του Σταύρου Κουμεντάκη*
Η επόμενη μέρα δεν είναι αύριο. Είναι σήμερα. Και δεν είναι, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, ίδια με την προηγούμενη. Η πλειονότητα των εργαζομένων μπορούν, ήδη, να παρέχουν απομακρυσμένα τις υπηρεσίες τους.
Οι επιχειρήσεις δεν χρειάζεται, αποδεδειγμένα πλέον, να αναζητούν εργαζόμενο στην περιοχή ή στην πόλη όπου έχουν εγκατάσταση. Ουδεκάν στην ίδια χώρα...
Αφορμή; Μια πανδημία.
Μέσο; Η τηλεργασία.
Η τηλεργασία προϋπήρχε της πανδημίας. Σε ποια έκταση; Ποια η εφαρμογή της σήμερα; Τι προβλέπεται να συμβεί την «επόμενη» μέρα;
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της τηλεργασίας
Η τηλεργασία ανήκει στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, οι οποίες, συνεχώς, κερδίζουν έδαφος έναντι της παραδοσιακής σύμβασης εργασίας.
Καθιστά εφικτή την παροχή των υπηρεσιών του εργαζόμενου σε τόπο διαφορετικό από αυτόν της επιχείρησης. Χαρακτηριστικό που την κατέστησε πρωταγωνίστρια της πανδημίας.
Προσφέρει σειρά πλεονεκτημάτων. Για τον εργαζόμενο (οργάνωση του χρόνου εργασίας, εξοικονόμηση χρόνου μετακινήσεων, προστασία υγείας κλπ.), τον εργοδότη (μείωση κόστους εγκαταστάσεων, εξοπλισμού κλπ.) και το κοινωνικό σύνολο (ευνοϊκή επίδραση στο περιβάλλον, ανάπτυξη απομακρυσμένων περιοχών, προστασία δημόσιας υγείας κλπ.).
Παρουσιάζει, ωστόσο, και μειονεκτήματα. Τόσο για τον εργαζόμενο (λ.χ. απομόνωση, κατάλυση ορίων ιδιωτικής-επαγγελματικής ζωής) όσο και τον εργοδότη (λ.χ. περιορισμός ελέγχου εργαζομένου, διάχυση δεδομένων επιχείρησης εκτός ασφαλών δικτύων της).
Η Τηλεργασία-Χθες
Οι νομοθετικές ρυθμίσεις της τηλεργασίας ήταν (και αποδείχθηκαν-δυστυχώς) ατελείς. Σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Οι ευρωπαϊκές χώρες επιχείρησαν, εδώ και δυο δεκαετίες σχεδόν, να προσαρμοστούν στις εξελίξεις. Το έτος 2002 προχώρησαν σε υπογραφή συμφωνίας-πλαισίου, λαμβάνοντας μέριμνα για τους τηλεργαζομένους. Η συμφωνία-πλαίσιο «ενσωματώθηκε» (δειλά) στην ελληνική έννομη τάξη ως προσάρτημα της από 12.04.2006 ΕΓΣΣΕ.
Στη χώρα μας, νομοθετική μνεία της συναντάται στον ν. 2639/1998-όπου προβλέπεται, υπό προϋποθέσεις, τεκμήριο υπέρ της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Αυτοτελή νομοθετική ρύθμιση γνώρισε, με το ν. 3846/2010, όπου και εξειδικεύθηκαν προβλέψεις της ευρωπαϊκής συμφωνίας-πλαισίου.
Η Τηλεργασία Σήμερα (επί πανδημίας...)
Οι επιχειρήσεις ήταν επιβεβλημένο να συνεχίσουν, και επί πανδημίας, να λειτουργούν (business continuity).
Με την από 11.3.20 ΠΝΠ παρασχέθηκε μονομερής δυνατότητα στους εργοδότες να επιβάλλουν εξ αποστάσεως εργασία (:τηλεργασία). Αρχικά έως 10.4.2020. Ήδη, μέχρι 30.6.2020.
Η Τηλεργασία-Αύριο.
Αναφέραμε εισαγωγικά: «Η επόμενη μέρα δεν είναι αύριο. Είναι σήμερα».
Ορθότερα: Ξεκίνησε, ήδη, χθες!
Η χώρα μας άρχισε να ενθαρρύνει την τηλεργασία. Ωστόσο, για την περαιτέρω αξιοποίησή της, πρέπει να αρθούν προβληματισμοί. Να διασφαλισθούν τα συμφέροντα των εμπλεκομένων και η εύρυθμη λειτουργία της.
Ο Γερμανός Υπουργός Εργασίας, αξιολογώντας θετικά τα αποτελέσματα της τηλεργασίας, δρομολογεί τη θεσμοθέτηση (μονομερούς) δικαιώματος των εργαζομένων να την επιλέγουν.
Οι ανατροπές
Γινόμαστε παρατηρητές ανατροπών, που κανείς δεν είναι δυνατό να ανακόψει.
Καθένας εργαζόμενος μπορεί, ήδη, να παρέχει τις υπηρεσίες του οπουδήποτε στην Ελλάδα. Ή/και στον κόσμο.
Καθένας εργοδότης μπορεί, ήδη, να «αγοράσει» υπηρεσίες εργαζομένων που βρίσκονται οπουδήποτε στην Ελλάδα. Ή/και στον κόσμο.
Αυτή είναι η πραγματικότητα.
Ας μην εθελοτυφλούμε!
Εξάλλου, η τηλεργασία μπορεί να καταστεί ένα από τα εργαλεία ανταγωνιστικότητας, ανάπτυξης και ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.
*Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner της εταιρείας Koumentakis and Associates Law Firm (πατήστε εδώ για να διαβάσετε το πλήρες άρθρο)