Η «μικρή» δεκαετία του 1990 για το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, άρχισε το 1994 με μια πολιτική αλλαγή στη χώρα, ένα εμπάργκο στα Σκόπια και την εφαρμογή τη συμφωνίας για την απρόσκοπτη διακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ολοκληρώθηκε το 1997, όταν επί ένα χρόνο η Θεσσαλονίκη ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ένα ορόσημο, στο πλαίσιο του οποίου το σχέδιο για την επέκταση καθ’ ύψος του κτιρίου του ΕΒΕΘ αν και ανακοινώθηκε τελικά δεν υλοποιήθηκε για τεχνικούς λόγους.
Στο ενδιάμεσο η χώρα κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένα ιλιγγιώδες δημόσιο χρέος που τότε βρισκόταν στο 150% του ΑΕΠ, ενώ η ελληνική αγορά γνώρισε την έλευση του πρώτου κύματος των «υπερκαταστημάτων», κάτι που αρχικά συγκλόνισε και σε δεύτερη φάση άλλαξε τη φύση του λιανεμπορίου με επιπτώσεις στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Στην πόλη κυριάρχησαν επίσης αναπτυξιακά θέματα, που ακόμη και σήμερα συζητούνται –χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το λιμάνι-, τόσο ως προβλήματα, όσο και ως προοπτικές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη συνεδρίαση του ΔΣ του ΕΒΑΘ, την 1η Μαρτίου 1994 ο τότε πρόεδρος Παντελής Κωνσταντινίδης.
Ανέφερε ότι «χρειάζεται κοινή συναίνεση όλων των πολιτικών δυνάμεων ώστε να εφαρμοστεί η επιταγή του Συντάγματος για φοροδοτική προσφορά του καθενός, ανάλογα με τις δυνάμεις του, για τη διάσωση της οικονομίας». Από τότε μέχρι σήμερα έχουν περάσει 22 χρόνια, σχεδόν μια γενιά Ελλήνων, και η ίδια συζήτηση συνεχίζεται με πολύ πιο δραματικούς όρους.
Τον Ιούνιο του 1994 κλείνει το «Μακεδονία Παλάς», ιδιοκτησίας του ΤΑΠ ΟΤΕ, και η Θεσσαλονίκη στερείται όχι μόνο ενός συμβολικού για τα δεδομένα της πόλης και της συγκυρίας κτιρίου, αλλά και μιας πολύ σημαντικής ξενοδοχειακής υποδομής, κάτι που προβληματίζει έντονα τη διοίκηση του ΕΒΕΘ.
Λίγους μήνες μετά στο ΕΒΕΘ συζητείται η νέα επιμελητηριακή νομοθεσία, που προβλέπει την εποπτεία των Επιμελητηρίων από το υπουργείο Εμπορίου. Είναι χαρακτηριστική η παρέμβαση επί του θέματος του Γ. Χατζηγεωργίου ο οποίος σημειώνει η συγκεκριμένη διάταξη «ουσιαστικά καταργεί την αυτόνομη και ελεύθερη λειτουργία των Επιμελητηρίων, εντάσσεται στα γενικότερα σχέδια της Κυβέρνησης, προκειμένου να χειραγωγήσει και να υποβαθμίσει τον επιμελητηριακό θεσμό για λόγους προφανείς. Η Κυβέρνηση εφαρμόζει πιστά τις εντολές της Ε.Ε., με το πρόγραμμα σύγκλισης, τον αφελληνισμό των επιχειρήσεων, τον κατακλυσμό από εισαγόμενα προϊόντα, την είσοδο ξένων πολυκαταστημάτων.
Αποτέλεσμα είναι η μεγάλη πτώση του τζίρου της αγοράς, με συνέπεια τα δισεκατομμύρια δρχ. των ακαλύπτων επιταγών και διαμαρτυρημένων συναλλαγματικών και με κίνδυνο τον
αφανισμό των παραγωγικών τάξεων, καθώς και χιλιάδων μικρών εμπόρων. Στο πλαίσιο αυτό, η Κυβέρνηση δεν επιθυμεί καμία αντίσταση». Στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση του ΔΣ, στις 7 Νοεμβρίου 1994, έρχεται προς ειδικότερη συζήτηση το θέμα των πολυκαταστημάτων. Ο Κων. Γραβάνης παραπονείται για την όλη εξέλιξη και ζητά τη λήψη μέτρων λέγοντας –μεταξύ άλλων- τα ακόλουθα: «Προ ημερών άνοιξε στη Λάρισα κατάστημα 20.000 τμ. Θα δεσπόζει στη Θεσσαλία. Η εισβολή των τεραστίων επιχειρήσεων που εξαπλώνονται…. Τη βραδιά που επισκέφτηκε ο πρώην Υπουργός Στ. Μάνος τη Θεσσαλονίκη, γίνονταν τα εγκαίνια του CONTINENT.
Σήμερα η Θεσσαλονίκη στραγγίζει από μετρητά γιατί απ’ ό,τι λέγεται τα Σαββατοκύριακα διακινούνται 300.000.000 δρχ. στις επιχειρήσεις αυτές. Το Επιμελητήριό μας θα πρέπει να στείλει μήνυμα με νόημα γι’ αυτό το θέμα, όταν μεγάλες χώρες έχουν βρει τρόπους κι ελέγχουν το μέγεθος της επιφάνειας των δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων». Η αλήθεια είναι ότι από τότε έχει τρέξει πολύ νερό στο αυλάκι του λιανεμπορίου. Τα πολυκαταστήματα κυριαρχούν και όπως αποδεικνύεται τα κανονιστικά πλαίσια που κατά καιρούς θεσπίζονται τελικώς καταλήγουν να τα ευνοούν ακόμη περισσότερο. Σήμερα η ερώτηση που διατυπώθηκε σε συνεδρίαση του ΕΒΕΘ το 1996 πως είναι δυνατόν να παρέχονται εκπτώσεις 60% σε προϊόντα –ιδιαιτέρως σε τρόφιμα- με περιθώριο κέρδους για το «ράφι» 35 – 4%, απλώς δεν υπάρχει. Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα στην πράξη. Αυτή είναι η εξέλιξη… Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και ο τότε προβληματισμός εμπόρων - μελών του ΔΣ του ΕΒΕΘ για το κτιριακό συγκρότημα της Αυστρο- Ελληνικής Εταιρίας Καπνού, που ουσιαστικά ξαναχτίστηκε και αποτέλεσε στην ουσία το πρώτο εμπορικό κέντρο και κτίριο γραφείων της νέας εποχής στην οδό Τσιμισκή.
Θεσμικές προσπάθειες
Τα επόμενα χρόνια το ΕΒΕΘ συμμετέχει σε όλες τις θεσμικές αναπτυξιακές προσπάθειες που γίνονται στη Θεσσαλονίκη. Στην Εταιρία Ανάπτυξης Ιδιωτικών Υποδομών, για την αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων, στο Χρηματιστηριακό Κέντρο Θεσσαλονίκης, ως υποκατάστημα του Χρηματιστηρίου Αθηνών με σαφώς ορισμένες δραστηριότητες. Επίσης, το Επιμελητήριο δηλώνει παρόν στα μεγάλα κοινωνικά και πολιτιστικά έργα της πόλης, όπως είναι το νοσοκομείο Παπαγεωργίου και το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Τιμή στον Οικουμενικό Πατριάρχη
Σε όλη την 100χρονη διαδρομή του το ΕΒΕΘ ποτέ δεν παρέλειψε την τιμή πνευματικών ανθρώπων. Έτσι τον Οκτώβριο του 1997 υποδέχθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, στον οποίο απένειμε το χρυσό μετάλλιο του Επιμελητηρίου, κατά τη διάρκεια γεύματος που πραγματοποιήθηκε στο «Μακεδονία Παλάς». Στην προσφώνησή του ο πρόεδρος εξήρε το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη για την προστασία του περιβάλλοντος, την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας, ενώ συνέδεσε τις ανακατατάξεις που προκλήθηκαν από την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας με την ηθική υποχρέωση της διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος.
Στην αντιφώνησή του ο Οικουμενικός Πατριάρχης, αφού ευχαρίστησε την επιχειρηματική κοινότητα για την υποδοχή που του επεφύλαξε, προέτρεψε τις επιχειρήσεις να συνδράμουν στο έργο του Πατριαρχείου με τη χορήγηση υποτροφιών για θεολογικές σπουδές στη Θεσσαλονίκη. Ακόμα, τον εντυπωσίασε η επιλογή του φαγητού που ήταν νηστίσιμο, λόγω της ημέρας του γεύματος που ήταν Τετάρτη.
* Στην κεντρική φωτογραφία, στιγμιότυπο από την εποχή της ανέγερσης του νέου κτηριακού συγκροτήματος της Αυστρο- Ελληνικής Εταιρίας Καπνού (Εμπορικό Κέντρο Πλατεία), μεταξύ των οδών Τσιμισκή και Βασ. Ηρακλείου