Το όνειρο των Ελλήνων, από τη στιγμή της ίδρυσης του κράτους πριν από 187 χρόνια, ήταν η πρόσληψη στο δημόσιο. Κι αυτό, σε πλήρη αντίθεση με τα επικρατούντα κατά την αρχαιότητα, όπου τις θέσεις των δημοσίων υπαλλήλων κατελάμβαναν οι δούλοι-υπηρέτες!
Μάλιστα, τότε δεν σφράγιζαν έγγραφα, αλλά τους… σφράγιζαν στο μέτωπο, για να διακρίνονται από τους πολίτες. Ο Μεγάλος Αδελφός είχε από πού να πάρει ιδέες για σφραγίσματα και μικροτσίπ (για να αποφευχθούν παρεξηγήσεις, οι δούλοι στον αρχαιοελληνικό κόσμο θεωρούνταν υπηρέτες και καμιά ομοιότητα δεν υπάρχει με τη δουλεία της Ρώμης και του μετέπειτα κόσμου).
Να όμως, που η ανάγκη αλλάζει τα ειωθότα. Παλαιότερη έκθεση του ΙΟΒΕ, απεκάλυψε ότι το 17% του ενεργού πληθυσμού της χώρας, πιεζόμενο από την οικονομική κρίση, αναζητά διέξοδο στην "επιχειρηματικότητα ανάγκης". Στο είδος δηλαδή της επιχειρηματικότητας, που προτιμάται όταν κάποιος επιχειρεί, επειδή δεν έχει άλλες επιλογές και αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα αναζήτησε, μάταια, να εισέλθει στην αγορά εργασίας.
Τι συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Το εφάπαξ από τη σύνταξη των γονιών ή οι οικονομίες δεκαετιών, ή ακόμη και δανεισμός από συγγενείς και φίλους, διατίθενται για να φύγει από την ανεργία ο νέος, ανοίγοντας ένα κομμωτήριο στην κόρη, ένα μπαράκι ή σαντουϊτσάδικο στο γιο. Και παρατηρείται το περίεργο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, παρά την κρίση να ανοίγουν περισσότερες επιχειρήσεις από αυτές που κλείνουν!
Το ισοζύγιο είναι θετικό, μόνο που κλείνουν παραγωγικές επιχειρήσεις και ανοίγουν επιχειρήσεις ανάγκης, με μέλλον αβέβαιο κατά κανόνα. Σε μικρό δρομάκι υπάρχουν 3-4 κομμωτήρια και 3-4 μπαράκια. Λαμβανομένου υπόψη, ότι σε κάθε 20 πολίτες της βορειοδυτικής Ευρώπης αναλογεί ένας επιχειρηματίας, ενώ στην Ελλάδα πέντε περίπου, θα έλεγε κάποιος ότι αυτό οφείλεται στο "ελληνικό εμπορικό δαιμόνιο". Μόνον που δεν είναι έτσι, διότι οφείλεται σε εγχείρημα με αβέβαιο μέλλον και κατά κανόνα θλιβερό.
Περιπατώντας, βλέπω χαρούμενα πρόσωπα νέων ανθρώπων, που ετοιμάζουν το κατάστημα για τη νέα επιχείρησή τους. Νέα παιδιά, γεμάτα ελπίδες για την ζωή, πιστεύουν πως κάνουν ένα επιτυχημένο βήμα για επαγγελματική σταδιοδρομία. Και βλέπω τα ίδια παιδιά, θλιμμένα, απογοητευμένα λίγο καιρό μετά να αποκαθηλώνουν τα όνειρά τους. Αναμενόμενη εξέλιξη. Πόσα τέτοιου είδους καταστήματα μπορεί να αντέξει η αγορά, όταν μάλιστα υπάρχουν ανάλογα στις κερδοφόρες αγορές.
Αυτό επομένως, είναι φυσικό. Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει πλήρη γνώση του αντικειμένου της επιχείρησης. Η αποφοίτηση από σχολή κομμωτικής, με ελάχιστη ή καθόλου εμπειρία, δεν αποτελούν επαρκή εφόδια για επιχειρείν. Ούτε η πολύωρη παραμονή κάποιου σε μπαράκια ως θαμώνας, του δίνει τη γνώση και τις εμπειρίες για να βρεθεί από την άλλη πλευρά του ταμείου.
Εκείνο που συμβαίνει, είναι ότι ο κάθε "επιχειρηματίας ανάγκης" θα πρέπει να ανταγωνιστεί τους όμοιούς του -και όποιος αντέξει- ζημιώνοντας ταυτόχρονα τους παλαιούς και καθιερωμένους επιχειρηματίες. Χαρακτηριστικό δε είναι, ότι δεν προηγείται έρευνα αγοράς για να επιλεγεί η σωστή τοποθεσία για έδρα της επιχείρησης. Όπου βρεθεί ελεύθερο κατάστημα, ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες.
Το πλέον αποθαρρυντικό στοιχείο, είναι ότι οι "επιχειρήσεις ανάγκης" έχουν πολύ χαμηλό βαθμό στην καινοτομίας προϊόντος. Το ποσοστό των επιχειρηματιών που θεωρεί ότι τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που θα προσφέρει είναι εντελώς νέες για όλους τους πελάτες, στους οποίους απευθύνονται, υποχωρεί στο 12% περίπου και είναι χαμηλότερο του μέσου όρου των χωρών καινοτομίας αλλά και του συνολικού μέσου όρου των χωρών του GEM (17,2%). Ταυτόχρονα, σχεδόν οι μισοί επιχειρηματίες αρχικών σταδίων παραδέχονται πως τα προϊόντα τους δεν παρουσιάζουν καμία πρωτοτυπία.
Το αποτέλεσμα είναι θλιβερό. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το αρχικό κεφάλαιο εξανεμίζεται, το "ενοικιάζεται" αναρτάται πάλι στην τζαμαρία, ώσπου κάποιος άλλος νέος να βρεθεί στην ίδια θέση, με τα ίδια όνειρα, αλλά και με την ίδια μάλλον κατάληξη.
Ποια άλλη επιλογή όμως, έχει κάποιος που δεν θέλει να απομακρυνθεί από την Ελλάδα; Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αν μεταναστεύσει, οι συνθήκες θα είναι καλύτερες, χωρίς να διαθέτει κάποια εξειδίκευση. Όσοι έχουν ειδικευθεί σε θετικές επιστήμες, έχουν πιθανότητες ανεύρεσης εργασίας. Οι άλλοι, οι περισσότεροι θα ξαναγυρίσουν, μια και οικονομικές δυσκολίες υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου.