Skip to main content

Κινστέρνα Αγ. Αποστόλων: Η αγνωστη πηγή υδροδότησης στη δυτική Θεσσαλονίκη

Επρόκειτο για ένα σημαντικό κέντρο διανομής ύδατος του ανατολικότερου υποδικτύου που ξεκινούσε από τις μεγάλες κινστέρνες της μονής Βλατάδων.

Ένα σημαντικό τμήμα του δικτύου υδροδότησης της βυζαντινής Θεσσαλονίκης είναι η άγνωτη σε πολλούς θολωτή κινστέρνα (δεξαμενή ύδατος) που βρίσκεται δίπλα στα δυτικά τείχη στην περιοχή νότια της Ληταίας πύλης.

Η κινστέρνα βρίσκεται μέσα στα όρια της ενάστιας, παλαιολόγιεας μονής το καθολικό της οποίας είναι σήμερα αφιερωμένο στους Αγίους Αποστόλους όπως αναφέρει σε σχετική ανάρτηση η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης.

Όπως πληροφορεί η σχετική ανάρτηση της Εφορείας, η κινστέρνα, γενικών διαστάσεων 18Χ10μ., χωροθετείται βορειοδυτικά του υστεροβυζαντινού ναού. Το εσωτερικό της, πλάτους 8,27μ. και μήκους 16.35μ., εγγίζει τα 135 τ.μ. Τρία ζεύγη κιόνων —στο σύνολο τους σπόλια από κτήρια της ύστερης αρχαιότητας— που συνδέονται με τόξα κατά το πλάτος της κινστέρνας, επιμερίζουν το εσωτερικό της σε τέσσερα διάχωρα που καλύπτονται με ημικυλινδρικές καμάρες. Τα τόξα του μετώπου των καμαρών που φέρουν περιμετρική πλίνθο, διαμορφώνουν τις εξωτερικές όψεις του υπέργειου τμήματος του κτηρίου. Στα τύμπανά τους ανοίγονται στενομέτωπες φωτιστικές θυρίδες. Η είσοδος στο εσωτερικό της δεξαμενής γίνεται με τη μεσολάβηση κτιστής, ιδιαίτερα στενής κλίμακας, από ελαφρώς ευρύτερο άνοιγμα στη δυτική απόληξη της νότιας πλευράς. Το κατάστρωμα του δαπέδου της είναι κατασκευασμένο με ενσφράγιστες πλίνθους πρωτοβυζαντινών χρόνων σε δεύτερη χρήση. Δύο φιλιατρά που ανοίγονται στην κορυφή των θόλων, σχετίζονται με την άντληση ύδατος από το εσωτερικό της κινστέρνας σε νεώτερους χρόνους.

Βάσει της θέσης στην περιοχή της μονής των Αγίων Αποστόλων, στον έλεγχο της οποίας ανήκε, φαίνεται ότι η ομώνυμη κινστέρνα αποτελεί σημαντικό κέντρο διανομής ύδατος του ανατολικότερου υποδικτύου, που αρχόμενο από τις μεγάλες κινστέρνες της μονής Βλατάδων, κατέληγε μέσω ενός δευτερεύοντος κέντρου διανομής στην περιοχή της Ληταίας πύλης, για να υδροδοτήσει τις εγγύτερες στο δυτικό τείχος περιοχές της πόλης.