Η κλιματική κρίση είναι εδώ. Όχι η αλλαγή, η κρίση. Έτσι συνομολογούν όλοι όσοι είναι σε μια θέση ευθύνης, ανεξαρτήτως κομματικής ή άλλης τοποθέτησης. Έτσι συνομολογούν όλοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αν κάποιος ρωτήσει και τους πολίτες κι αυτοί στα λόγια θεωρούν πολύ σοβαρή την κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της.
Παραφωνία όμως αποτελεί η στάση των πολιτών όταν ερωτώνται για τα σημαντικότερα προβλήματά τους. Εκεί το περιβάλλον, ακόμη και σε πολίτες που κατοικούν και δραστηριοποιούνται σε περιοχές που πολλάκις έχουν υποστεί τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, περνά σε δεύτερη μοίρα και δεν αποτελεί καν μείζον θέμα συγκριτικά με άλλα ζητήματα, όπως τα οικονομικά, τα εθνικά κτλ.
Οι δημοσκοπήσεις που μετρούν την κοινή γνώμη είναι ενδεικτικές της ιεράρχησης που κάνουν οι πολίτες σχετικά με το περιβάλλον. Αν εξαιρέσουμε κάποιες περιοχές, στις οποίες τα πράγματα έχουν κυριολεκτικά ξεφύγει, η κοινωνία μετέχει με το... ζόρι στη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Την ίδια ώρα τα φαινόμενα που είναι απόρροια και της κλιματικής αλλαγής πολλαπλασιάζονται και γίνονται διαρκώς πιο έντονα, πιο επικίνδυνα και πιο καταστροφικά.
Είναι ζήτημα πλέον εάν υπάρχει πολίτης στην Ελλάδα, και σίγουρα δεν υπάρχει περιοχή, που δεν έχει υποστεί τραγικές συνέπειες από την κλιματική κρίση. Άλλες περιοχές έχουν καεί, άλλες έχουν πλημμυρίσει, άλλες έχουν αποπνυκτική ατμόσφαιρα, άλλες εξαφανίζονται (διάβρωση ακτών για όσους δεν καταλαβαίνουν) και πάει λέγοντας.
Εξοργιζόμαστε κάθε φορά για την αδυναμία ως Πολιτεία και κοινωνία να αντιμετωπίσουμε τα έκτακτα και έντονα ή ακραία καιρικά φαινόμενα, κλαίμε πάνω από τις στάχτες, τις χαμένες περιουσίες, ακόμη και τα μνήματα, αλλά μέσα σε λίγο καιρό τα ξεχνάμε και πηγαίνουμε παρακάτω. Να προχωρήσουμε μπροστά ως κοινωνία είναι λογικό. Να ξεχάσουμε όμως είναι εγκληματικό.
Αντί λοιπόν τα ζητήματα περιβάλλοντος, πολιτικής προστασίας και όλα τα συναφή να είναι πρώτης προτεραιότητας, ειδικά στον προεκλογικό διάλογο, είναι σχεδόν εξαφανισμένα. Θα έρθουν στην επιφάνεια μόνον έπειτα από ένα ενδεχόμενο τραγικό περιστατικό (απευκταίο), που θα αποδεικνύει για πολλοστή φορά πόσο αθωράκιστοι είμαστε έναντι της κλιματικής κρίσης.
Και το ανάθεμα θα το ρίξουμε (στην επόμενη συνέπεια της κλιματικής κρίσης) στην κυβέρνηση, στην αυτοδιοίκηση, στις υπηρεσίες, στους επιστήμονες, στους δημοσιογράφους... Διότι έτσι κακομάθαμε ως κοινωνία. Να μην έχουμε καμιά ευθύνη για οτιδήποτε συλλογικό. Εδώ για τις προσωπικές μας ευθύνες ψάχνουμε να βρούμε δικαιολογίες και τους "άλλους"...
Επειδή πολλοί είναι εκείνοι που θα σπεύσουν να κατηγορήσουν τους "άλλους" για την προεκλογική πολιτική και αυτοδιοικητική ατζέντα, να τους επισημάνω, με την όποια εμπειρία έχω από αυτή τη διαδικασία, ότι όσοι διεκδικούν την ψήφο μας εστιάζουν την ατζέντα τους ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της κοινωνίας, των ψηφοφόρων. Εάν αυτοί δεν επιβάλλουν έναν ευρύ και εποικοδομητικό διάλογο για να βρεθούν λύσεις στα προβλήματα της κλιματικής κρίσης, αυτά θα παραμένουν άλυτα εσαεί.
Ούτε καν στα τοπικής σημασίας ελλείμματα δεν επιβάλλεται μια σοβαρή συζήτηση από τις τοπικές κοινωνίες. Λες και έχουμε αποδεχτεί ότι θα πλημμυρίζουμε, θα καιγόμαστε και θα χάνουμε περιουσίες και ζωές σαν παράπλευρες και αναπόφευκτες απώλειες. Αν δεν αναγκάσουμε ως κοινωνία όσους διεκδικούν να μας διοικήσουν σε οποιοδήποτε επίπεδο να βάλουν μπροστά μια μείζονα αντιπλημμυρική παρέμβαση για την επόμενη θητεία, μια μείζονα παρέμβαση πολιτικής προστασίας, μια μείζονα παρέμβαση θωράκισης έναντι των ακραίων καιρικών φαινομένων ή έκτακτων καταστάσεων, την αύξηση του πρασίνου και των ελεύθερων δημόσιων χώρων, τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας.
Προφανώς δεν θέλω να γίνω το... πλυντήριο για όσους ασκούν διοίκηση. Οι ευθύνες τους σε κάθε επίπεδο είναι τεράστιες και διαχρονικές. Είναι γνωστές και ορισμένοι μάλιστα έχουν τιμωρηθεί γι' αυτές. Λίγοι, αλλά έχουν τιμωρηθεί.
Αναρωτιέμαι όμως εάν τα παθήματα έγιναν μαθήματα. Προφανώς όχι. Επί χρόνια το πολιτικό και αυτοδιοικητικό ζουμί βρίσκεται ή στην επικοινωνία ή στις προτάσεις για έργα υποδομής, για οικονομικές παροχές, για την εργασία, για τις συντάξεις και τους μισθούς, για τα εθνικά θέματα. Εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα, απόλυτης προτεραιότητας οφείλω να αναγνωρίσω, όπως και τα ζητήματα καθημερινότητας. Πόσο πίσω όμως μπορεί να μείνει το περιβάλλον και η κλιματική κρίση; Μήπως επειδή είναι παγκόσμιας φύσης ζήτημα θεωρούμε ότι εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά για να το αντιμετωπίσουμε; Είναι ένα καλό άλλοθι, αλλά είναι άλλοθι. Η μοιρολατρική κοινωνική αποδοχή του αναπόφευκτου είναι ένα παραμύθι. Μπορούμε να κάνουμε. Και το ξέρουμε όλοι. Ίσως όμως να μη θέλουμε... Και κάποιοι να μην μπορούμε...
Δεν είναι εκλογικά ελκυστικά τα θέματα περιβάλλοντος. Έχει αποδειχθεί διαχρονικά στις κάλπες. Κάποτε βλέπαμε όμως την κλιματική αλλαγή να έρχεται. Τώρα πλέον έχει έρθει και συνιστά κρίση. Και όλοι μας έχουμε ευθύνη να αναδείξουμε τα περιβαλλοντικά ζητήματα και να πιέσουμε ώστε αυτά να ανέβουν στην ιεράρχηση των προς επίλυση θεμάτων. Οφείλουμε να κατανοήσουμε πόσο επείγουσα πλέον είναι η δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Όλοι. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το έχουν καταλάβει. Γι' αυτό και κατευθύνονται τόσοι πόροι στην "πράσινη μετάβαση". Κάποιοι θα θεωρήσουν προσχηματική αυτή την "προτεραιότητα", κάποιοι άλλοι θα θεωρήσουν ότι πρόκειται για εξυπηρέτηση μεγάλων συμφερόντων, κάποιοι πιο... πονηροί ότι πρόκειται για μια "φούσκα" κι ένα "πλυντήριο" ευθυνών.
Είμαι ανοιχτός να ακούσω οποιαδήποτε ένσταση, όμως το κρίσιμο βήμα για την προτεραιοποίηση των ζητημάτων κλιματικής αλλαγής και κρίσης στην Ευρώπη έγινε. Στην Ελλάδα ακόμη όχι.
Τα έργα θωράκισης έναντι της κλιματικής κρίσης από πολλούς θεωρούνται αναγκαίο κακό. Όπως για παράδειγμα θεωρείται η ασφάλιση του σπιτιού μας έναντι διαφόρων κινδύνων στην Ελλάδα. Κάτι σαν μια ανεπιθύμητη υποχρέωση. Και ακόμη αποφεύγουμε να συσχετίσουμε τα δεινά που μας βρίσκουν με την κλιματική κρίση, όχι διότι δυσκολευόμαστε να σκεφτούμε ευρύτερα, αλλά επειδή βολευόμαστε με την εύκολη καταγγελία ενός προσώπου ή ενός θεσμού. Οι εύκολες απαντήσεις όμως σε αυτή την περίπτωση δεν είναι καν απαντήσεις. Είναι εξεύρεση εξιλαστήριου θύματος και ως τέτοια συνήθως πέφτει στο κενό...
Στη σημερινή συγκυρία, με εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές μπροστά μας, ας σκεφτούμε όλοι, πολίτες και διοικούντες, την ιεράρχηση της κλιματικής αλλαγής και των κρίσεων που προκαλεί στις ζωές μας, στην κοινωνία μας. Οι πολίτες ας σκεφτούμε εάν αξίζει τελικά να αποφασίσουμε ποιοι θα μας εκπροσωπήσουν και θα μας διοικήσουν και με βάση τις προτάσεις, τις θέσεις και το έργο τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, για την πολιτική προστασία και για την προστασία του περιβάλλοντος. Και όσοι διεκδικούν διοίκηση ας σκεφτούν να καταθέσουν στον δημόσιο διάλογο ένα σοβαρό πλαίσιο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και πόσο τελικά αξίζει να παριστάνουμε τους ανήξερους ή να θεωρητικολογούμε για τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Μήπως τελικά μπορούμε και πρέπει να βάλουμε όλοι ως εκ των βασικών προτεραιοτήτων για τα επόμενα χρόνια την εξεύρεση λύσεων για την κλιματική κρίση, μήπως και γλιτώσουμε από το να μας "πνίξουν" τα προβλήματα και να "καεί" η γούνα μας;