Skip to main content

Μέχρι πότε στην Ελλάδα θα συμφωνούμε ότι διαφωνούμε;

Η απουσία συνοχής, ιδίως στα αστικά κόμματα, επιτείνεται από το γεγονός ότι αυτά, είτε δεν έχουν εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, είτε δεν τηρείται.

Η ασυνεννοησία είναι στο γονίδιό μας και ίσως γι’ αυτό ποτέ κανείς δεν υποστήριξε ότι είναι θέμα παιδείας. Έχει η κατάσταση και τα θετικά της, αλλά τα αρνητικά υπερτερούν. Οι προσπάθειες εθελούσιας ομαδικής εργασίας είναι κατά κανόνα ανεπιτυχείς, σε αντίθεση μ’ αυτές όπου υπάρχει κυρίαρχη θέληση που επικρατεί. Κι αυτό δεν το έχουν αντιληφθεί ακόμη όσοι πιστεύουν σε σοβιετικά μοντέλα συμμετοχικής επιχειρηματικότητας.

Αυτό φαίνεται ιδιαιτέρως στον χώρο της πολιτικής, όπου κατά το έθος και κατά το Σύνταγμα, οι πολίτες συνενώνονται και συγκροτούν τα κόμματα. Ο συνδετικός ιστός που ενώνει τους πολίτες αυτούς, πρέπει θεωρητικώς να είναι η κοινή ιδεολογική και πολιτική θέση, χωρίς απαραιτήτως να υπάρχει ομοφωνία στις μεθόδους και στους τρόπους που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των κοινών στόχων.

Κατά την υιοθέτηση του κοινοβουλευτικού συστήματος στη χώρα μας, ως πολιτειακού οργάνου, δεν ελήφθη υπόψη μια παράμετρος, την οποία είχε επισημάνει ο Γουστάβ Λε Μπον, πριν από 120 περίπου χρόνια. Είχε γράψει τότε ο γνωστός κοινωνιολόγος ότι «κάθε επιτυχής θεσμός μιας χώρας, που μεταφέρεται για εφαρμογή σε άλλη, πρέπει να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στη χώρα αυτή».

Αυτό που εννοούσε ήταν απλό. Στη Βρετανία φερ’ ειπείν, στο συντηρητικό κόμμα, υπάρχει λέσχη των μοναρχικών και λέσχη των αντιμοναρχικών. Όπως και των ευρωπαϊστών, ευρωσκεπτικιστών και ατλαντιστών. Οι βουλευτές-μέλη της κάθε λέσχης εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, διαφωνούν με τους συναδέλφους τους της άλλης λέσχης, ποτέ όμως αυτή η διαφωνία δεν οδηγείται σε σύγκρουση, και ποτέ η έκφραση γνώμης ενός βουλευτή, αντίθετης με την επίσημη του κόμματός του, δεν είναι η αιτία -ή η αφορμή- όχι διαγραφής, αλλά και επίπληξης. Αρκεί βεβαίως, η αντίθετη γνώμη να υποβληθεί με την δέουσα κοσμιότητα.

Δεν χρειάζεται να περιγράψω τι συμβαίνει στα καθ’ ημάς, είναι γνωστό. Η απουσία, όμως, συνοχής ιδίως στα αστικά κόμματα -πλην της υπέρμετρης προβολής του εγώ- επιτείνεται και από το γεγονός ότι τα ίδια τα κόμματα, είτε δεν έχουν εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, είτε δεν τηρείται. Πώς να εξηγηθεί το γεγονός, ότι στα κόμματα παρατηρούμε διαγραφές στελεχών, χωρίς να προηγηθεί σύγκληση των οργάνων (όπου προβλέπονται), τα οποία καλούνται να εγκρίνουν μεθύστερα την απόφαση του αρχηγού;

Λόγω δε του ότι τα κόμματα είναι πολυσυλλεκτικά, δεν μπορούν να έχουν κοινές ιδεολογικές τοποθετήσεις τα στελέχη τους. Από το κόμμα και την εκκλησία, έλεγε ο Γεώργιος Παπανδρέου (ο Γέρος), δεν διώχνεις κανέναν. Μόνον που η κοσμοθεωρία της εκκλησίας στηρίζεται σε δόγμα και το ορθόν (η αλήθεια) δίδεται "εξ αποκαλύψεως", ενώ η ανεύρεση της αλήθειας όπου αλλού, "δι’ αναζητήσεως". Κι εδώ έγκειται το πρόβλημα της ασυνεννοησίας μας. Η "αναζήτηση" προϋποθέτει αποβολή κάθε εγωκεντρικού στοιχείου και προσαρμογή στην επίτευξη του κοινού σκοπού.

Από όποια πλευρά κι αν το δούμε, πάλι στο ίδιο καταλήγουμε. Ότι δηλαδή, εθελουσίως δεν συνεννοούμαστε (Δεν πιστεύω ότι υπάρχει διαφορά νοοτροπίας. Αυτό είναι πρόσχημα). Έτσι, για να υπάρχει συνοχή σε κομματικό φορέα, δυο είναι οι προϋποθέσεις. Η ισχυρή προσωπικότητα του αρχηγού αφενός, και το κοινό συμφέρον αφετέρου.

"Ασυμφωνία χαρακτήρων", είτε μας αρέσει είτε όχι θα υπάρχει. Και καλώς θα υπάρχει, διότι αλλιώς θα ήμασταν ρομπότ. Για να μη καταστεί όμως η ασυμφωνία συγκρουσιακή, σε περίπτωση που δεν υπάρχει αρχηγός με ισχυρή προσωπικότητα, ώστε να μη αμφισβητείται, πρέπει να λειτουργεί ένας δημοκρατικός εσωτερικός κανονισμός, και τα όργανα του κόμματος να μη αποτελούν διακοσμητικό στοιχείο, κάτι που προσβάλλει κατάφωρα τα μέλη που τα απαρτίζουν, αλλά κάνουν πως δεν το αντιλαμβάνονται.

Και γιατί τα αναφέρω όλα αυτά; Για να καταλήξω στο ανέφικτο, το οποίο επικαλούμαστε όλοι -και εγώ- ότι αν δεν συνεννοηθούν τα κόμματα μεταξύ τους δεν πρόκειται να βγούμε από την κρίση. Μα, αφού δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους τα στελέχη του ίδιου κόμματος, της αυτής ιδεολογίας, περιμένουμε να συνεννοηθούν στελέχη κομμάτων με συγκρουσιακή μεταξύ τους ιδεολογία;

Αν υπήρχε αποφασιστικός Πρόεδρος Δημοκρατίας, θα εφάρμοζε το άρθρο 48 του Συντάγματος περί καταστάσεως της χώρας σε έκτακτη ανάγκη, όπου όλοι αναγνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε, αλλά τέτοια απόφαση από τον νυν Πρόεδρο δεν αναμένεται. Η μόνη ελπίδα που απομένει, είναι όταν φτάσουμε στον πάτο, -έχουμε δρόμο ακόμη- ίσως τότε η ανάγκη μας υποχρεώσει να σκεφτούμε το "εμείς". Και την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενοι, αποφασίσουμε να αλλάξουμε συμπεριφορά.