελπίδες, που δεν οδηγούν πουθενά, παρά μόνο στην απογοήτευση. Έχει μεσολαβήσει η αλλοίωση της αίσθησης της πραγματικότητας. Και πάει λέγοντας. Γι’ αυτό οι υπεύθυνοι παράγοντες οφείλουν να στέκονται στο ύψος των περιστάσεων.
ΥΓ. Μια διδακτική ιστορία που αφορά ένα πραγματικό κούρεμα χρέους, χρήσιμη ιδιαίτερα για όσους δεν καταλαβαίνουν ή δεν θέλουν να καταλάβουν. Το πρώτο δίμηνο του 2012 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, της Ελλάδας, σύμφωνα με την οποία η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα ήταν μεγαλύτερη από ό,τι είχε προβλεφθεί αρχικά. Με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος και του Υπουργείου Οικονομικών, υπολογίζεται ότι το ύψος των παλαιών δανείων προς τους ιδιώτες επενδυτές μειώθηκε τον Φεβρουάριο κατά 106 δισ. ευρώ περίπου, το περίφημο PSI, από το οποίο δεν γλύτωσαν ούτε οι μικροομολογιούχοι, διότι νομικά δεν μπορούσαν να εξαιρεθούν. Επίσης, με την επαναγορά χρέους, τον Δεκέμβριο του 2012, το χρέος μειώθηκε περαιτέρω κατά 31,9 δισ. ευρώ, δηλαδή συνολικά κατά 137,9 δισ. ευρώ. Όμως, το καθαρό όφελος από την αναδιάρθρωση του χρέους μετριάστηκε σημαντικά, κυρίως λόγω:
1. Της ανάγκης για ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με έκδοση νέου χρέους (ύψους 41 δισ. ευρώ εντός του 2012).
2. Του δανεισμού ύψους 11,3 δισ. ευρώ για την επαναγορά χρέους (τον Δεκέμβριο).
3. Του γεγονότος ότι η μείωση της αξίας των ομολόγων που διακρατούσαν τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία ή άλλοι φορείς (ύψους 16,2 δισ. ευρώ) δεν οδήγησε σε μείωση του χρέους, επειδή επρόκειτο για ενδοκυβερνητικό χρέος.
4. Του δανεισμού 4,5 δισ. ευρώ για την παροχή ομολόγων του ΕFSF στα ασφαλιστικά ταμεία ως αντισταθμιστικού οφέλους έναντι της μείωσης των απαιτήσεων που υπέστησαν.
5. Της ανάγκης για δανεισμό 11,9 δισ. ευρώ για την κάλυψη του ελλείμματος του 2012 (συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής δεδουλευμένων τόκων τον Φεβρουάριο αλλά όχι και της επίπτωσης από τη στήριξη τραπεζικών ιδρυμάτων).
6. Λοιπών υποχρεώσεων του Δημοσίου (π.χ. πληρωμές στον ΕΜΣ, πληρωμές παλαιών οφειλών κ.λπ.) συνολικού ύψους 1,9 δισ. ευρώ. Το καθαρό τελικό αποτέλεσμα όλων των συναλλαγών ήταν η μείωση του χρέους εντός του 2012 μόνο κατά 51,2 δισ. ευρώ.