Skip to main content

Έτσι θα μεταμορφωθεί η Πλατεία Διοικητηρίου - Τι αλλάζει (φωτο)

Αν και η μελέτη προέβλεπε τρία επίπεδα, πλέον θα αναπροσαρμοστεί σε δύο - στο ένα θα είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα, στο δεύτερο ο χώρος της πλατείας.

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την καταστροφή της μαρμάρινης πλατείας Διοικητηρίου, φαίνεται να ξεκινά μια νέα προσπάθεια να προχωρήσει, επιτέλους, η ανάπλαση του συγκεκριμένου χώρου, στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, και αυτή η προσπάθεια δεν φαίνεται να έχει αποτελέσματα τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια, λόγω των διαδικασιών που απαιτούνται.

Τελευταία φορά που είχαν δοθεί ελπίδες ότι θα προχωρήσει η ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου ήταν τον Σεπτέμβριο του 2014, με την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του δήμου Θεσσαλονίκης και της εταιρείας «Εγνατία Οδός Α.Ε.», η οποία θα αναλάμβανε να προχωρήσει τη μελέτη που είχε λάβει το α΄ βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του κεντρικού δήμου το 2010. Ωστόσο, από το 2014 έως σήμερα το έργο δεν προχώρησε και ο χώρος παραμένει στη σημερινή κατάσταση.

Αρχικά ο διαγωνισμός που είχε προκηρυχθεί το 2010 από τον δήμο Θεσσαλονίκης προέβλεπε τη διαμόρφωση τριών επάλληλων καθ' ύψος επιπέδων σε ολόκληρη την έκταση της παλαιάς πλατείας Διοικητηρίου. Συγκεκριμένα, στο χαμηλότερο επίπεδο σύμφωνα με την προκηρυχθείσα μελέτη προβλεπόταν να διαμορφωθεί επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος, στην ενδιάμεση στάθμη χώρος στάθμευσης και στο επίπεδο της πόλης ανοιχτή πλατεία για περίπατο και αναψυχή. Στη συνέχεια όμως, υπουργείο Πολιτισμού, Δήμος Θεσσαλονίκης και αρχαιολόγοι αποφάσισαν ότι είναι καλύτερο να αφαιρεθεί ο χώρος στάθμευσης, καθώς εκτιμήθηκε ότι θα δημιουργούνταν σοβαρά προβλήματα.

Στις αρχές της εβδομάδας, το ΥΜΑ-Θ ανέλαβε πρωτοβουλία για τον συντονισμό των πολλών εμπλεκόμενων φορέων που θα υλοποιήσουν το έργο. Αποφασίστηκε, μετά από σύσκεψη, τέλος Αυγούστου να παραδοθεί στον δήμο Θεσσαλονίκης από την «Εγνατία Οδό» και τους μελετητές η πλήρης επικαιροποιημένη μελέτη του σχεδίου για την ανάπλαση της Πλατείας Διοικητηρίου, χωρίς τον χώρο στάθμευσης.

Όπως εξηγεί στη Voria.gr ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Καθαριότητας Θανάσης Παππάς, αφού παραδοθεί η επικαιροποιημένη αρχιτεκτονική προμελέτη, δύο επιπέδων, θα πρέπει στη συνέχεια να προχωρήσουν η οριστική μελέτη, η στατική μελέτη, η μηχανολογική, προκειμένου να συνταχθούν τα τεύχη δημοπράτησης του έργου και να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός υλοποίησής του. Παράλληλα, η νέα πλέον δημοτική αρχή θα πρέπει να αναζητήσει και τον τρόπο χρηματοδότησης αυτού του μεγάλου έργου, που σύμφωνα με την αρχική μελέτη που είχε κερδίσει το διαγωνισμό, εκτιμάται περίπου στα 7 εκατ. ευρώ.    

Τι προβλέπει η μελέτη που κέρδισε το α΄ βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό

Η πλατεία Διοικητηρίου βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης και είναι μια από τις έντεκα πλατείες που σχεδιάστηκαν μετά το 1917. Στην ιστορική διαδρομή της πλατείας έτος - σταθμό αποτελεί το 1990. Τότε ο δήμος Θεσσαλονίκης θέλησε να κατασκευάσει κάτω από την πλατεία υπόγειο πάρκινγκ αυτοκινήτων, αλλά σκόνταψε στα αρχαιολογικά ευρήματα.

Το 2004, η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προχώρησε στη διαμόρφωση της πλατείας Διοικητηρίου εφαρμόζοντας μια μελέτη με προσωρινό χαρακτήρα και στόχο την οριοθέτηση, προστασία και επισκεψιμότητα του αρχαιολογικού χώρου. Το 2005 το υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε τις προδιαγραφές εκπόνησης μελέτης για τη στέγαση των αρχαιοτήτων, την κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης και τη διαμόρφωση της πλατείας. Ο δήμος Θεσσαλονίκης ανέλαβε να υλοποιήσει το 2010 τον διαγωνισμό μελετών, όπου το πρώτο βραβείο κέρδισε η ομάδα Schema 4 & Γραφείο Μελετών ΟΕ, Concept Σύμβουλοι Μηχ/κοι ΕΠΕ και D.K.N.D. Engineers OE.

Αν και η μελέτη προέβλεπε αρχικά τρία επίπεδα, πλέον θα αναπροσαρμοστεί σε δύο, το ένα της ανασκαφής με τα αρχαιολογικά ευρήματα και το δεύτερο ο χώρος της πλατείας.

Η πρόταση των μελετητών διαμορφώνει έναν πραγματικά ανοιχτό χώρο στο πυκνοδομημένο κέντρο της πόλης με πλήρη ελευθερία χρήσεων και εκδηλώσεων. Όπως αναφέρουν, η Θεσσαλονίκη αποκτά μια πλατεία που σέβεται τον όρο, αποδίδεται σε χρήση των κατοίκων, αναδεικνύει τα ιστορικά στοιχεία του χώρου. Κεντρικό στοιχείο  του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού της  νέας ανοικτής πλατείας είναι μία διακοσμητική δομή με στοιχεία συγκρότησης τον κύκλο, το τετράγωνο και τον διαγώνιο κάναβο, που έχει ως αναφορά ένα Βυζαντινό διακοσμητικό μοτίβο.

Η διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου

Στο επίπεδο της ανασκαφής προβλέπονται ελάχιστες κατασκευές που θα εξασφαλίζουν την άνετη επισκεψιμότητα του αρχαιολογικού χώρου. Η είσοδος των επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο γίνεται από την οδό Ολύμπου. Όπως προβλέπει η αρχιτεκτονική μελέτη, ο χώρος της ανασκαφής ορίζεται και προστατεύεται με κιγκλίδωμα από κατακόρυφες μεταλλικές λάμες που λειτουργεί οπτικά ως ημιδιάφανο φίλτρο, επιτρέποντας την θέαση της ανασκαφής από τον δημόσιο χώρο. 

Για την κίνηση των επισκεπτών προτείνονται υπερυψωμένοι διάδρομοι με μεταλλικό σκελετό και επιφάνεια από ξύλινες σανίδες. Επίσης, προβλέπεται ειδικός τεχνητός φωτισμός του χώρου της ανασκαφής, συμπεριλαμβανομένου του νυκτερινού φωτισμού, ώστε να είναι ορατή από το επίπεδο της πόλης.

Παράλληλα, προβλέπεται μεγάλη επιφάνεια  ανοιγμάτων που επιτρέπουν τον φυσικό φωτισμό και αερισμό, καθώς και την θέαση του στεγασμένου αρχαιολογικού χώρου τόσο από την οδό Ολύμπου όσο και από τις πλευρικές οδούς Βενιζέλου και Κυπρίων Αγωνιστών.

Η διαμόρφωση της πλατείας

Σύμφωνα με τους μελετητές, η πλατεία αναπτύσσεται σε ένα ενιαίο επίπεδο που, ως ένας αστικός τάπητας, καλύπτει και ενοποιεί μορφολογικά τις λειτουργικά ασύμβατες χρήσεις, διαμορφώνοντας τόσο την άνω πλευρά του νέου παραλληλεπιπέδου, όσο και το όριο της οδού Ολύμπου. Πλευρικές ελεύθερες κλίμακες, σε υπόμνηση των παλαιών βαθμιδωτών ανδήρων, δεν εμποδίζουν την οπτική αντίληψη της εσωτερικής διαστρωμάτωσης των λειτουργιών μέσα από όψεις-τομές.

Στον χώρο της πλατείας, φυτεύσεις πρασίνου και μικρών δένδρων καθώς και κατασκευές μικρής κλίμακας οργανώνονται παράλληλα με τις πλευρικές οδούς, αφήνοντας ελεύθερη την κεντρική ζώνη και εξασφαλίζοντας την απρόσκοπτη οπτική επαφή με το Διοικητήριο.

Παρά την χρήση οργανικών μορφών στις διαμορφώσεις των χώρων πρασίνου, η γενική διάταξη διατηρεί μια αξονικότητα με αναφορά στο διατηρητέο, όπως και η παλιά πλατεία. Η αξονικότητα εντείνεται με την παρουσία επάλληλων τρισδιάστατων στοιχείων από σκυρόδεμα που η μορφή τους προκύπτει ως αφαιρετική αναδίπλωση του μοτίβου του δαπέδου.