Ο επιχειρηματίας δικαιούται, στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του ελευθερίας και δράσης, να λαμβάνει τις βέλτιστες αποφάσεις. Κάποιες αυτές τις αποφάσεις είναι δυνατό να σημάνουν ακόμα και την αλλαγή του προσώπου που τη λειτουργεί και την εκμεταλλεύεται. Εκποιήσεις, εξαγορές, συγχωνεύσεις, αποσχίσεις αποτελούν, μεταξύ άλλων, επιχειρηματικές αποφάσεις, οι οποίες ενδέχεται να σημαίνουν «μεταβίβαση επιχείρησης». Όταν όμως επέλθει η «μεταβίβαση επιχείρησης» επέρχονται, αυτοδίκαια, και οι έννομες συνέπειές της. Κάποιες από αυτές αφορούν και την αυτοδίκαιη μεταβίβαση των εργασιακών σχέσεων στη νέα επιχείρηση. Το ενδεχόμενο αυτό μπορεί να είναι θετικό. Μπορεί όμως κι επικίνδυνο. Ιδίως για κείνον που τις αποκτά.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο του θεσμού της μεταβίβασης επιχείρησης
Το ενωσιακό δίκαιο
Η πρώτη προσπάθεια ρύθμισης του ζητήματος της μεταβίβασης επιχείρησης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε χώρα το 1977, ακολούθως το 1998 και, εν τέλει, με την και σήμερα ισχύουσα Οδηγία 2001/23.
Κεντρική στόχευση της ΕΕ αποτέλεσε η προστασία των εργαζομένων και η διατήρηση των θέσεων και των όρων εργασίας. Σε πρόσφατες αποφάσεις του, όμως, το ΔΕΕ, αποκλίνοντας από την έως τότε πάγια νομολογία του, δέχεται ότι η Οδηγία επιδιώκει, επιπρόσθετα, και την προστασία των συμφερόντων του προσώπου που αποκτά την επιχείρηση.
Το εθνικό δίκαιο
Η μέριμνα του εθνικού μας νομοθέτη για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων, σε περίπτωση μεταβίβασης της επιχείρησης, εκδηλώθηκε από το μακρινό 1920 με θέσπιση αποσπασματικών διατάξεων. Σήμερα, ενόψει και της νεότερης Οδηγίας 98/50, εκδόθηκε το Π.Δ. 178/2002 που, ακόμα και σήμερα, ισχύει.
Οι προϋποθέσεις της «μεταβίβασης επιχείρησης»
Για να υπάρξει «μεταβίβαση επιχείρησης» και να έχει εφαρμογή η Οδηγία 2001/23 και το Π.Δ. 178/2002, πρέπει να συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
(α) Η μεταβιβαζόμενη μονάδα θα πρέπει να συνιστά, πριν από την μεταβίβαση, «οικονομική οντότητα».
(β) Ως προς την οικονομική αυτή οντότητα θα πρέπει να λάβει χώρα μεταβίβαση, η οποία προϋποθέτει αφενός την αλλαγή του φορέα της αφετέρου τη διατήρηση της ταυτότητάς της.
Συνέπειες της «μεταβίβασης επιχείρησης»
Με τη μεταβίβαση της οικονομικής οντότητας-και από τον χρόνο διενέργειάς της, το σύνολο των (υφισταμένων) δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, που έχει ο μεταβιβάζων από τη σύμβαση (ή τη σχέση) εργασίας, μεταβιβάζονται στον διάδοχο. Από το χρονικό σημείο της μεταβίβασης, ο διάδοχος εργοδότης υπεισέρχεται αυτοδίκαια στη θέση του προηγούμενου (εργοδότη), όσον αφορά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σχέση εργασίας.
Η μεταβίβαση μιας επιχείρησης ή εγκατάστασης δεν συνιστά, καθ’ εαυτή, λόγο απόλυσης εργαζομένων. Η συγκεκριμένη ρύθμιση εισάγει, επομένως, έναν αυτοτελή λόγο ακυρότητας της απόλυσης και συμπληρώνει τη προστασία που παρέχει η γενική ρύθμιση.
Στον επιχειρηματία ανήκει ο σχεδιασμός που αφορά το μέλλον της επιχείρησής του. Η υιοθέτηση των βέλτιστων επιλογών δεν είναι χωρίς συνέπειες. Σημαντική θέση στη σχετική αξιολόγηση (θα πρέπει να) κατέχουν οι εργασιακές σχέσεις. Η υιοθέτηση της μιας ή της άλλης επιλογής ενδιαφέρει, ιδίως, τον επιχειρηματία που αποκτά.
Απολύτως αναγκαία, όμως, η απομείωση του «νομικού κινδύνου». Επίσης η απομείωση του (συναφούς) επιχειρηματικού ρίσκου.
Απολύτως αναγκαία, κατά τούτο, (και) η νηφάλια αξιολόγηση των (νομικών) δεδομένων, με σκοπό τη λήψη των βέλτιστων δυνατών (αυτονοήτως και περισσότερο διασφαλιστικών-για όλους) αποφάσεων.
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή