Αρκεί η ισχυρή και ακομμάτιστη αυτοδιοίκηση για να λύσει τα προβλήματα ενός τόπου; Πιθανώς να είναι ένα μεγάλο σημαντικό βήμα, όμως ο κρίσιμος παράγοντας, που θα οδηγήσει στις λύσεις είναι η κυβερνητική συμπεριφορά.
Στη Θεσσαλονίκη έχουν προκύψει οι νέες αυτοδιοικητικές αρχές, που άλλες πιάνουν δουλειά από Σεπτέμβριο, άλλες συνεχίζουν τη δουλειά τους για την επόμενη τετραετία. Οι πολίτες με την ψήφο τους μάλιστα έδωσαν ισχυρή εντολή στις περισσότερες των περιπτώσεων, στον περιφερειάρχη και τους δημάρχους, για να εφαρμόσουν το σχέδιό τους για την περιοχή και να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους.
Ωστόσο, το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση το θέτει η Πολιτεία. Κι όσο η Πολιτεία θέλει να έχει το πάνω χέρι, να καπελώνει τη βούληση των τοπικών κοινωνιών, τα προβλήματα θα παραμένουν και οι λύσεις θα είναι ολοένα και πιο δύσκολες.
Στον δημόσιο διάλογο για τις εκλογές της επόμενης Κυριακής δεν έχει μπει φέτος καθόλου το θέμα της αυτονομίας περιφερειών και δήμων. Φτάσαμε σε ένα σημείο, όπου το επόμενο βήμα είναι πολύ δύσκολο για κάθε κυβέρνηση. Θα πρέπει να εκχωρήσει αρμοδιότητες, πόρους και εξουσία στην αυτοδιοίκηση. Κι αυτό το αποφεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι κάθε κυβέρνηση.
Αποφεύγουν δηλαδή να εφαρμόσουν ένα μοντέλο διοίκησης της χώρας, με ξεκαθαρισμένες αρμοδιότητες, χωρίς καπελώματα, χωρίς παρεμβάσεις, χάνοντας την πρόσβαση σε μια τεράστια εκλογική και κομματική πελατεία. Προτιμούν να μη βλέπουν τι συμβαίνει στην αναπτυγμένη Ευρώπη, προτιμούν να κλείνουν τα αυτιά και τα μάτια απέναντι στην Ευρώπη των Πόλεων και των Περιφερειών και να συνεχίζουν να απλώνουν το μακρύ τους χέρι για να μη λύνονται προβλήματα.
Οι πολίτες ουδόλως ενδιαφέρονται να μπουν στον προβληματισμό για το ποιος έχει την αρμοδιότητα για κάθε πρόβλημα της καθημερινότητάς του. Και καλώς κάνουν. Διότι εάν μπουν σ' αυτή τη διαδικασία, στην οποία οι δημοσιογράφοι είναι αναγκασμένοι κάθε φορά να μπαίνουν, δεν θα βγάλουν εύκολα άκρη. Κι αυτό είναι κάτι που γίνεται σκοπίμως. Συντηρείται από την Πολιτεία ακριβώς για να μη δίνονται λύσεις, για να υπάρχει πάντα ένα αφήγημα και μια ατζέντα, για να μπορούν να διαχειρίζονται επικοινωνιακά και να μη λύνουν τα προβλήματα.
Ο πολιτικός σχεδιασμός είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Αν είχαν λυθεί τα προβλήματα στις αστικές συγκοινωνίες, στον Θερμαϊκό, στο περιβάλλον, στο Σέιχ Σου κτλ., και βγάζαμε όλα αυτά από την ατζέντα της επόμενης μέρας σκεφτείτε πόσο θα αποδυναμώναμε τον πολιτικό λόγο των κομμάτων.
Γι' αυτό αντί να έχουμε ένα συγκεκριμένο μοντέλο με έναν αρμόδιο για τους ελέγχους ρύπανσης σε μια περιοχή, έχουμε πολλούς ελεγκτικούς φορείς για να χάνεται η μπάλα. Γι' αυτό αντί να έχουμε έναν φορέα αρμόδιο για την κατάσταση του Θερμαϊκού έχουμε 50 και πλέον. Γι' αυτό διατηρούνται θεσμοί όπως οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, που κρατούν αρμοδιότητες, τις οποίες δεν εκχωρούν στους εκλεγμένους περιφερειάρχες, ώστε τα υπουργεία μέσω αυτών να κάνουν τη δική τους τοπική πολιτική και κάπως έτσι το Σέιχ Σου να υφίσταται σήμερα καταστροφή, που ορισμένοι συγκρίνουν με την πυρκαγιά προ εικοσαετίας. Γι' αυτό μας έχουν προκύψει διάφορες εταιρείες, πλήρως ελεγχόμενες από την Πολιτεία, που διαχειρίζονται δημόσια αγαθά και ασκούν πολιτική υπαγορευμένη αδιάφορα με τη βούληση των τοπικών αρχών, τις οποίες επιλέγουν δημοκρατικά οι πολίτες.
Αυτό το παρωχημένο μοντέλο λειτουργίας του κράτους μας είναι πηγή πολλών δεινών. Αν κάποια κυβέρνηση θέλει σοβαρά να μειώσει τη γραφειοκρατία, θέλει μια πιο ορθολογική λειτουργία, θέλει να λύνονται τα προβλήματα και να μη διαιωνίζονται, οφείλει να υπηρετήσει τη λογική. Και η λογική λέει ότι για τα τοπικά ζητήματα αρμοδιότητα έχουν οι τοπικοί εκλεγμένοι άρχοντες. Η Πολιτεία θέτει τους γενικούς κανόνες και ελέγχει. Δεν βγάζει δρομολόγια αστικών, δεν κρατικοποιεί και επανιδιωτικοποιεί εταιρείες που διαχειρίζονται δημόσια αγαθά, δεν παζαρεύει τη δημόσια περιουσία ερήμην των τοπικών αρχών, δεν καθορίζει την αστυνόμευση στις γειτονιές κτλ.
Αν αποφασίζει για τις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης η Αθήνα, αν για την ύδρευση κάνει κουμάντο το υπουργείο, αν για τον Θερμαϊκό στήνονται φορείς ελεγχόμενοι από τις κυβερνήσεις, αν για το Σέιχ Σου πρέπει να έχει τον λόγο η Πολιτεία, αν για τον σχεδιασμό της ανάπτυξης των πόλεων εξαρτώνται όλα από κάποιους υπουργούς, αν διασπείρουμε τους ελέγχους σε δέκα και πλέον φορείς, τότε λύσεις δεν υπάρχουν.
Πόσες μεταρρυθμίσεις μετά θα αποδεχτεί η κεντρική διοίκηση ότι δεν είναι εξουσία και πρέπει να παραχωρήσει τις αρμοδιότητες στους δήμους και τις περιφέρειες, ώστε να υπάρχει και μια σοβαρή λογοδοσία προς τους πολίτες και προς την ίδια και να μην ψαχνόμαστε όλοι εμείς όχι για τη λύση του προβλήματος, αλλά για το ποιος είναι αρμόδιος να τη δώσει;