Skip to main content

Θεσσαλονίκη: Πώς αξιολογεί το ΙΜΕΤ τους ποδηλατόδρομους σε Νίκης και Καραμανλή

Η Voria.gr παρουσιάζει τα συμπεράσματα αξιολόγησης του ΙΜΕΤ για τους δύο νέους ποδηλατόδρομους που λειτουργούν από τον Ιούλιο στη Θεσσαλονίκη.

Σε μια πρώτη αξιολόγηση των δύο νέων ποδηλατόδρομων τους οποίους έθεσε σε πιλοτική λειτουργία ο δήμος Θεσσαλονίκης τον περασμένο Ιούλιο, προχώρησε το Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών (ΙΜΕΤ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ).

Τα συμπεράσματα αυτής της αξιολόγησης που αφορά τους ποδηλατόδρομους στη Λ. Νίκης και στην Κ. Καραμανλή παρουσιάζει αναλυτικά κατ' αποκλειστικότητα η Voria.gr. Το ΙΜΕΤ προχώρησε σε λειτουργική και τεχνική αξιολόγηση των δύο νέων υποδομών σε ό,τι αφορά την ασφάλειά τους, τη χρήση τους από τους ποδηλάτες, αλλά και τις επιπτώσεις στην κυκλοφορία των οχημάτων. Η αξιολόγηση έχει ορίζοντα αναφοράς το τέλος του Σεπτεμβρίου 2020 οπότε και πραγματοποιήθηκαν οι καταγραφές και οι έρευνες των χρηστών και θα επαναληφθεί στα τέλη Νοεμβρίου ώστε να μπορούν να γίνουν συγκρίσεις και τελικές προτάσεις.

Α. Ο ποδηλατόδρομος της Λ. Νίκης

Το ΙΜΕΤ πραγματοποίησε μετρήσεις ποδηλάτων και e-scooter σε διάστημα τριών ημερών και στην περίοδο αιχμής καταγράφηκαν 318 ποδήλατα/ώρα και 94 e-scooter/ώρα. Με βάση αυτή τη χρήση ο ποδηλατόδρομος στη Λ. Νίκης είναι κατά 0,5-1,5 μέτρα στενότερος από το προβλεπόμενο. Όπως σημειώνεται στην έκθεση του ΙΜΕΤ το πλάτος του ποδηλατόδρομου σήμερα είναι 2,5 μέτρα ενώ σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές, για φόρτο ίσο ή μεγαλύτερο των 150 ποδηλάτων/ώρα θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4 μέτρα. Επιπρόσθετα, το πλάτος της νησίδας διαχωρισμού των ποδηλάτων από τη μηχανοκίνητη κυκλοφορία δεν είναι επαρκές, καθώς σύμφωνα με τις τεχνικές οδηγίες απαιτείται ελάχιστο πλάτος 0,7 μέτρα και σήμερα παρέχεται διαχωριστική διαγράμμιση 0,4 μέτρων.

Ως προς το επίπεδο ασφάλειας που παρέχει ο ποδηλατόδρομος στους χρήστες του, σε μια διεθνή κλίμακα αξιολόγησης των ποδηλατόδρομων, από το Α (ιδανικές συνθήκες) έως το F (δυσμενέστερες συνθήκες), από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε ώρα αιχμής, ο ποδηλατόδρομος της Λ. Νίκης είναι στο επίπεδο C, το οποίο, σύμφωνα με το ΙΜΕΤ, κρίνεται ικανοποιητικό.

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι με βάση τις μετρήσεις φόρτου που πραγματοποιήθηκαν διαπιστώθηκε ισχυρή τάση των οδηγών αυτοκινήτων να επιλέγουν την λωρίδα κυκλοφορίας που συνορεύει με τον ποδηλατόδρομο, καθώς θέλουν να αποφεύγουν την πλευρά προς τα καταστήματα όπου μπορούν να υπάρξουν καθυστερήσεις λόγω παράνομων σταθμεύσεων.

Για την διερεύνηση του επιπέδου ασφάλειας που παρέχει ο ποδηλατόδρομος στους ποδηλάτες λήφθηκαν βίντεο σε μεγάλο μήκος του ποδηλατόδρομου. Από τη μελέτη των βίντεο, σε τυπικό διάστημα τεσσάρων ωρών (Τρίτη 29/9 10:30-12:30 και Τρίτη 29/9 19:30-21:30) αναγνωρίστηκαν 37 εμπλοκές, εκ των οποίων οι 4 κρίνονται επικίνδυνες και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σύγκρουση. Οι επικίνδυνες εμπλοκές παρατηρήθηκαν σε διαβάσεις πεζών. Βασικό ζήτημα είναι η αδυναμία ορατότητας των ποδηλατιστών με κατεύθυνση το λιμάνι προς τα φανάρια που ρυθμίζουν τη κυκλοφορία.

Από τα ερωτηματολόγια τα οποία συμπλήρωσαν οι χρήστες του ποδηλατόδρομου προκύπτει ότι το 74,1% προτιμάει τη νέα υποδομή επί της Λ. Νίκης έναντι της παλιάς πάνω στο πεζοδρόμιο. Αυτό αποδίδεται κατά δήλωση των χρηστών κυρίως στην καλύτερη επιφάνεια κύλισης των ποδηλάτων λόγω βελτιωμένης ποιότητας τάπητα και στη σημαντική μείωση των εμπλοκών με πεζούς.

Επίσης οι χρήστες βαθμολογούν θετικά τη νέα υποδομή (78,4% των ερωτηθέντων), όμως θεωρούν ότι υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που χρήζουν βελτιώσεων. Πιο συγκεκριμένα, ως κύρια ζητήματα επισημαίνονται η ελλιπής κατακόρυφη σήμανση (το 52,6% των ερωτηθέντων δηλώνει χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης) και η ανεπαρκής οριζόντια σήμανση συμπεριλαμβανομένης της νησίδας διαχωρισμού από τη μηχανοκίνητη κυκλοφορία (το 40,5% δηλώνει χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης).

Οι επιπτώσεις στην κυκλοφορία

Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις του ποδηλατόδρομου στη γενική κυκλοφορία των οχημάτων στο συγκεκριμένο οδικό τμήμα της Λ. Νίκης, με βάση συγκρίσεις με παλαιότερα κυκλοφοριακά δεδομένα, προκύπτει ότι ο χρόνος διάσχισης της Λ. Νίκης, σε ώρες αιχμής, αυξήθηκε κατά 11% με ταχύτητα διαδρομής περίπου 11,5 χιλ/ώρα.

Το ΙΜΕΤ έκανε μετρήσεις και στην οδό Μητροπόλεως, ώστε να εξετασθεί εάν δημιουργήθηκαν καθυστερήσεις που θα μπορούσαν να οφείλονται σε οχήματα τα οποία εκτράπηκαν από τη Λ. Νίκης. Τα δεδομένα δείχνουν ότι για την οδό Μητροπόλεως, υπήρξε μείωση στους χρόνους διαδρομής σε ώρες αιχμής ίση με 16,6%. Το συμπέρασμα επομένως είναι ότι εξ αιτίας του ποδηλατόδρομου υπάρχουν επιπτώσεις στην κυκλοφορία επί της Λ. Νίκης, αλλά δεν παρατηρούνται συστηματικές εκτροπές της κυκλοφορίας σε άλλα οδικά τμήματα.

Συμπερασματικά, το ΙΜΕΤ για τον ποδηλατόδρομο της Λ. Νίκης διαπιστώνει: α) βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης των ποδηλατιστών και των πεζών σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση, β) τα πλάτη ποδηλατόδρομου και νησίδας διαχωρισμού πρέπει να επανεξεταστούν ειδικά κατά την μόνιμη λειτουργία καθόσον κρίνονται ανεπαρκή, γ) ύπαρξη σημείων εμπλοκής μεταξύ πεζών και ποδηλατιστών σε διαβάσεις, δ) επιβάρυνση του επιπέδου εξυπηρέτησης της γενικής κυκλοφορίας στις ώρες αιχμής κατά τις οποίες η Λ. Νίκης εξυπηρετεί σημαντικούς κυκλοφοριακούς φόρτους.

Ο ποδηλατοδρόμος της Λ. Νίκης περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) για την ανάπτυξη δικτύου ποδηλατοδρόμων στην περιοχή του δήμου Θεσσαλονίκης.

Στην προοπτική συνέχισης της λειτουργίας του επί της οδού το ΙΜΕΤ προτείνει τα εξής:

1. Συνέχιση της λειτουργίας του ποδηλατόδρομου με εφαρμογή προστατευτικού διαχωριστικού ικανού ύψους (στην θέση της υφιστάμενης διαγραμμισμένης νησίδας) για τον πλήρη διαχωρισμό και αύξηση της ασφάλειας των ποδηλατιστών. Επίσης θα πρέπει να μεγαλώσει το πλάτος της νησίδας διαχωρισμού.
2. Ευαισθητοποίηση των οδηγών και αστυνόμευση της χαμηλής ταχύτητας κίνησης των οχημάτων στην οδό, σε ώρες εκτός αιχμής.
3. Βελτίωση της σήμανσης και διαχείρισης κυκλοφορίας σε κύρια σημεία κατά τις ώρες και ημέρες αιχμής με έμφαση στις διασταυρώσεις της Λ. Νίκης, με Βενιζέλου και Ι. Δραγούμη.
4. Για τον μετριασμό του κυκλοφοριακού φόρτου επί της Λ. Νίκης προτείνεται η εγκατάσταση πινακίδας μεταβλητών μηνυμάτων σε κατάλληλο σημείο στο ύψος των Δικαστηρίων, για εμφάνιση συντομότερης διαδρομής στους ερχόμενους από τη δυτική είσοδο της πόλης.

Στην προοπτική μονιμοποίησης του ποδηλατόδρομου, σύμφωνα με το ΙΜΕΤ θα απαιτηθεί να εξετασθούν:

Ι. H αύξηση του πλάτους των λωρίδων κίνησης των ποδηλάτων και η διαμόρφωση μόνιμου μεγαλύτερου πλάτους διαχωριστικού από την γενική κυκλοφορία.
ΙΙ. Επειδή η αύξηση του πλάτους του ποδηλατόδρομου και του διαχωριστικού καθιστά δύσκολη τη διατήρηση των δύο λωρίδων κυκλοφορίας στο οδόστρωμα είναι απαραίτητη η υλοποίηση του deck στη θάλασσα που προτείνεται από το ΣΒΑΚ και το οποίο θα ελευθερώσει το σημερινό πεζοδρόμιο από τη ροή των πεζών και θα επιτρέψει τη χρήση του και από τους ποδηλάτες με υψηλούς όρους εξυπηρέτησης.
ΙΙΙ. Αν η υλοποίηση του deck καθυστερεί, να εξετασθεί η εναλλακτική λύση για διατήρηση του ποδηλατόδρομου επί του οδοστρώματος με μία κατεύθυνση, την ίδια της γενικής κυκλοφορίας (με μειωμένο σε σχέση με τώρα, αλλά κατάλληλο σύμφωνα με τις προδιαγραφές πλάτος λωρίδας και νησίδας) και η χρήση του πρώην ποδηλατόδρομου πάνω στο πεζοδρόμιο, για την αντίθετη κατεύθυνση κίνησης των ποδηλάτων (με μειωμένο πλάτος λόγω της μίας κίνησης). Η παραπάνω διαμόρφωση θα επέτρεπε να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα πλάτη ποδηλατόδρομου και νησίδας, θα απέδιδε επιπλέον (συγκριτικά με την αρχική κατάσταση) χώρο στους πεζούς που κινούνται επί του πεζοδρομίου της Παλιάς Παραλίας, αλλά και στα οχήματα (λόγω αύξησης του πλάτους της λωρίδας κίνησης) που κινούνται στην αριστερή λωρίδα ώστε να διατηρούν μεγαλύτερη απόσταση ασφαλείας από το κράσπεδο αλλά και στην δεξιά με απόσταση από τον ποδηλατόδρομο. Επιπλέον, θα διευκόλυνε τη διάσχιση της οδού από τους πεζούς, καθώς κάθε φορά θα απαιτείται ο έλεγχος μόνο προς μία κατεύθυνση και παράλληλα όλοι οι ποδηλάτες θα έχουν ορατότητα προς τους φωτεινούς σηματοδότες.

Β. Ο ποδηλατόδρομος της Κ. Καραμανλή

Οι μετρήσεις χρήσης του ποδηλατόδρομου τις οποίες έκαναν οι ερευνητές του ΙΜΕΤ κατέδειξαν μόλις 71 ποδήλατα την ώρα σε διάστημα αιχμής. Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΜΕΤ η ροή αυτή είναι χαμηλή.
Όσον αφορά στην άνεση και ασφάλεια των ποδηλατιστών πραγματοποιήθηκε έρευνα μετακινούμενου παρατηρητή και αυτοψία σε μεσημβρινές ώρες, σε όλο το μήκος του ποδηλατόδρομου, ώστε να διερευνηθεί το πλήθος των εμποδίων που συναντάει ένας ποδηλάτης που τον διασχίζει. Διαπιστώθηκε ότι για τη διάσχιση ολόκληρου του ποδηλατόδρομου, ένας ποδηλάτης χρειάζεται να εκτραπεί περίπου 50 φορές από την επιθυμητή πορεία του (έως και να βγει εκτός ποδηλατόδρομου), ώστε να αποφύγει εμπόδια εντός αυτού. «Είναι σαφές ότι ο ποδηλατόδρομος καταπατάται από σταθμευμένα οχήματα. Αυτό γίνεται πλήρως κατανοητό και από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι πλαστικοί κώνοι, καθώς περίπου στο μισό μήκος είναι κατεστραμμένοι», διαπιστώνει το ΙΜΕΤ.

Σχετικά με την επιρροή του ποδηλατόδρομου στη γενική κυκλοφορία επί της Κ. Καραμανλή, βάσει σύγκρισης χρόνων διαδρομής σε ώρες αιχμής πριν και μετά την εφαρμογή του ποδηλατόδρομου, προκύπτει ότι δεν υπήρξε αρνητική επίπτωση στη ροή των οχημάτων, καθώς για το ρεύμα προς τα ανατολικά καταγράφεται μείωση 4,7% στους χρόνους διαδρομής ενώ για το ρεύμα προς το κέντρο υπήρξε μείωση 12,1%.

Πρόβλημα η στάθμευση

Με στόχο να διερευνηθεί ο βαθμός του προβλήματος στάθμευσης που προκλήθηκε από την εφαρμογή του ποδηλατόδρομου, πραγματοποιήθηκε έρευνα ζήτησης και προσφοράς στάθμευσης σε τυπική ημέρα (στα διαστήματα 10:00-11:45 και 18:00-19:45) στη περιοχή επιρροής που ορίστηκε από τις οδούς Τζαβέλλα, Μακεδονίας, Μαρασλή, Αλεξάνδρου Ζουμετίκου και την ίδια ημέρα (στα διαστήματα 12:15-14:00 και 20:15-22:00) στη περιοχή επιρροής που ορίστηκε από τις οδούς Κλεάνθους, Κωνσταντινουπόλεως, Παπαναστασίου, Δ. Μητροπούλου.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα φαίνεται ότι η ζήτηση ξεπερνά την προσφορά στάθμευσης αλλά η πίεση είναι μεγαλύτερη για τους επισκέπτες παρά για τους κατοίκους με δεδομένο και τον αριθμό των θέσεων που απευθύνονται αποκλειστικά σε κατοίκους (πιλοτές). Ενδεικτικό του προβλήματος στάθμευσης είναι ότι στη διάρκεια των μετρήσεων διαπιστώθηκαν περίπου 400 παράνομες σταθμεύσεις.

Από τα ερωτηματολόγια τα οποία συμπλήρωσαν οι ποδηλάτες προκύπτει ότι το 78,8% των χρηστών τάσσεται υπέρ της μονιμοποίησης του ποδηλατόδρομου. Πάντως οι χρήστες αναγνωρίζουν ότι είναι ανεπαρκής η προστασία του ποδηλατόδρομου εξ αιτίας της παράνομης στάθμευσης.

Σημειώνεται ότι ο ποδηλατόδρομος της Κ. Καραμανλή δεν περιλαμβανόταν στις προτάσεις του ΣΒΑΚ το οποίο πρότεινε την κατασκευή ποδηλατόδρομου στην Παπάφη, καθώς και στις οδούς Π. Συνδίκα και Μ. Μπότσαρη και την κάθετη σύνδεση τους με τον ποδηλατόδρομο της παραλίας.

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το ΙΜΕΤ είναι πως «με βάση τα παραπάνω ο ποδηλατόδρομος της λεωφόρου Κ. Καραμανλή χρήζει επανεξέτασης πριν από τη μονιμοποίησή του».

Για όσο διάστημα θα συνεχιστεί η πιλοτική λειτουργία το ΙΜΕΤ προτείνει:

1. Μέτρα προφύλαξης/αστυνόμευσης του από φαινόμενα παράνομης στάθμευσης, ώστε να επιτρέψει την μεγαλύτερη χρήση του από τους ποδηλάτες και την τελική του αξιολόγηση για το αν καταφέρνει το στόχο του για εξυπηρέτηση των ποδηλατιστών σε μετακινήσεις μεγάλου μήκους και αν συγκεντρώνει τις απαραίτητες ροές για την δικαιολόγηση της λειτουργίας του.
2. Να εξεταστούν μέτρα στήριξης των κατοίκων για τη χρήση των χώρων στάθμευσης εκτός οδού που υπάρχουν στην περιοχή σε μία προσπάθεια ανακούφισης του προβλήματος που δημιουργήθηκε. Στο ίδιο πλαίσιο θα μπορούσαν να εξεταστούν και να γίνουν μικρού κόστους χωρικές διαμορφώσεις για την αύξηση της προσφοράς στάθμευσης (π.χ. επί της Κωνσταντινουπόλεως), στις επηρεαζόμενες περιοχές.
3. Καμπάνιες χρήσης του ποδηλατόδρομου και ενημέρωσης των πολιτών και των χρηστών του.

Το ΙΜΕΤ αναφέρει, τέλος, ότι σε επόμενο στάδιο και μετά την επαναξιολόγηση στο τέλος της νέας πιλοτικής περιόδου και ανάλογα με τα επίπεδα χρήσης που θα επιτευχθούν θα πρέπει να εξεταστούν ένα από τα παρακάτω:

I. Μη μονιμοποίηση της λειτουργίας ιδιαίτερα αν έχουν προχωρήσει τα έργα για την δημιουργία ποδηλατόδρομου στις οδούς Παπάφη, Συνδίκα και Μπότσαρη.
II. Μονιμοποίηση λειτουργίας μετά από μελέτη συνοδών έργων και μετατροπή των δύο αποκλειστικών λωρίδων ποδηλάτων σε διαδρόμους ποδηλάτων, ενισχύοντας τον διαχωρισμό από τη μηχανοκίνητη κυκλοφορία (π.χ. μέσω της δημιουργίας φυτεμένων ζωνών). Σε αυτή τη περίπτωση η συνέχιση και ολοκλήρωση του ποδηλατικού άξονα μέχρι το κέντρο της Θεσσαλονίκης θα αποτελεί προαπαιτούμενο.