Οι συνέργειες στον πρωτογενή τομέα, τόσο σε επίπεδο συνεταιρισμών όσο και στις συνεργασίες παραγωγών και επιχειρηματιών, τη λεγόμενη συμβολαιακή γεωργία, αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιβίωση και ανάπτυξη του αγροδιατροφικού κλάδου, που αποτελεί το 3,5% του ελληνικού ΑΕΠ, ενώ τα προϊόντα του, κυρίως τα φρούτα και λαχανικά, αποτελούν την 3η κορυφαία εξαγώγιμη κατηγορία της Ελλάδας, καταλαμβάνοντας ποσοστό 20%.
Το παραπάνω είναι, σε γενικές γραμμές, το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι ομιλητές του 7ου Ετήσιου Συνεδρίου Αγροτεχνολογίας με θέμα «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Συμβολαιακή Γεωργία: Πρακτικές που δημιουργούν αξία», που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο και φιλοξενήθηκε στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή.
Εκπρόσωποι κορυφαίων επιχειρήσεων του αγροδιατροφικού τομέα, παραγωγοί και επιστήμονες συμφώνησαν στα σημαντικά οφέλη της συμβολαιακής γεωργίας, όπως η προστασία παραγωγού-προϊόντος-καταναλωτή, η διασφάλιση σταθερής τιμής, η εξασφάλιση ποιότητας και διάθεσης του προϊόντος, η παροχή ρευστότητας και τεχνογνωσίας κα. Διαπιστώθηκαν, βέβαια, και δυνάμει αρνητικές επιπτώσεις της παραπάνω πρακτικής – που αποτελεί πλέον θεσμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αγγίζοντας ακόμη και το 100% στο σύνολο του πρωτογενή τομέα – οι οποίες αφορούν τους αγρότες και διαπιστώνονται σε ζητήματα όπως η συμφωνία σε χαμηλή τιμή, ο έλεγχος της αγροτικής εκμετάλλευσης και παραγωγής από την επιχείρηση, ο προκαθορισμός των προμηθευτών κτλ.
Παράλληλα, στο συνέδριο επισημάνθηκε ο καίριος ρόλος των συνεταιρισμών, ενώ σημαντικές εταιρείες παρουσίασαν τις δράσεις τους στο πεδίο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, που, όπως επισημάνθηκε, πρόκειται για μία υπεύθυνη εταιρική συμπεριφορά που αναβαθμίζει τον ανταγωνισμό και αυξάνει την ανθεκτικότητα του κλάδου.
Ο βουλευτής Κοζάνης της ΝΔ και γεωπόνος, Γιώργος Κασαπίδης, σημείωσε πως η προοπτική του αγροτικού τομέα περνάει μέσα από τις συλλογικότητες και τους συνεταιρισμούς και αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις συνέργειες στην Κοζάνη για την παραγωγή του κρόκου, της λεβάντας και του ρόδου. «Η καλλιέργεια λεβάντας και ρόδου ξεκίνησε το 2004 και σήμερα καλλιεργούνται 5.000 στρέμματα, ενώ φέτος φυτεύονται 2.000. Εμπλέκονται περίπου 400 οικογένειες, ενώ η ανάπτυξη της συγκεκριμένης καλλιέργειας δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς συνεργασία των παραγωγών», ανέφερε.
Καλές πρακτικές στη συμβολαιακή γεωργίας
Ο διευθυντής Γεωπονικού της Μπαρμπά Στάθης, Γιάννης Νάκας, είπε ότι η εταιρεία αναπτύσσει το εργαλείο της συμβολαιακής γεωργίας από το 1969, τεκμηριώνει όλα τα στάδια των καλλιεργιών σε συνεργασία με τους παραγωγούς, αναπτύσσει τη βιολογική καλλιέργεια και μέσα από ορθές γεωργικές πρακτικές δημιουργεί τεχνογνωσία. Ο κ. Νάκας είπε ότι εκτός από τα πλεονεκτήματα της συμβολαιακής γεωργίας για τους παραγωγούς και τους μεταποιητές, υπάρχουν αντίστοιχα και για τους καταναλωτές, όπως η διάθεση προϊόντων άριστης ποιότητας, μέγιστης ασφάλειας και αυξημένης διατροφικής αξίας, καθώς και η ύπαρξη διαφάνειας στις τιμές. Διαπίστωσε, ωστόσο, και κάποιες αναποτελεσματικότητες όπως, μεταξύ άλλων, η γραφειοκρατία, οι αγκυλώσεις και οι καθυστερήσεις σε επίπεδο εθνικών φορέων, η ελλιπής εκπαίδευση των παραγωγών και η υποστελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Ζυθοποιίας Μακεδονίας-Θράκης, Χρήστος Δημτσούδης, είπε ότι η εταιρεία του εφαρμόζει την άμεση συμβολαιακή γεωργία από το 2006 με τους παραγωγούς κριθαριού στη Θράκη, ενώ έχει πετύχει σημαντικά αποτελέσματα με την εφαρμογή του συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης AGRO 2.1-2.2, που αφορούν την εκπαίδευση των παραγωγών και την παρακολούθηση της παραγωγής. Είναι ενδεικτικά τα στοιχεία που παρουσίασε, σύμφωνα με τα οποία από το 2014 έχει σταματήσει η εισαγωγή κριθαριού στην Ελλάδα και το 2018 το εμπορικό ισοζύγιο είναι θετικό κατά 2 εκατ. ευρώ.
Ο Γιάννης Παπασταθόπουλος, της Papastathis Farm, που καλλιεργεί φυστίκια, χαρακτήρισε σημείο αναφοράς της συμβολαιακής γεωργίας τις απαιτήσεις της αγοράς, και αφού παρουσίασε θετικά και αρνητικά στοιχεία της συγκεκριμένης πρακτικής, υπογράμμισε την ανάγκη διαπραγμάτευσης των παραγωγών με τις εταιρείες μέσω συνεταιρισμών και όχι μεμονωμένα.
Ο Βασίλης Μελενεκλής, πρόεδρος του Αγροκτηνοτροφικού Βιομηχανικού Συνεταιρισμού Προσοτσάνης «Μενοίκιο» τόνισε πως «καμία εταιρεία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τους παραγωγούς», σημειώνοντας πως η συμβολαιακή γεωργία μπορεί να αποτελέσει επικίνδυνο εργαλείο στα χέρια των εταιρειών, εφιστώντας την προσοχή στους παραγωγούς.
«Ο σύγχρονος καταναλωτής απαιτεί καινοτομία στη γεωργία, επιζητά την υγεία και την ασφάλεια στα τρόφιμα, τα οποία θέλει να παράγονται σε ισορροπία με το περιβάλλον, θέλει να γνωρίζει την προέλευσή τους και είναι ευαισθητοποιημένος σε ζητήματα σπατάλης στην παραγωγή», σημείωσε ο Γεράσιμος Νικολόπουλος, country & sales manager σε Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ της εταιρείας Corteva Agriscience. Όπως είπε, η συμβολαιακή γεωργία αναδεικνύεται ως ένας δυναμικός μοχλός αγροτικής ανάπτυξης της χώρας, καθώς επιτυγχάνει: άμεση προσαρμογή στις ανάγκες και προτιμήσεις των καταναλωτών, βέλτιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των εμπλεκόμενων μερών, διαχείριση του ρίσκου, διασφάλιση πόρων και έγκαιρο προγραμματισμό.
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΓΕ Πιτσιόλας – Agrino, Αναστάσιος Πιστιόλας, είπε ότι η Agrino αποτελεί από το 2006 την πρώτη και μοναδική εταιρεία ρυζιών και οσπρίων στην Ευρώπη που εφαρμόζει το σύστημα της ορθής γεωργικής πρακτικής Globalgap, η εφαρμογή του οποίου, όπως είπε, έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψιν την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Όπως τόνισε, οι παραγωγοί και οι μεταποιητές αποτελούν κρίκους της ίδιας αλυσίδας, αναφέρθηκε στην ιχνηλασιμότητα των προϊόντων της Agrino, στην πρωτοβουλία της Ελλα-δικά μας, καθώς και στην παρουσία του ελληνικού ρυζιού στις ΗΠΑ, με τα ημιέτοιμα γεύματα της εταιρείας. Ανέφερε ακόμη ότι σήμερα η Agrino πιστοποιείται σε περισσότερα από 25.000 στρέμματα καλλιεργειών και συνεργάζεται με περισσότερους από 350 παραγωγούς σε 13 νομούς της Ελλάδας.
Ο Δημήτρης Τζίμας, αντιπρόεδρος του Αγροτικού Πτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων «Πίνδος», είπε ότι συνεργάζεται με περισσότερους από 500 παραγωγούς και διαθέτει πάνω από 1.000 εργαζόμενους, με τον ετήσιο τζίρο να αγγίζει τα 2,5 εκατ. ευρώ. «Λειτουργούμε αποκλειστικά με συμβολαιακή γεωργία για 60 χρόνια. Σήμερα συνεργαζόμαστε με τέταρτη γενιά πτηνοτρόφων. Πρόκειται για μία πρακτική που φέρνει αύξηση των θέσεων εργασίας, καλές αμοιβές, ενισχύει τους παραγωγούς και μεταφέρει εισόδημα στην περιοχή», σημείωσε.
Ο Χρήστος Σταμάτης, διευθύνων σύμβουλος του αγροτικού συνεταιρισμού Στέβια Ελλάς, ανέφερε ότι ο συνεταιρισμός, που ιδρύθηκε το 2012, αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο παραγωγό αποξηραμένων φύλλων στέβιας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ η εκχύλιση πραγματοποιείται σε εργοστάσιο στη Γαλλία, με αποτέλεσμα, όπως είπε, το προϊόν να είναι 100% ευρωπαϊκό. Ο τζίρος του συνεταιρισμού διπλασιάζεται κάθε χρόνο, και φέτος εκτιμάται στις 475.000 ευρώ, ενώ υπάρχει πενταετές business plan για δημιουργία μονάδας εκχύλισης των φύλλων στη Λαμία, μία επένδυση που θα αγγίξει τα 8,5 εκατ. ευρώ.
Δράσεις κοινωνικής ευθύνης
Την πρωτοβουλία «Καρπός Φροντίδας» παρουσίασε η administration manager της McCain Hellas, Ξανθή Παπαδάκη. Πρόκειται για μία δράση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που αφορά την στήριξη των παραγωγών στο ακριτικό χωριό Νότια του Νομού Πέλλας για την παραγωγή της συγκεκριμένης ετικέτας. Στόχος της δράσης είναι, όπως ανέφερε η κ. Παπαδάκη, να βοηθήσει Έλληνες καλλιεργητές να μπορέσουν, σε μια δύσκολη συγκυρία, να μείνουν στον τόπο τους, να στηρίξουν τις οικογένειές τους, την κοινωνία που ζουν αλλά και τη χώρα. Όπως είπε, η δράσης «Καρπός Φροντίδας» βρίσκεται σε διαδικασία προσέλκυσης κεφαλαίων, με στόχο να δημιουργηθεί ένα πολυμετοχικό σχήμα και να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της χώρας.
Τα «Αγάπης Έργας» της ΜΕΒΓΑΛ παρουσίασε η Χρύσα Παπαστογιαννίδου, υπεύθυνη εταιρικής επικοινωνίας της εταιρείας. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, σε δράσεις όπως η οικονομική ενίσχυση οικογενειών των εργαζομένων της εταιρείας που αποκτούν τρίτο παιδί, η υποστήριξη αθλητικών εκδηλώσεων, το πρότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για επισκέψεις σχολείων στις εγκαταστάσεις της εταιρείας και την καθημερινή φροντίδα της διατροφής των παιδιών που φιλοξενούνται σε δομές όπως το Χαμόγελο του Παιδιού, τα Παιδικά Χωριά SOS, το Κέντρο Αποκατάστασης Παιδιών με Αναπηρία, το Ελληνικό Παιδικό Χωριό Φιλύρου και το Ορφανοτροφείο Θηλέων Μέλισσα.
Ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Βασίλης Κόκκαλης, με την ομιλία του οποίου έκλεισε το συνέδριο, ανέφερε πως η συμβολαιακή γεωργία έχει αναπτυχθεί έντονα τα χρόνια της κρίσης, προσφέρει ασφάλεια και σταθερότητα στον αγροδιατροφικό τομέα, εγγυημένο εισόδημα στον παραγωγό και τη δυνατότητα να εκπαιδευτεί από την εταιρεία. «Πρέπει να είναι μια αμφοτεροβαρής συμφωνία για να λειτουργήσει. Όταν το προϊόν είναι ποιοτικό έχουν συμφέρον όλοι. Οι παραγωγοί να πηγαίνουν στις διαπραγματεύσεις σε ομάδες και όχι μόνοι», ανέφερε ο υφυπουργός, σημειώνοντας πως εντός του 2019 θα ανακοινωθούν κίνητρα για τη δημιουργία παραγωγικών συνεταιρισμών.
Χαιρετισμό στο συνέδριο απηύθυναν ο Νίκος Μπακατσέλος, αντιπρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, ο Πάνος Κανέλλης, πρόεδρος της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής και η Γερακίνα Μπισμπινά, αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας Κεντρικής Μακεδονίας.