Ο ετεροπροσδιορισμός στην πολιτική είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Δημιουργεί καριέρες, οι οποίες όμως καταρρέουν όταν λείψει το έτερον, που προσδιορίζει. Είναι συχνό φαινόμενο, επειδή κάνει διακριτή στον πολίτη την αντίθεση, το άσπρο και το μαύρο και «απαντάει» σε... θεμελιώδη ερωτήματα, όπως πού πάει το σκοτάδι όταν ανάβουμε το φως.
Το... καλό με τον ετεροπροσδιορισμό είναι ότι δεν αναγκάζει όποιον τον υιοθετεί να αποκτήσει πολιτική ταυτότητα. Προσδιορίζεται από την ταυτότητα του άλλου, στην οποία τοποθετείται μονίμως και ξεκάθαρα απέναντι. Πολιτικός δηλαδή, χωρίς αρχές, ιδέες, προτάσεις, αυθεντικότητα, σκέψη, γνώσεις. Μα αυτός είναι ένας μαϊμού πολιτικός.
Εύκολο συμπέρασμα, όμως στις μέρες μας η έννοια του αντίπαλου δέους και ο μανιχαϊσμός αποτελούν τις επικρατέστερες τακτικές αντιπαράθεσης, στις οποίες έχει πρόσβαση το ευρύ κοινό (και προφανώς γι' αυτό έχουν απήχηση) και επίσης γίνεται ξεκάθαρη η τοποθέτηση καθενός σε ένα παραδοσιακό διαχρονικό πολιτικό φάσμα. Οι μίξεις μπερδεύουν...
Αν δυο πολιτικοί συζητούν ήρεμα, στη βάση επιχειρημάτων, συμφωνούν και διαφωνούν σε διάφορα ζητήματα, κρίνονται ανούσιοι, βαρετοί, κουραστικοί και πολλές φορές καθίσταται αδύνατο να γίνουν αντιληπτές οι διαφορές τους. Ο λόγος δεν έχει... γωνίες, η εικόνα δεν έχει κεντρικό σημείο αναφοράς, οπότε είτε ωραία είναι, είτε άσχημη, για το απλό μάτι που ζητά την απόλαυση στο πρώτο κοίταγμα περνά αδιάφορη.
Αν δυο πολιτικοί βρίζουν ο ένας τον άλλο, φωνάζουν, δέρνονται κτλ., κάνουν διακριτή την αντίθεσή τους, εύκολα τους βάζει ο κόσμος στα τρία, άντε πέντε κουτάκια της πολιτικής (ακροδεξιά, δεξιά, κέντρο, αριστερά, ακροαριστερά) και αυτή η κατάταξη διευκολύνει, είναι εύληπτη και δημιουργεί συμπάθειες ή αντιπάθειες.
Είναι ανάλογη της λογικής του οπαδισμού ή αν θέλετε θεμέλιο των μεγάλων ιδεολογημάτων. Δυστυχώς, οι ιδεολογίες γενικώς αποδομήθηκαν (πόσω μάλλον τα ιδεολογήματα) και επίσης αποδείχτηκε ότι δεν έχουν απαντήσεις σε όλα τα ζητήματα της κοινωνίας. Όχι όμως και ο ετεροπροσδιορισμός.
Αιτία γι' αυτό θεωρώ ότι είναι η αδυναμία αυτογνωσίας όσων εμπλέκονται με την πολιτική και τα κοινά (ο θρίαμβος του ναρκισσισμού), αλλά και όσων πολιτών έχουν πέσει θύματα της επί σκοπού καλλιεργούμενης ημιμάθειας. Σκοπίμως, επειδή η μερική γνώση δίνει αυτοπεποίθηση και στην εποχή της υπερπληροφόρησης και των fake news ποτίζει με την αυταπάτη του ξερολισμού.
Ο κόσμος έπαψε να προβληματίζεται. Όχι μόνο δεν ψάχνει σε βάθος για τις απαντήσεις στα ζητήματα που τον απασχολούν, αλλά δεν τις θέλει καν. Παίρνει με απίστευτη ευκολία θέση σε πολύπλοκα ζητήματα κι αν τολμήσει κάποιος να αντιτείνει κάτι διαφορετικό από την άποψη που διαμόρφωσε τον βάζει απέναντί του και πυροβολεί.
Με την ίδια επιφανειακή λογική αντιμετωπίζουν και πολλοί στην αυτοδιοίκηση τα ζητήματα του τόπου και των κατοίκων του, που φιλοδοξούν να εκπροσωπήσουν με την απενοχοποίηση της εκλογής, όπως άλλωστε συμβαίνει και στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Σε ένα εκλογικό έτος τον ντόρο τον κάνουν οι φωνακλάδες κι όχι οι φωνές της λογικής. Εκείνοι κερδίζουν τις εντυπώσεις και τις ψήφους. Και μετά όσοι τους ψήφισαν ντρέπονται να το ομολογήσουν. Δεν το είδαμε μια και δυο φορές, αλλά πολλές. Ο λαϊκισμός, σε συνδυασμό με την καλλιέργεια εντάσεων και διχασμού, με τη διαμόρφωση πόλων για να μην πολυψαχτεί ο εκλογέας, είναι συνταγή αλάνθαστη.
Δεν κάνει όμως και καλό... προφιτερόλ. Διότι η γύμνια όσων ετεροπροσδιορίζονται και όσων παριστάνουν τους επαΐοντες, χωρίς την απαραίτητη γνώση, έχοντας την εύκολη λύση, κάποια στιγμή αποκαλύπτεται. Και τότε αρχίζουν τα δύσκολα. Το δυστύχημα είναι ότι η αποκάλυψη έρχεται μετά την απομάκρυνση από την κάλπη...
Δεν είμαι αντίθετος στο αλατοπίπερο της πολιτικής σύγκρουσης. Ίσα ίσα που θεωρώ ότι οι αντιπαραθέσεις και μάλιστα οι έντονες σε επίπεδο επιχειρημάτων είναι ο μόνος δρόμος για να προκύψουν σοβαρές λύσεις και να δοθούν απαντήσεις. Είναι αυτές που βγάζουν συμπέρασμα για τον πολίτη, είναι αυτές που αποκαλύπτουν αν κάποιος υποψήφιος έχει ουσία ή όχι.
Αρκεί οι συγκρούσεις να μην αποτελούν αυτοσκοπό. Διότι αν η σύγκρουση αποτελεί επιδίωξη, τότε αυτό γίνεται για κάλυψη και αποτελεί απλά το μέσο για άγρα ψήφων. Δηλαδή είναι απλά γαυγίσματα, ένα προπέτασμα καπνού για να θολώσουν ορισμένοι την κρίση των ψηφοφόρων.
Είχα εκφράσει την ελπίδα σε αυτές τις δημοτικές εκλογές να μιλήσουμε στη Θεσσαλονίκη για την ατζέντα της πόλης. Για τα μεγάλα προβλήματα της καθημερινότητας, για τις προτάσεις ώστε αυτά να περιοριστούν. Να δούμε αντιπαραθέσεις, προτάσεις, θέσεις και να ακούσουμε με προσοχή τους υποψήφιους για να βγάλει καθένας τα συμπεράσματά του για τον επόμενο δήμαρχο, που θα διοικήσει στη βάση συγκεκριμένου σχεδίου, ώστε να κριθεί τέσσερα χρόνια μετά επί αυτού για το οποίο ψηφίστηκε δήμαρχος.
Αυτές οι εκλογές θα είναι κρίσιμες επειδή αφενός έχουμε μπροστά μας ένα καινούργιο εκλογικό σύστημα, αυτό της απλής αναλογικής, που θα πρέπει να δούμε στην πράξη με ποιο τρόπο θα λειτουργήσει, αφετέρου επειδή το μεγάλο στοίχημα είναι τι θα κάνει κάθε περιοχή ξεχωριστά για να βγει από την πολυετή κρίση.
Δυστυχώς ορισμένοι ακόμη θεωρούν ότι οι δήμοι είναι σε μια αδυναμία να μιλήσουν για τοπική έξοδο από την κρίση. Με τη βοήθεια βέβαια της κεντρικής διοίκησης στην Ελλάδα, που αρνείται πεισματικά να υιοθετήσει το παράδειγμα της Ευρώπης των Περιφερειών και των Πόλεων.
Για μένα όσο κρίσιμο είναι να συζητήσουμε για το μετρό και για το κυκλοφοριακό και για την καθαριότητα και για την ασφάλεια, άλλο τόσο είναι να μιλήσουμε και για την Αυτοδιοίκηση.
Μου φαίνεται όμως ότι ζητάω πάρα πολλά. Και ορθώς με επαναφέρουν φίλοι με τους οποίους μοιραζόμαστε ανάλογους προβληματισμούς -χωρίς ευτυχώς να ανοίγει το κεφάλι ο ένας του αλλουνού και να μη λέμε καλημέρα την επομένη- λέγοντας «ας μιλήσουμε για τα απτά και μετά για τις θεωρίες».
Έλα που δεν είναι θεωρία να σταματήσεις την κλάψα του δημάρχου για τις μειωμένες χρηματοδοτήσεις. Έλα που δεν είναι θεωρία να επωμιστεί ο δήμος την ευθύνη για την αστυνόμευση, όταν αυτόν βρίζουν σε κάθε περιστατικό εγκληματικότητας. Έλα που δεν είναι θεωρία η οικονομική αυτοτέλεια των δήμων...
Ο προβληματισμός που καταθέτω μπορεί για ορισμένους να είναι άκυρος και θεωρητικός, όμως για να το κάνω κατανοητό θα καταφύγω κι εγώ στην εύκολη λύση του παραδείγματος. Εδώ δυόμιση μήνες πριν τις εκλογές και δεν έχουμε τις θέσεις για τα μείζονα ζητήματα της Θεσσαλονίκης από τους υποψηφίους δημάρχους, για τα απτά... Δε γίνεται –και φοβάμαι δε θα γίνει- οργανωμένη συζήτηση με θεματικές, παρά μόνο αποσπασματικές προτάσεις και διαφωνίες για τη διαφωνία. Και εσχάτως έχουμε δείγματα ότι δεν απέχουμε από τον πολιτικό χουλιγκανισμό...
Στον αγώνα για λίγη παραπάνω δημοσιότητα χρησιμοποιείται η στοχευμένη αντιπαράθεση, οι μπηχτές, οι φραστικές επιθέσεις, η οχύρωση πίσω από δεκάρικους, μέχρι και οι προσβολές. Η ατελέσφορη σύγκρουση για τις εντυπώσεις και την άγρα ψήφων. Ατελέσφορη για τη Θεσσαλονίκη, όχι για όσους συγκρούονται. Αυτοί συσπειρώνουν, περνούν μηνύματα και μαζεύουν ψήφους, που μπορεί να τους κάνουν και δημάρχους.
Καιρός υπάρχει για να ανοίξουν σοβαρές συζητήσεις επί των πραγματικών ζητημάτων της Θεσσαλονίκης της επόμενης μέρας. Διάθεση δε βλέπω να υπάρχει από τους περισσότερους... Δε χάνω την ελπίδα μου ότι ακόμη αύριο θα πετάξουμε αετό και μετά θα προσγειωθούμε, μήπως και βγάλουμε τη Θεσσαλονίκη από την κρίση. Θα υπάρξει και δεύτερος γύρος (μόνο για δυο), θα υπάρξει και διοίκηση για την επόμενη τετραετία, όπου αυτοί που σήμερα κοκορομαχούν θα πρέπει να συνεργαστούν. Γιατί αν δεν το κάνουν, με την ίδια ευκολία που μάζεψαν τις ψήφους, θα υποστούν και το ανάθεμα. Όλοι.