Το πρώτο μέρος ενός κουραστικού μονολόγου για το παρόν και το μέλλον των μέσων μαζικής ενημέρωσης, για το ήθος και τις αγκυλώσεις των κατεστημένων μέσων αλλά και της ελπίδας για το νέο που ε, ε, έρχετ
Μετά την κατάρρευση της εφημερίδας ΕΤ και του ραδιοφωνικού σταθμού City παρακολουθώ με ενδιαφέρον τα μοιρολόγια για το τέλος της παραδοσιακής δημοσιογραφίας (ή το τέλος των παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης αν προτιμάτε). Αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι τίποτα άλλο από τη συζήτηση που γίνεται για τα ΜΜΕ εδώ και αρκετά χρόνια στις ανεπτυγμένες χώρες.
Σε μια ευνομούμενη κοινωνία με αρχές και αξίες (όχι χρηματιστηριακές) η συζήτηση αυτή εμφανίζει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς η πληροφορία ήταν πάντα αυτή που καθόριζε τον πολιτισμό και το επίπεδο του. Όσο περνούν τα χρόνια οι αγορές προκειμένου να αυγατίσουν τα κέρδη τους υποκύπτουν στον πειρασμό να προσφέρουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφορία, προσπαθώντας φυσικά να την ελέγξουν και να τη στρέψουν προς την κατεύθυνση που επιθυμούν. Έτσι τα «φύλλα» έγιναν εφημερίδες, οι εφημερίδες μεγάλωσαν και πλήθυναν, τυπώθηκαν περιοδικά, τα περιοδικά εξειδικεύτηκαν και πολλαπλασιάστηκαν, εμφανίστηκε το κρατικό ραδιόφωνο, το κρατικό έγινε ιδιωτικό και μετά γεννήθηκε η κρατική τηλεόραση η οποία ιδιωτικοποιήθηκε με τη σειρά της κ.ο.κ.
Σήμερα ζούμε την επανάσταση του διαδικτύου. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να συζητήσουμε: Η ανωνυμία είναι δύναμη καταστρεπτική ή ανατρεπτική; Η δημοσιογραφία των πολιτών είναι λιγότερο εμβριθής από την κλασσική; Η πρόσβαση στην ενημέρωση θα περιοριστεί ή θα αυξηθεί μετά την επικράτηση του διαδικτύου; Ποιος ελέγχει την πληροφορία και την ορθότητά της;
Κι ύστερα πρέπει να βρούμε τους μετασχηματισμούς των ΜΜΕ. Τι θα επικρατήσει; Δίκτυα ενημέρωσης που θα βασίζονται σε πολίτες ή εκδοτικά σχήματα με έμμισθους δημοσιογράφους; Μήπως κάποιο κράμα; Και φυσικά έχουμε να συζητήσουμε και το πώς θα χρηματοδοτηθεί η νέα κατάσταση. Φαίνεται το λιγότερο πεζό ζήτημα αλλά είναι από τα ουσιαστικότερα γιατί το χρήμα θα προσπαθήσει να ελέγξει την πληροφορία, να τη χειραγωγήσει και να την μετατρέψει σε καταναλωτική προτροπή.
Τόσα ενδιαφέροντα θέματα και εμείς ακόμα μοιρολογούμε αυτό που φεύγει. Διαβάζω τα γράμματα των εκδοτών και τους φαντάζομαι με μαύρες πλερέζες να στύβουν τα λευκά τους μαντήλια. Αντί να πανηγυρίσουν για το κρίσιμο ρόλο που έπαιξαν (αυτοί που το έκαναν τουλάχιστον) διαμαρτύρονται γιατί ο καιρός τους ξεπέρασε. Κατηγορούν τους επιβάτες που εγκαταλείπουν το πλοίο που σάπισε.
Στο χώρο που περπάτησε το ms|free υπάρχουν περιοδικά που αποτέλεσαν κομμάτια του ελληνικού πολιτισμού. Άνθρωποι που μας έμαθαν την αυτοκίνηση, που αγάπησαν τον μηχανοκίνητο αθλητισμό και τις πτυχές του, που επένδυσαν για να βελτιώσουν τις ζωές μας. (Πιστεύετε π.χ. ότι τα αυστηρά πρόστιμα έκαναν τους περισσότερους οδηγούς μοτοσικλετών να φοράνε κράνος;).
Κι όμως, αυτοί που πήγαν κόντρα στο σύστημα έγιναν σύστημα. Αυτοί που αμφισβήτησαν τη γραφειοκρατική νοοτροπία έπεσαν στην παγίδα να χωρίσουν το χώρο σε «δικούς μας» και «άλλους», συναναστράφηκαν με τις εταιρίες και έκαναν φιλίες με τους διαχειριστές του χρήματος. Σήμερα τα περιοδικά, που κάποτε πουλούσαν 200.000 φύλλα, πουλάνε 13.000 - κι όμως τα διαφημιστικά τους σαλόνια είναι πανάκριβα και μοσχοπουλημένα.
Θα φανταζόταν κανείς ότι η αγορά θα ρύθμιζε μόνη την στρεβλή αυτή εικόνα και θα άλλαζε το μερίδιο της πίτας, όμως αυτά γίνονται μόνο στα παραμύθια που οδήγησαν στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Η ελεύθερη αγορά είναι δέσμια μιας κάθετης της διαπλοκής. Διάβαζα στη LIFO ένα κείμενο στο οποίο ο συντάκτης αναρωτιόταν πώς είναι δυνατόν η Bari Focus να δίνει 400.000 αναγνώστες στο περιοδικό Nitro όταν αυτό πουλάει 22.000 φύλλα. Είναι αν μη τι άλλο αστείο, αλλά στο εξώφυλλό του το συγκεκριμένο free press χρόνια τώρα διαφημίζει το νούμερο αναγνωστών σύμφωνα με την Bari Focus.
Ζω εδώ και 4 χρόνια το «μαγικό» κόσμο των εκδόσεων από την άλλη όχθη. Από αυτήν αυτών που πίστεψαν στο internet. Το ms|free δεν είναι για μένα στόχος ζωής αλλά άσκηση δημιουργίας. Δεν σκοπεύω να περιορίσω τις δραστηριότητες μου στον «ειδικό Τύπο» και στην αυτοκίνηση, όχι επειδή τη θεωρώ λιγότερο σημαντική αλλά επειδή αποτελεί υποσύστημα ενός ευρύτερου συναρπαστικού χώρου.
Στο μουχλιασμένο πολιτικό (άρα και κοινωνικό) σύστημα που ζούμε επικρατεί η ιδεοληψία της εξειδίκευσης. Η εκπαίδευση σχεδιάστηκε έτσι ώστε να παράγει εξειδικευμένους πολίτες, κι όμως η εκπαίδευση στη νομική επιστήμη προσπαθεί να σε κάνει νόμιμο και όχι δίκαιο. Η «λογική» του σήμερα υπαγορεύει: Άσε τον Πρετεντέρη να μιλήσει για δημοσιογραφία και εσύ ασχολήσου με τη Ferrari και τον Ross Brawn. Είναι όμως έτσι;
Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι το νέο που έρχεται και με συναρπάζει θα με ξεπεράσει. Δεν έχω καν την ελπίδα ότι θα καταφέρω να ψυχανεμιστώ αυτό που θα το αντικαταστήσει. Ελπίζω μόνο να καταφέρω να διερευνήσω μαζί σας το παρόν όπως διαγράφεται. Εύχομαι το ms|free (και κάθε άλλο εκδοτικό εγχείρημα) να γίνει μέρος μιας καινοτομίας τώρα και ενός λιπάσματος μετά για το νέο που θα το αντικαταστήσει.
Σκέφτομαι λοιπόν να μην αφήσουμε τον Πρετεντέρη να αναζητά την ουσία της δημοσιογραφίας. Να συμμετέχουμε στη συζήτηση. Περιμένω τις σκέψεις σας στο epipantos@msfree.gr. Τι είναι αυτό που έρχεται; Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει;
Συνεχίζεται…
Σε μια ευνομούμενη κοινωνία με αρχές και αξίες (όχι χρηματιστηριακές) η συζήτηση αυτή εμφανίζει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς η πληροφορία ήταν πάντα αυτή που καθόριζε τον πολιτισμό και το επίπεδο του. Όσο περνούν τα χρόνια οι αγορές προκειμένου να αυγατίσουν τα κέρδη τους υποκύπτουν στον πειρασμό να προσφέρουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφορία, προσπαθώντας φυσικά να την ελέγξουν και να τη στρέψουν προς την κατεύθυνση που επιθυμούν. Έτσι τα «φύλλα» έγιναν εφημερίδες, οι εφημερίδες μεγάλωσαν και πλήθυναν, τυπώθηκαν περιοδικά, τα περιοδικά εξειδικεύτηκαν και πολλαπλασιάστηκαν, εμφανίστηκε το κρατικό ραδιόφωνο, το κρατικό έγινε ιδιωτικό και μετά γεννήθηκε η κρατική τηλεόραση η οποία ιδιωτικοποιήθηκε με τη σειρά της κ.ο.κ.
Σήμερα ζούμε την επανάσταση του διαδικτύου. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να συζητήσουμε: Η ανωνυμία είναι δύναμη καταστρεπτική ή ανατρεπτική; Η δημοσιογραφία των πολιτών είναι λιγότερο εμβριθής από την κλασσική; Η πρόσβαση στην ενημέρωση θα περιοριστεί ή θα αυξηθεί μετά την επικράτηση του διαδικτύου; Ποιος ελέγχει την πληροφορία και την ορθότητά της;
Κι ύστερα πρέπει να βρούμε τους μετασχηματισμούς των ΜΜΕ. Τι θα επικρατήσει; Δίκτυα ενημέρωσης που θα βασίζονται σε πολίτες ή εκδοτικά σχήματα με έμμισθους δημοσιογράφους; Μήπως κάποιο κράμα; Και φυσικά έχουμε να συζητήσουμε και το πώς θα χρηματοδοτηθεί η νέα κατάσταση. Φαίνεται το λιγότερο πεζό ζήτημα αλλά είναι από τα ουσιαστικότερα γιατί το χρήμα θα προσπαθήσει να ελέγξει την πληροφορία, να τη χειραγωγήσει και να την μετατρέψει σε καταναλωτική προτροπή.
Τόσα ενδιαφέροντα θέματα και εμείς ακόμα μοιρολογούμε αυτό που φεύγει. Διαβάζω τα γράμματα των εκδοτών και τους φαντάζομαι με μαύρες πλερέζες να στύβουν τα λευκά τους μαντήλια. Αντί να πανηγυρίσουν για το κρίσιμο ρόλο που έπαιξαν (αυτοί που το έκαναν τουλάχιστον) διαμαρτύρονται γιατί ο καιρός τους ξεπέρασε. Κατηγορούν τους επιβάτες που εγκαταλείπουν το πλοίο που σάπισε.
Στο χώρο που περπάτησε το ms|free υπάρχουν περιοδικά που αποτέλεσαν κομμάτια του ελληνικού πολιτισμού. Άνθρωποι που μας έμαθαν την αυτοκίνηση, που αγάπησαν τον μηχανοκίνητο αθλητισμό και τις πτυχές του, που επένδυσαν για να βελτιώσουν τις ζωές μας. (Πιστεύετε π.χ. ότι τα αυστηρά πρόστιμα έκαναν τους περισσότερους οδηγούς μοτοσικλετών να φοράνε κράνος;).
Κι όμως, αυτοί που πήγαν κόντρα στο σύστημα έγιναν σύστημα. Αυτοί που αμφισβήτησαν τη γραφειοκρατική νοοτροπία έπεσαν στην παγίδα να χωρίσουν το χώρο σε «δικούς μας» και «άλλους», συναναστράφηκαν με τις εταιρίες και έκαναν φιλίες με τους διαχειριστές του χρήματος. Σήμερα τα περιοδικά, που κάποτε πουλούσαν 200.000 φύλλα, πουλάνε 13.000 - κι όμως τα διαφημιστικά τους σαλόνια είναι πανάκριβα και μοσχοπουλημένα.
Θα φανταζόταν κανείς ότι η αγορά θα ρύθμιζε μόνη την στρεβλή αυτή εικόνα και θα άλλαζε το μερίδιο της πίτας, όμως αυτά γίνονται μόνο στα παραμύθια που οδήγησαν στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Η ελεύθερη αγορά είναι δέσμια μιας κάθετης της διαπλοκής. Διάβαζα στη LIFO ένα κείμενο στο οποίο ο συντάκτης αναρωτιόταν πώς είναι δυνατόν η Bari Focus να δίνει 400.000 αναγνώστες στο περιοδικό Nitro όταν αυτό πουλάει 22.000 φύλλα. Είναι αν μη τι άλλο αστείο, αλλά στο εξώφυλλό του το συγκεκριμένο free press χρόνια τώρα διαφημίζει το νούμερο αναγνωστών σύμφωνα με την Bari Focus.
Ζω εδώ και 4 χρόνια το «μαγικό» κόσμο των εκδόσεων από την άλλη όχθη. Από αυτήν αυτών που πίστεψαν στο internet. Το ms|free δεν είναι για μένα στόχος ζωής αλλά άσκηση δημιουργίας. Δεν σκοπεύω να περιορίσω τις δραστηριότητες μου στον «ειδικό Τύπο» και στην αυτοκίνηση, όχι επειδή τη θεωρώ λιγότερο σημαντική αλλά επειδή αποτελεί υποσύστημα ενός ευρύτερου συναρπαστικού χώρου.
Στο μουχλιασμένο πολιτικό (άρα και κοινωνικό) σύστημα που ζούμε επικρατεί η ιδεοληψία της εξειδίκευσης. Η εκπαίδευση σχεδιάστηκε έτσι ώστε να παράγει εξειδικευμένους πολίτες, κι όμως η εκπαίδευση στη νομική επιστήμη προσπαθεί να σε κάνει νόμιμο και όχι δίκαιο. Η «λογική» του σήμερα υπαγορεύει: Άσε τον Πρετεντέρη να μιλήσει για δημοσιογραφία και εσύ ασχολήσου με τη Ferrari και τον Ross Brawn. Είναι όμως έτσι;
Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι το νέο που έρχεται και με συναρπάζει θα με ξεπεράσει. Δεν έχω καν την ελπίδα ότι θα καταφέρω να ψυχανεμιστώ αυτό που θα το αντικαταστήσει. Ελπίζω μόνο να καταφέρω να διερευνήσω μαζί σας το παρόν όπως διαγράφεται. Εύχομαι το ms|free (και κάθε άλλο εκδοτικό εγχείρημα) να γίνει μέρος μιας καινοτομίας τώρα και ενός λιπάσματος μετά για το νέο που θα το αντικαταστήσει.
Σκέφτομαι λοιπόν να μην αφήσουμε τον Πρετεντέρη να αναζητά την ουσία της δημοσιογραφίας. Να συμμετέχουμε στη συζήτηση. Περιμένω τις σκέψεις σας στο epipantos@msfree.gr. Τι είναι αυτό που έρχεται; Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει;
Συνεχίζεται…