Skip to main content

Η βιώσιμη κινητικότητα και η απουσία της Θεσσαλονίκης

Πώς μπορεί μια πόλη να υποβαθμίζει έναν θεσμό σε αποσπασματικές δράσεις κλεισίματος του κέντρου για μία ημέρα όταν αφορά την ίδια τη βιωσιμότητά της;

Η ημέρα χωρίς αυτοκίνητο είναι ένας εικοσαετής –πλέον- θεσμός στην Ευρώπη, τον οποίο η Θεσσαλονίκη τίμησε και μάλιστα ήταν από εκείνες τις πόλεις οι οποίες συμμετείχαν στην εκστρατεία της ευρωπαϊκής εβδομάδας κινητικότητας, που άρχισε το 2002, αδιάλειπτα. Δεκαπέντε χρόνια μετά ο θεσμός έχει ξεθωριάσει τόσο πολύ που είναι αστείο και να τον μνημονεύουμε.

Εκτός κι αν κάποιος είδε κάποιο σοβαρό μήνυμα, κάποια γιορτή ή έναν δημόσιο διάλογο και προβληματισμό για την ουσία του θεσμού, που μόνο για τα πανηγύρια δεν είναι.

Μη σας ξεγελά η γιορτινή ατμόσφαιρα που εμπεριέχει ο θεσμός. Υποτίθεται ότι εκτός από την προσωρινή απαγόρευση κυκλοφορίας ΙΧ στο κέντρο της πόλης για μια μέρα, στο πλαίσιο της βιώσιμης αστικής κινητικότητας που για τα μεγάλα αστικά κέντρα αναγνωρίζεται ως σημαντική ανάγκη για την ποιότητα της καθημερινότητας και της ζωής όσων ζουν και εργάζονται εκεί, αναλαμβάνονται δράσεις ενημέρωσης των πολιτών, καλλιέργειας συνείδησης σεβασμού στο δομημένο περιβάλλον και του δομημένου περιβάλλοντος στον χρήστη του, δημόσιου προβληματισμού για την ίδια την πόλη και τις δυσλειτουργίες της, για τα εμπόδια στη βιώσιμη κινητικότητα κτλ.

Για να γίνει όμως μια τέτοια σοβαρή κινητοποίηση δεν αρκεί να κάνουμε δυο αποσπασματικές δράσεις και να κλείσουμε το κέντρο για μια μέρα. Απαιτείται αρκετή δουλειά και προετοιμασία στη βάση ενός πλάνου, που θα περιλαμβάνει πολυεπίπεδες δράσεις, οι οποίες θα φτάσουν και στον τελευταίο πολίτη και θα δώσουν νόημα στον θεσμό (θεσμό για τους άλλους βεβαίως, διότι εδώ δεν πρόλαβε να γίνει θεσμός).

Η βιώσιμη κινητικότητα μου θυμίζει την ανακύκλωση. Απλώς δεν απορρόφησε τόσα κονδύλια όσα η ανακύκλωση και δεν τη γνωρίζει ο πολίτης τόσο καλά. Για την ακρίβεια μπορεί και να μην την έχει καν ακουστά. Και στις δυο περιπτώσεις, εφόσον σε καμιά βαθμίδα εκπαίδευσης δεν μαθαίνει από παιδί ο πολίτης τις αξίες και τα οφέλη που έχουν βιώσιμη κινητικότητα και ανακύκλωση, πηγαίνουμε να καλύψουμε το κενό εκ των υστέρων. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να κάνουμε ένα είδος πλύσης εγκεφάλου. Διότι και η βιώσιμη κινητικότητα και η ανακύκλωση απαιτούν μαζικότητα, αλλιώς δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.

Στη Θεσσαλονίκη στην αρχή που υιοθετήθηκε η μέρα χωρίς αυτοκίνητο είχε επιτυχία. Τότε ήταν στο φόρτε του ειδησεογραφικά το θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην πόλη, του νέφους, των αιωρούμενων σωματιδίων αργότερα κτλ. Πλέον βλέπεις όλο και λιγότερα ανάλογα δημοσιεύματα, εκτός βέβαια από περιόδους που έχουμε κάποια επεισόδια.

Από εκείνη την περίοδο μας έμεινε μια σημαντική υποδομή, ένα δίκτυο μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όμως δεν καταφέραμε και πολλά πράγματα σε ό,τι αφορά στην αύξηση της χρήσης των αστικών λεωφορείων και των ποδηλάτων και βέβαια στον περιορισμό χρήσης του ΙΧ.

Πολιτικές όπως της βιώσιμης αστικής κινητικότητας απαιτούν συνέχεια και συνέπεια. Όταν όμως σε ένα πολεοδομικό συγκρότημα κάθε δήμος κάνει μια δράση δική του για να πει ότι συμμετέχει και μόνο, τότε το όλο πράγμα καταντά μια γελοιότητα, στα όρια της ντροπής.

Είναι προτιμότερο να σταματήσουμε να ξευτιλιζόμαστε λέγοντας ότι συμμετέχουμε, να κοροϊδευόμαστε και να κοροϊδεύουμε ότι κάτι κάνουμε, ότι προσπαθούμε. Και κάποια στιγμή καλό θα ήταν ένας αρμόδιος φορέας να αποκτήσει τη δυνατότητα σχεδιασμού και συντονισμού των δράσεων –εφόσον όλοι θέλουν να συνεχιστούν- και να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να κάνουμε θεσμό την εβδομάδα κινητικότητας, με αποκορύφωμα τη μέρα χωρίς αυτοκίνητο. Όχι μόνο δίνοντας το οδόστρωμα στους πεζούς (χαρά κι αυτή να περπατάς εκεί που τις άλλες δεν μπορείς...), αλλά δίνοντας γνώσεις, ενημέρωση και κίνητρα, που θα κάνουν την πόλη πιο βιώσιμη, όχι για εμάς, αλλά για τις επόμενες γενιές.

Έχω στο μυαλό μου και τον σχετικό φορέα για να αναλάβει την πρωτοβουλία (θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό) και θα έπρεπε να τον έχουν πιο πολύ κάποιοι άλλοι «υπεύθυνοι». Τον λένε πια ΟΣΕΘ...