Είναι δυνατόν η παχυσαρκία να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη διαφόρων μορφών νεοπλασιών;
Ο κίνδυνος για εμφάνιση καρκίνου επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής μας, από περιβαλλοντικούς παράγοντες και από τη σχέση αυτών των παραγόντων με την κληρονομικότητα του κάθε ατόμου. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η παχυσαρκία αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη διαφόρων νεοπλασιών όπως, του μαστού (σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες), του ενδομητρίου, του εντέρου, του νεφρού, του παγκρέατος, των χοληφόρων αγγείων, των ωοθηκών, του κόλπου, του ήπατος και του προστάτη. Από μελέτη που έγινε στη Σουηδία και αφορούσε 28.000 παχύσαρκα άτομα, διαπιστώθηκε ότι οι παχύσαρκοι παρουσίασαν 33% περισσότερους καρκίνους σε σύγκριση με τους μη παχυσάρκους.
Ποιοι είναι οι μηχανισμοί, μέσω των οποίων θα μπορούσε η παχυσαρκία να οδηγήσει στην εμφάνιση μορφών καρκίνου;
Οι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους η παχυσαρκία οδηγεί σε καρκίνο, δεν είναι απόλυτα γνωστοί και μπορεί να είναι διαφορετικοί από καρκίνο σε καρκίνο.
Διακρίνονται:
a. σε γενικούς, που αφορούν τους περισσότερους καρκίνους και
b. σε ειδικούς, που συνήθως ευνοούν μια ειδική νεοπλασία. Παραδείγματα τέτοιων ειδικών μηχανισμών καρκινογένεσης αποτελούν ο καρκίνος της χοληδόχου κύστεως, το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου (λόγω αυξημένης γαστροοισοφαγικής ανάρροιας σε άτομα με αυξημένη κοιλιακή παχυσαρκία) και ο καρκίνος του ήπατος (πιθανή συνέπεια της συχνής μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας που παρατηρείται στους παχύσαρκους).
Οι γενικοί μηχανισμοί αφορούν τις επιδράσεις του υπερβάλλοντα λιπώδη ιστού στην εμφάνιση και την πορεία του καρκίνου και είναι απόρροια των μεταβολικών και ορμονικών διαταραχών τυπικών της παχυσαρκίας. Βέβαια, μία νεοπλασία μπορεί να είναι αποτελέσματα ειδικών και γενικών μηχανισμών δράσης.
Παχυσαρκία-καρκίνος-θνησιμότητα
Η παχυσαρκία συνδέεται θετικά με τη θνησιμότητα από καρκίνο. Σε μια πρόσφατη μελέτη, με μεγάλο αριθμό γυναικών στις ΗΠΑ, βρέθηκε ότι οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν διπλάσιο κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους από καρκίνο του μαστού σε σχέση με τις μη παχύσαρκες. Επίσης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν μεταστάσεις σε λεμφαδένες
Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία, από ανάλογες έρευνες, οι οποίες να αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος σε παγκόσμιο επίπεδο;
Ο αριθμός των παχυσάρκων σήμερα συνεχώς αυξάνεται. Έτσι εκτιμάται ότι το 2030, περίπου το 50% του ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ και το 30% της Ευρώπης θα είναι παχύσαρκοι. Με δεδομένη τη σχέση παχυσαρκίας και καρκίνου, αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθεί και η συχνότητα των καρκίνων. Υπάρχουν ενδείξεις ότι, η αποφυγή αύξησης βάρους στον άνθρωπο δρα προληπτικά στην εμφάνιση καρκίνου του εντέρου, του μαστού (μετεμμηνοπαυσιακά), του ενδομητρίου, του νεφρού και του οισοφάγου. Μελέτες που έγιναν σε ζώα, έδειξαν ότι ο περιορισμός των θερμίδων μειώνει δραματικά την επίπτωση και το μέγεθος του αυτόματου ή του επαγώμενου καρκίνου.
Όμως, μια στατιστική έρευνα από το αμερικανικό ινστιτούτο για τη μελέτη του καρκίνου έδειξε ότι μόνο ένας στους τέσσερις πολίτες γνωρίζει ότι η παχυσαρκία είναι παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου. Επομένως είναι υποχρέωση όλων των εμπλεκομένων σε θέματα υγείας να ενημερωθούν και να ενημερώσουν για τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην καρκινογένεση.
Ποιες ενέργειες θα πρέπει να γίνουν, για τον περιορισμό του φαινομένου της παχυσαρκίας;
Συμπερασματικά, μιας και είναι πλέον αποδεκτό ότι το υπερβάλλον βάρος σώματος μπορεί να στοιχίσει τη ζωή πολλών χιλιάδων καρκινοπαθών, πρέπει να αναπτυχθούν στρατηγικές για την αποφυγή αυτού του κοινωνικού και οικονομικού προβλήματος. Η πιο σαφής στρατηγική είναι η πρόληψη, με τη μείωση της επίπτωσης της παχυσαρκίας και η ενημέρωση του πληθυσμού μας για τον κίνδυνο αυτής της επιπλοκής. Είναι δυνατό να προλάβουμε ή και να αποφύγουμε κάποιους καρκίνους διατηρώντας ένα φυσιολογικό βάρος σώματος.
Καιρός να το αποφασίσουμε...
*Η Δρ. Καλλιόπη Παζαΐτου-Παναγιώτου είναι Διευθύντρια Τμήματος Ενδοκρινολογίας - Ενδοκρινικής Ογκολογίας στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο, στη Θεσσαλονίκη