Εδώ και μέρες, ο τάφος του Γάλλου στρατιώτη, Σαρλ Μοιζάν, στα συμμαχικά στρατιωτικά νεκροταφεία, Ζέιτενλικ δεν μοιάζει με τους υπόλοιπους. Κάτω από τον λευκό μαρμάρινο σταυρό, που φέρει το όνομα του στρατιώτη που άφησε την τελευταία του πνοή στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει ένα κόκκινο τριαντάφυλλο και μια πλακέτα που γράφει στα Γαλλικά: «Η εγγονή σου, Άννα Μαρία, 30.09.2019».
Η Άννα Μαρία Αντρουάν, Γαλλίδα υπήκοος, δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα δάκρυα της όταν πλησίασε τον τάφο του παππού της. Αυτός άλλωστε ήταν και ο σκοπός που διένυσε εκατοντάδες χιλιόμετρα ταξιδεύοντας από τη Βρετάνη της Γαλλίας μέχρι τη Θεσσαλονίκη μαζί με άλλα μέλη της Ένωσης για τη Μνήμη του Μετώπου της Ανατολής. «Όταν έφτασα στα κοιμητήρια και είδα όλους αυτούς τους τάφους, είπα από μέσα μου “εδώ είναι”. Έκλαψα από χαρά γιατί πλέον μπορούσα να αγγίξω το σταυρό του μνήματος του», λέει η Άννα Μαρία.
Η ηλικιωμένη πλέον γυναίκα ξεκίνησε να αναζητάει την ιστορία του παππού της λόγω του πατέρα της. «Ο πατέρας μου ήταν μόλις 13 ετών όταν έχασε τον δικό του πατέρα. Μέχρι πριν από έναν μήνα, νομίζαμε πως ο Σαρλ σκοτώθηκε σε ένα πλοίο μπροστά στη Θεσσαλονίκη από γερμανικά πυρά. Το 2015 με τη βοήθεια της Επιτροπής, κατάφερα να επισκεφθώ τον τάφο του πατέρα της μητέρας μου που πέθανε στην Καλλίπολη τον Ιούλιο του 1915, στα Δαρδανέλια. Ήθελα λοιπόν να ακολουθήσω τα βήματα και του παππού μου, από την πλευρά του πατέρα μου», σημειώνει η γυναίκα.
Στην προσπάθεια αυτή τη βοήθησαν τα μέλη της Ένωσης, μεταξύ των οποίων και η γνωστή δημοσιογράφος του France24 Στεφανί Τρουιγιάρ που είχε επισκεφθεί πέρσι τη Θεσσαλονίκη και έχει πραγματοποιήσει παρόμοιο ταξίδι στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία αναζητώντας τον προπάππου της (δείτε εδώ). Η Στεφανί με τη βοήθεια των υπόλοιπων μελών ανακάλυψε πως ο παππούς της Άννα Μαρίας δεν είχε πεθάνει σε κάποιο πολεμικό πλοίο. Αναζητώντας τα αρχεία του γαλλικού στρατού, αποκαλύφθηκε πως ο Γάλλος στρατιώτης της Αντάντ πέθανε από ισπανική γρίπη στο νοσοκομείο ν. 13 της Θεσσαλονίκη το 1918. Σχεδόν έναν αιώνα μετά, η εγγονή επισκέφθηκε το μνήμα του.
Για την Άννα Μαρία, το ταξίδι αυτό ήταν η εκπλήρωση μιας υπόσχεσης που είχε δώσει στον εαυτό της πριν από τριάντα χρόνια να ξεδιπλώσει την ιστορία των παππούδων της, του Σαρλ και του Θεόφιλου. «Πλέον μπορώ να επισκεφθώ τους τάφους των γονιών μου και να τους πω ότι γνωρίζω που αναπαύονται οι μπαμπάδες σας, ο Θεόφιλος στην Καλλίπολη και ο Σαρλ στη Θεσσαλονίκη», αναφέρει. Τώρα όνειρο της είναι να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη με τα πέντε της εγγόνια ώστε να τιμήσουν και αυτά τον προπάππου τους.
Αυξανόμενο ενδιαφέρον των Γάλλων για τους προγόνους τους
Η περίπτωση της κ. Αντρουάν δεν είναι μοναδική. Όπως δηλώνει, μιλώντας στη Voria.gr, ο Γάλλος πρόξενος, Φιλίπ Ρε, υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον από Γάλλους πολίτες να επισκεφθούν τους τάφους των προγόνων τους στη Θεσσαλονίκη ενώ το τηλέφωνο του προξενείου δέχεται συχνά τηλεφωνήματα από πολίτες που θέλουν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για τους παππούδες και προπαππούδες τους που πολέμησαν στον «Μεγάλο Πόλεμο» και άφησαν την τελευταία τους πνοή στην πόλη μας. Άλλωστε το Ζέιτενλικ αποτελεί το νεκροταφείο με τον μεγαλύτερο αριθμό νεκρών του Α' ΠΠ σε όλη την Μακεδονία. Μόνο στο γαλλικό τμήμα, είναι θαμμένοι 8.310 σοροί πεσόντων Γάλλων στρατιωτών του Μακεδονικού Μετώπου.
«Το Ζέιτενλικ δεύτερο σε επισκέψεις μνημείο μετά τον Άγιο Δημήτριο για το 2018»
Το είδος αυτό του τουρισμού, που αναφέρεται στην επίσκεψη στρατιωτικών κοιμητηρίων ή σημείων που πέθαναν ή μαρτύρησαν άνθρωποι, ονομάζεται Dark ή Death tourism (σκοτεινός τουρισμός). Κοντά σε αυτό υπάρχει και το Battlefield Tourism που έχει σχέση με την επίσκεψη στα πεδία μαχών.
«Η Θεσσαλονίκη λόγω των αλλαγών που βίωσε τον 20ο αιώνα, όπως οι πληθυσμιακές αλλαγές, θα μπορούσε να είναι πανευρωπαϊκή πρωτεύουσα του battlefield και dark tourism», αναφέρει ο Βλάσης Βλασίδης, επίκουρος καθηγητής του τμήματος Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Όπως αναφέρει ο κ. Βλασίδης, η Ελλάδα μπαίνει έστω και με το ζόρι σε αυτό το είδος τουρισμού το οποίο έχει μεγάλη απόδοση καθώς απευθύνεται σε άτομα συνειδητοποιημένα τα οποία έρχονται συνήθως τις περιόδους εκτός καλοκαιριού, τείνουν να έρχονται και να ξαναέρχονται στον ίδιο τόπο ενώ συνηθίζουν να φέρνουν και άλλους μαζί τους.
Δίνοντας ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυναμικής του Dark Tourism στη Θεσσαλονίκη, ο κ. Βλασίδης είπε ότι το Νεκροταφείο Ζέιτενλικ ήταν για το 2018 το δεύτερο πιο επισκέψιμο μνημείο της Θεσσαλονίκης μετά τον Άγιο Δημήτριο. «Συνολικά πέρσι το νεκροταφείο επισκέφθηκαν 280.000 Σέρβοι. Υπήρξε ημέρα με 3.000 επισκέπτες», τόνισε. Όπως ανέφερε, οι επισκέπτες του νεκροταφείου είναι κυρίως Σέρβοι, Βρετανοί, Αυστραλοί – που ανακάλυψαν τελευταία τη Θεσσαλονίκη- αλλά και Γάλλοι, ο αριθμός των οποίων σταδιακά αυξάνεται.
Αξίζει να σημειωθεί πως με τη συμβολή του Γαλλικού Προξενείου, στο νεκροταφείο ανεγέρθηκε ένα μικρό μουσείο για το Μακεδονικό Μέτωπο με κειμήλια, φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό. Μνημεία και νεκροταφεία έχουν πλην της Θεσσαλονίκης και άλλες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, όπως η Δοϊράνη, ενώ γύρω από την πόλη σώζονται σε άριστη κατάσταση περίπου 30 οχυρά που έχουν κατασκευάσει Γάλλοι. «Αντίστοιχα οχυρά στην Κεντρική Ευρώπη είναι κατεστραμμένα. Εδώ δεν έγινε τελική επίθεση και έτσι σώζονται», επισημαίνει ο καθηγητής. Άλλες περιοχές που έχουν αντίστοιχο ενδιαφέρον στην Ελλάδα είναι η Λήμνος, η Κρήτη και η Κέρκυρα.
Ο χάρτης των Κοιμητηρίων
Αντιλαμβανόμενος την αυξανόμενη αυτή τάση του Dark Tourism αλλά και τις προοπτικές της Θεσσαλονίκης, ο δήμος Θεσσαλονίκης εξέδωσε επί διοίκησης Μπουτάρη τον χάρτη «Θεσσαλονίκη Ιστορικά και Στρατιωτικά Κοιμητήρια».
Όπως αναφέρει ο πρώην αντιδήμαρχος Τουρισμού, Σπύρος Πέγκας, ο χάρτης είχε εκδοθεί με αφορμή τα 100 χρόνια από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε μάλιστα παρουσιαστεί παρουσία του ίδιου στο Hellenic Centre στο Λονδίνο ενώ είχαν γίνει συζητήσεις και με το Commonwealth War Graves Commission. Σύμφωνα με τον κ. Πέγκα, στόχος της αντιδημαρχίας ήταν αξιοποιώντας τον πλούτο των κοιμητηρίων να δημιουργηθούν διαδρομές ώστε ο επισκέπτης να δαπανά περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα πάρα στη Βόρεια Μακεδονία, όπου υπάρχουν επίσης στρατιωτικά νεκροταφεία.
Από πλευράς του, ο κ. Βλασίδης αναφέρει πως αυτό που χρειάζεται η Θεσσαλονίκη για να αναπτύξει περαιτέρω το κομμάτι αυτό του τουρισμού είναι καλά εκπαιδευμένους ξεναγούς που να ξέρουν να διηγούνται.
Για την ιστορία
Για την ιστορία, ο Σαρλ Μοιζάν γεννήθηκε στη Λοριέν στις 4 Νοεμβρίου 1873. Παντρεύτηκε την Μπερτ Ντουσεζν και απέκτησε μαζί της δύο παιδιά, ένας εκ των οποίων ο πατέρας της Άννα-Μαρίας. Μαζί με τη σύζυγο του έζησαν στο Σαν Κε Πορτιέ της Βρετάνης έως ότου να τους χωρίσει ο Μεγάλος Πόλεμος. Στη διάρκεια του πολέμου, υπηρέτησε στο ναυτικό σε διαφορετικά πολεμικά. Το τελευταίο ήταν το «Λε Μπρουζ». Άφησε την τελευταία του πνοή στις 30 Οκτωβρίου 1918 στη Θεσσαλονίκη, στο νοσοκομείο ν. 13 εξαιτίας ισπανικής γρίπης.
