Η μελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης της ιστορικής αγοράς Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης, που από το καλοκαίρι αναμένεται να λειτουργήσει στη νέα, ριζικά ανανεωμένη μορφή της, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε διαδικτυακή εκδήλωση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.
Τους άξονες βάσει των οποίων κινήθηκαν σχεδιαστικά, αλλά και τις προκλήσεις που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν στην προσπάθειά τους να αναγεννήσουν την εμβληματική κεντρική αγορά της πόλης παρουσίασαν οι αρχιτεκτόνισσες Πάτρα Θεολογίδου και Μόρφω Παπανικολάου, μέλη της ομάδας μελέτης του γραφείου «Sparch Σακελλαρίδου – Παπανικολάου Αρχιτέκτονες», που ανέλαβε το έργο για λογαριασμό του ομίλου εταιρειών FAIS GROUP.
Η κ. Θεολογίδου αναφέρθηκε στην ιστορία της αγοράς, η οποία στεγάστηκε σε κτήριο που σχεδίασε ο Ελί Μοδιάνο συνολικής έκτασης 2.711,79 τ.μ. με ισόγειο, υπόγειο και εξώστες, το οποίο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1983 από το ΥΜΑΘ και το 1995 από υπουργείο Πολιτισμού τόσο ως προς την κτηριακή υποδομή, όσο και ως προς τη χρήση του ως αγοράς τροφίμων. Όπως είπε, το κτήριο που έχει την τυπολογία της τρίκλιτης βασιλικής με φωταγωγό, που δίνει την αίσθηση ότι η στέγη αιωρείται, ήταν καινοτόμο για την εποχή ως προς τις διαφορετικές τεχνικές και τα υλικά κατασκευής. Ο εσωτερικός διάκοσμός του ήταν λιτός, ωστόσο ξεχώριζαν τα μαρμάρινα κλιμακοστάσια και τα περίτεχνα κιγκλιδώματα. Διέθετε μελετημένα συστήματα απορροής των ομβρίων των στεγών και αποχέτευση. Αρχικά φιλοξενούσε 144 καταστήματα στο ισόγειο, οι χρήσεις των οποίων ήταν ομαδοποιημένες ανά κατηγορία.
«Ήταν για την εποχή της η πρώτη κλειστή αγορά τροφίμων λιανικού εμπορίου που κατασκευάστηκε στη Θεσσαλονίκη κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Συνδεόταν με ό,τι εκλεκτότερο και ποιοτικότερο μπορούσε να βρει κανείς σε είδη τροφίμων και για μεγάλο διάστημα αποτέλεσε στέκι λογίων, πολιτικών και επωνύμων. Σφράγισε με παρουσία της μία εποχή, όπως και η γύρω περιοχή Βασ. Ηρακλείου», ανέφερε η κ. Θεολογίδου, η οποία σημείωσε ότι σταδιακά η αγορά εγκαταλείφθηκε, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει προβλήματα που συνδέονται με τους κανόνες υγιεινής. Όπως είπε, άρχισαν να παρουσιάζονται σημαντικές φθορές, ειδικά στο υπόγειο, γεγονός που προκάλεσε τεράστιες δυσκολίες στο να διατηρηθούν στοιχεία από την αρχική κατασκευή. «Κριτήριο ήταν η επαναλειτουργία κτηρίου με την ίδια χρήση, με διατήρηση της μορφής του και σεβασμό στην ιστορική μνήμη», τόνισε, σημειώνοντας ότι επιχειρήθηκε η διατήρηση της αυθεντικής ύλης, της αρχιτεκτονικής σύλληψης, της στατικής σύλληψης και της κατασκευής.
Από την πλευρά της, η κ. Παπανικολάου ανέφερε ότι βασικός στόχος των μελετητών, αλλά και των ιδιοκτητών του έργου, ήταν η διαμόρφωση στα πρότυπα των στεγασμένων αγορών της Ευρώπης, αλλά με σεβασμό στο μνημείο. «Εξετάσαμε ποιο θα είναι το ηχηρό στοιχείο που θα σέβεται το μνημείο και θα δώσει τον δημόσιο χαρακτήρα που απαιτεί η πόλη. Σταθήκαμε στην ποιότητα του κενού χώρου που διαθέτει και καταλήξαμε ότι θα δουλέψουμε με αυτούς τους αρχιτεκτονικούς χειρισμούς που θα μπορούσαν να αποδώσουν στην αγορά τον σεβασμό και τη δυνατότητα μίας νέας σύγχρονης διαδρομής στον χρόνο», ανέφερε χαρακτηριστικά. Με βάση αυτό το σκεπτικό οι χρήσεις οριοθετούνται ως εξής:
• Στο επίπεδο του υπογείου χωροθετούνται οι απαραίτητοι για τη σωστή λειτουργία της αγοράς αποθηκευτικοί χώροι, καθώς και οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του κτηρίου. Οι χώροι οργανώνονται σε μικρές επαναλαμβανόμενες μονάδες, σύμφωνα με το αρχικό σύστημα διαδρόμων κατά την εγκάρσια και διαμήκη κατεύθυνση.
• Στα στάθμη του ισογείου αναπτύσσεται το βασικό επίπεδο καταστημάτων της αγοράς. Η πρόταση προβλέπει και προδιαγράφει την περιοχή υποδομών, ώστε να δίνεται η δυνατότητα η νέα επέμβαση να ανταποκρίνεται με επάρκεια και σε βάθος χρόνου στις πιο σύγχρονες απαιτήσεις οργάνωσης και παροχής υποδομών μίας στεγασμένης αγοράς τροφίμων. Η κ. Παπανικολάου διευκρίνισε ότι η διαμόρφωση του εσωτερικού των καταστημάτων θα είναι στη διακριτική ευχέρεια του κάθε ενοικιαστή, ωστόσο δεν θα επιτρέπεται η επέμβαση στις όψεις. Εκεί προβλέπονται και χώροι εστίασης στις δύο πλευρές των εξωστών που αναπτύσσονται παράλληλα των οδών Ερμού και Βασιλέως Ηρακλείου.
• Ένα νέο επίπεδο χρήσης διαμορφώνεται στα δώματα των κεντρικών νησίδων των υποκείμενων καταστημάτων. Προβλέπεται η διαμόρφωση αναστρέψιμης κατασκευής με λιτό εξοπλισμό που θα ανταποκρίνεται σε δραστηριότητες χαλάρωσης και συνεύρεσης των επισκεπτών, φιλοξενίας μικρών πολιτιστικών εκδηλώσεων, καθώς και οργάνωσης εργαστηρίων ή εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Η ίδια σημείωσε ότι το δύσκολο κομμάτι της κατασκευής ήταν να διατηρηθεί η γεωμετρία και να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της αγοράς. Όπως είπε, η επιλογή των νέων υλικών έγινε με γνώμονα τον σεβασμό στον χαρακτήρα της αγοράς και την ανάδειξη των υφιστάμενων υλικών που αποκαθίστανται.
Στο πλαίσιο της μελέτης προβλέπεται επίσης η στατική ενίσχυση του κτηρίου, η συντήρηση και ανάδειξη των όψεων, καθώς επίσης η αποκατάσταση όλων των διακοσμητικών του στοιχείων.