Skip to main content

Κεντρική Μακεδονία: Οι αυτοκινητόδρομοι και το μεγάλο στοίχημα για το μέλλον

Οι βάσεις για να ολοκληρωθεί επιτέλους το πλέγμα των βασικών οδικών υποδομών έχουν μπει. Το στοίχημα της δεκαετίας και το σχέδιο για τη συνέχεια.

Η τρέχουσα χρονική περίοδος με τα επόμενα -όχι περισσότερα από δέκα- χρόνια διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο στις μετακινήσεις της βόρειας Ελλάδας, καθώς έχουν δρομολογηθεί και καλώς εχόντων των πραγμάτων θα ολοκληρωθούν οι οδικές συνδέσεις που απασχόλησαν επί δεκαετίες την τοπική κοινωνία.

Αν κάποιος δει τα κυριότερα οδικά έργα στις επτά περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας θα διαπιστώσει ότι σε αυτή την περίοδο συμπληρώνονται οι οδικές υποδομές που έλειπαν και μετά την ολοκλήρωσή τους δύσκολα θα υπάρξει νέο (ανάλογο) διεκδικητικό πλαίσιο.

Στην Πιερία ολοκληρώνεται η περιφερειακή της Κατερίνης. Στην Ημαθία υπάρχει η εκκρεμότητα της σύνδεσης με τη Σκύδρα, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τη στιγμή που έχει μελετητική ωριμότητα θα βρεθούν τα χρήματα για να γίνει. Στο Κιλκίς ολοκληρώνεται σταδιακά (και πολύ αργά) ο άξονας Θεσσαλονίκη – Κιλκίς – Δοϊράνη. Στη Χαλκιδική κατασκευάζονται δυο μεγάλα αγκάθια, το τμήμα Θέρμη – Γαλάτιστα και –επιτέλους- το «ορφανό» χιλιόμετρο μεταξύ Μουδανιών και Ποτίδαιας. Στη Θεσσαλονίκη δρομολογήθηκε η αναβάθμιση της ανατολικής περιφερειακής οδού και με το fly over. Και με τα δυο νέα έργα που ανακοινώθηκαν χτες, η Πέλλα αποκτά επιτέλους προοπτική σε έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο που θα συνδέσει την Έδεσσα με τη Θεσσαλονίκη και οι Σέρρες θα συνδεθούν αξιοπρεπώς με τη Δράμα.

Αυτά είναι τα μεγάλα οδικά έργα που ήταν σε εκκρεμότητα στην περιοχή. Προφανώς θα υπάρξουν κι άλλα αιτήματα για νέους δρόμους στο μέλλον. Οι ανάγκες λογικό είναι να μη σταματούν ποτέ. Όμως με την ολοκλήρωση των συγκεκριμένων παρεμβάσεων, συμπληρώνονται οι οδικές υποδομές με μεγάλη επάρκεια, αφού οι αυτοκινητόδρομοι έχουν πια ολοκληρωθεί, το δίκτυο διασφαλίζει ικανοποιητικό ποσοστό συνδεσιμότητας μεταξύ των περιοχών (διαδημοτικές, διανομαρχιακές και διαπεριφερειακές) και σε συνδυασμό με τη λειτουργία της Εγνατίας οδού, των κάθετων αξόνων της και του άξονα ΠΑΘΕ, η προσβασιμότητα στην περιοχή είναι στο καλύτερο σημείο της από ποτέ.

Είναι δεδομένο ότι το επαρχιακό δίκτυο και οι παλαιές εθνικές οδοί, που πέρασαν σε δεύτερη μοίρα, θα αποτελέσουν την επόμενη πρόκληση για τους αρμόδιους. Κι αυτό όχι επειδή το πρωτεύων δίκτυο θα έχει περιορισμένη χρήση, αλλά είναι αυτονόητο όταν οι πολίτες ζουν τις βέλτιστες μετακινήσεις θα θελήσουν ανάλογες συνθήκες και στους «μικρότερους» δρόμους.

Οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι αρμόδιοι είναι εκείνες της περιόδου μέχρι την ολοκλήρωση των μεγάλων αυτών παρεμβάσεων και εκείνες μετά την ολοκλήρωσή τους.

Έτσι για τα επόμενα χρόνια η συντήρηση και η βελτίωση ή αναβάθμιση των εν λειτουργία οδικών αξόνων είναι αναγκαία, διότι ήδη οι πολίτες έχουν περιμένει πολλά χρόνια για να ολοκληρωθεί το βασικό οδικό δίκτυο και θα χρειαστεί να περιμένουν κι άλλα. Σήμερα όντως μπορούμε να έχουμε μια εικόνα της προοπτικής και της καθημερινότητας την οποία μας υπόσχεται η ολοκλήρωση των συγκεκριμένων δρόμων. Η καθημερινότητα όμως συνεχίζεται και οι ανάγκες δεν είναι αυριανές, ούτε καν σημερινές. Είναι χτεσινές και πρέπει έστω μερικώς να εξυπηρετηθούν. Γι' αυτό το υφιστάμενο δίκτυο θα πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση μέχρι να ολοκληρωθούν οι προαναφερθέντες άξονες.

Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες για να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση οι δρόμοι, η συντήρησή τους είναι μια πάγια και διαρκής ανάγκη, που κοστίζει και η εξεύρεση των αναγκαίων πόρων δεν είναι εύκολη, ούτε αυτονόητη. Δείτε για παράδειγμα τι γίνεται με τους σύγχρονους αυτοκινητοδρόμους, όπως η Εγνατία, η συντήρηση της οποίας είχε προβλεφθεί και παρόλα αυτά σήμερα συνιστά μεγάλη πρόκληση. Αντιστοίχως, ο ΠΑΘΕ, που παραχωρήθηκε σε ιδιώτες, είναι σε διαρκή συντήρηση και αναβάθμιση, για να καλυφθούν κενά δεκαετιών. Και στις δύο περιπτώσεις το μεγάλο ατού των αρμοδίων είναι τα διόδια. Δηλαδή η διατήρηση των δρόμων σε καλή κατάσταση από τους ίδιους τους χρήστες τους.

Μπορεί αυτό να αποτελέσει μοντέλο για τη συντήρηση όλων των δρόμων; Ένας τεχνοκράτης θα το έβρισκε λογική λύση. Γνωρίζω ήδη πάρα πολλούς που το υποστηρίζουν. Ένας πολιτικός (ευτυχώς) δεν βρίσκει καμιά λύση σε μια τέτοια προοπτική, αντιθέτως τη θεωρεί απευκταία. Και έχει δίκιο, διότι ο πολιτικός έχει την ευθύνη να αφουγκράζεται την κοινή γνώμη και τις ανάγκες της κοινωνίας και να σκέφτεται ευρύτερα από το σκυρόδεμα και τα στηθαία τύπου New Jersey, εξετάζοντας τα πράγματα και υπό το πρίσμα του αναφαίρετου δικαιώματος των πολιτών για ελεύθερες μετακινήσεις. Για να είναι βιώσιμος ένας δρόμος δεν είναι μόνη λύση η λειτουργία διοδίων. Αυτή είναι η εύκολη λύση... Όπως εύκολη είναι και η έμμεση πληρωμή της συντήρησης του δρόμου με πόρους από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ή κρατικό χρήμα, δηλαδή χρήμα των πολιτών.

Δεν θέλω να εμφανιστώ υπερασπιστής των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), αλλά σε αυτή τη φάση δίνουν λύσεις. Τι θα γίνει μετά 20 ή 30 χρόνια, όταν θα λήξουν οι παραχωρήσεις δεν μπορώ να το προβλέψω. Όμως για ένα τέτοιο χρονικό διάστημα κάποιων δεκαετιών, και νέοι δρόμοι μπορούν να γίνουν και χωρίς διόδια να λειτουργήσουν. Σκέφτομαι πως όποιες αντιρρήσεις και να υπάρχουν στη λογική των ΣΔΙΤ, αν κάποια στιγμή οποιοσδήποτε επιχειρήσει να εξηγήσει με λογική στους πολίτες ότι θα πρέπει να πληρώνουν διόδια για να πηγαινοέρχονται στη Χαλκιδική θα συναντήσει τοίχο (για να το θέσω κομψά...).

Η επόμενη πρόκληση είναι για το μέλλον, που πρέπει να το σχεδιάσουν οι αρμόδιοι από σήμερα. Η ολοκλήρωση των μεγάλων βασικών οδικών υποδομών, θα φέρει νέο πλαίσιο διεκδικήσεων. Οπότε θα χρειαστεί ένα νέο σχέδιο για τις οδικές υποδομές, το οποίο θα έχει πιο τοπικά χαρακτηριστικά, διότι εκεί θα υπάρχουν πλέον τα μεγάλα ζητήματα. Οι οδικές υποδομές δεν σχεδιάζονται στη βάση ιδεών εντός μιας πανεπιστημιακής αίθουσας ή ενός τεχνικού εργαστηρίου, όπου ευφάνταστες προοπτικές για το μέλλον μας έχουν θέση. Ο σχεδιασμός πρέπει να ακολουθεί τις προοπτικές ανάπτυξης, τις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες, όπως και τις περιβαλλοντικές προϋποθέσεις.

Πιθανώς έπειτα από δέκα χρόνια να μην υπάρχει η ανάγκη για έναν εξωτερικό περιφερειακό δακτύλιο στη Θεσσαλονίκη, που θα μας κοστίζει κάποια δισεκατομμύρια ευρώ. Αντιθέτως, είναι πιο πιθανό να χρειαστούν εκατοντάδες μικρότεροι δρόμοι και σίγουρα σοβαρή συντήρηση των υφιστάμενων οδών, που θα κοστίσουν ανάλογα ποσά, αλλά θα εξυπηρετούν ανάγκες κι όχι ματαιοδοξίες.

Σε κάθε περίπτωση έχουμε πολλά χρόνια ακόμη μπροστά μας για να επαναφέρουν ορισμένοι την προοπτική της Θεσσαλονίκης των 4 εκατομμυρίων κατοίκων και να αρχίσουν και πάλι να διεκδικούν (ή ακόμη χειρότερα να εξαγγέλλουν) ανάλογες υποδομές. Κάπου ανάμεσα είμαστε οι κοντόφθαλμοι, με έλλειψη οράματος, που βλέπουμε μέχρι εκεί που πιάνει το μάτι μας. Άσε δηλαδή που με την πρεσβυωπία δεν μπορείς να περιμένεις και πολλά...