Τα γεγονότα που συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες στο ΕΠΑΛ Σταυρούπολης είναι συγκλονιστικά. Διότι πολλά και ιδιόμορφα έχουμε δει κατά καιρούς στα ελληνικά σχολεία, αλλά πρώτη φορά είδαμε να εκτοξεύονται βόμβες μολότοφ μέσα από σχολικό συγκρότημα.
Το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και τελικά πολιτικά, και ως τέτοιο χρήζει ειδικής αντιμετώπισης από τους αρμοδίους. Ας αρχίσουμε από τα βασικά, για τα γεγονότα καθαυτά. Όσα αποτρόπαια έγιναν το πρωί της Τρίτης, με το άγριο ξύλο ανάμεσα σε μαθητές/εξωσχολικούς που βρίσκονταν στο ΕΠΑΛ και μέλη αριστερών φοιτητικών συλλόγων αποτέλεσαν ένα ηχηρό καμπανάκι που φαίνεται πως δεν ακούστηκε από τους αρμόδιους. Τα χειρότερα, χθεσινά έκτροπα που ακολούθησαν επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Ο διευθυντής του σχολείου και η διεύθυνση εκπαίδευσης φαίνεται, εκ του αποτελέσματος, ότι δεν έλαβαν την παραμικρή μέριμνα για αυτό που ήταν ολοφάνερο ότι ερχόταν. Οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν μεν παρούσες αλλά δεν κατάφεραν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά.
Η απάθεια αυτή γεννά εύλογα ερωτήματα, αλλά τελικά αποκαλύπτει και τα βαθύτερα αίτια του προβλήματος που είναι προφανές ότι έχει υποτιμηθεί από όλους, πολιτικούς, εκπαιδευτικούς, μέσα ενημέρωσης. Ας πούμε, λοιπόν, τα πράγματα με το όνομά τους. Κατά τη διάρκεια της βαθιάς οικονομικής κρίσης, στη Δυτική Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν ακροδεξιοί θύλακες που είχαν επίδραση σε ένα αξιοσημείωτο ποσοτικά κομμάτι της νεολαίας της περιοχής. Όπως συνέβη και σε γειτονιές του κέντρου της Αθήνας, η Χρυσή Αυγή βρήκε πρόσφορο έδαφος στις διαχρονικά υποβαθμισμένες δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης, ζωντανεύοντας και θρέφοντας το αβγό του φιδιού. Και παρά την πολιτική περιθωριοποίηση της Χρυσής Αυγής, και τελικά την καταδίκη της από την Ελληνική Δικαιοσύνη ως εγκληματικής οργάνωσης, το φίδι στη Δυτική Θεσσαλονίκη δεν σταμάτησε να μεγαλώνει – πολλώ δε μάλλον σε ένα επαγγελματικό λύκειο που συγκεντρώνει κυρίως μαθητές από τις φτωχότερες οικογένειες της πόλης που νιώθουν αποκλεισμένες από κάθε προοπτική εξέλιξης και ευημερίας.
Άτομα προερχόμενα από αυτούς τους θύλακες πρωταγωνίστησαν στα επεισόδια για τη Συμφωνία των Πρεσπών, είναι στην πρώτη γραμμή στις πορείες των αντιεμβολιαστών, πετούν πέτρες κατά των διαδηλωτών στο Gay Pride, ρίχνουν μολότοφ μέσα από το ΕΠΑΛ, χαιρετούν ναζιστικά. Δεν είναι κρυφό ότι αρκετοί από αυτούς είναι οργανωμένοι οπαδοί του ΠΑΟΚ ντροπιάζοντας την ιστορία, τις αναφορές, τον ίδιο καταστατικό λόγο ύπαρξης της μεγάλης, προσφυγικής ομάδας της πόλης μας.
Συμπερασματικά: Στη Δυτική Θεσσαλονίκη βρήκε έκφραση ένας ιδιότυπος ακροδεξιός αντισυστημισμός ο οποίος συσσωρεύει όλα τα συμπλέγματα που δίκαια ή άδικα κατατρύχουν συνολικά την πόλη εδώ και δεκαετίες.
Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα; Ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ Νικόλας Σεβαστάκης, με ανάρτησή του στο facebook, έδωσε μια απάντηση που αποτελεί τροφή για σκέψη. «Η καλύτερη απάντηση στον ακροδεξιό πρωτογονισμό δεν είναι ο ''μαχητικός αντιφασισμός'' ή οι ''καλές'' καταλήψεις αλλά αυτή η υπονομευμένη, ευάλωτη σχολική κανονικότητα. Που έχει εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς, τη διαρκή απόσπαση προσοχής, την κουλτούρα της αμάθειας αλλά και την προσχηματική και εργαλειακή "πολιτικοποίηση'' των λίγων, αριστοκρατικών γόνων γονέων που αναθέτουν στα παιδιά του 2021 ρόλους μεταπολιτευτικούς. Είναι όμως αυτό που έχουμε και πρέπει να το προστατεύουμε. Ο εχθρός του αγράμματου φασισμού είναι τα γράμματα και η δημοκρατία», έγραψε ο εξαίρετος καθηγητής.
Και πράγματι πλανάται πλάνην οικτράν όποιος θεωρεί ότι ο «αντιφασιστικός ακτιβισμός» αποτελεί τη λύση του προβλήματος - μάλλον πολώνει και ανατροφοδοτεί το πρόβλημα. Θα πει κανείς ότι είναι δικαίωμα της κάθε κομματικής νεολαίας να μοιράζει φυλλάδια για την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής έξω από σχολεία. Είναι, όμως, και δικαίωμά μας να κρίνουμε ότι τέτοιου τύπου απόπειρα κομματικοποίησης των μαθητών δεν έχει σήμερα τίποτα να προσφέρει. Οι νέοι της εποχής μας έχουν τόσο πολλές προσλαμβάνουσες που με το τελευταίο από το οποίο θα διαμορφώσουν πολιτική άποψη είναι ένα φυλλάδιο.
Τι κάνουμε λοιπόν; Καταρχάς, σε ένα πρώτο επίπεδο και πέρα από το ποινικό σκέλος, πρέπει να ληφθούν όλα τα προβλεπόμενα διοικητικά μέτρα για όσους μαθητές συμμετείχαν στα επεισόδια (αποβολές, αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος και ό,τι άλλο προβλέπεται). Η Πολιτεία πρέπει να δείξει αποφασιστικότητα, να στείλει ξεκάθαρο μήνυμα ότι δεν κάνει καμία έκπτωση σε όσους χρησιμοποιούν τα σχολεία ως ορμητήρια για τις άρρωστες διαθέσεις τους.
Αλλά το ζήτημα είναι πολύ βαθύτερο και πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του. Τα τεχνικά λύκεια πρέπει επιτέλους να σταματήσουν να είναι οι παρίες της ελληνικής εκπαίδευσης, πρέπει να εκσυγχρονιστούν, να παύσουν να πληρούν το στερεότυπο της αναγκαστικής επιλογής για όσους «δεν παίρνουν τα γράμματα».
Αλλά, εν προκειμένω, χρειάζεται και ειδικό σχέδιο για τη Δυτική Θεσσαλονίκη. Δεν αρκούν τα αποσπασματικά έργα, είναι ανάγκη να εκπονηθεί από την κυβέρνηση, σε συνεργασία με τα άλλα κόμματα και την τοπική αυτοδιοίκηση, ένα συνεκτικό project που θα βάζει την υποβαθμισμένη –και για τους ίδιους τους κατοίκους παρατημένη- Δυτική Θεσσαλονίκη στην αιχμή των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών που θα αναληφθούν εφεξής. Προσοχή, όμως. Καλό και άγιο το μετρό, αν και όταν επεκταθεί προς τα δυτικά, προαπαιτούμενο όμως για την αναβάθμιση των δυτικών συνοικιών είναι άπαντες να αντιληφθούν την επόμενη μέρα με σύγχρονους όρους: Ψηφιακότητα, Περιβάλλον, Νέα Επιχειρηματικότητα.
Ναι, τα γράμματα και η δημοκρατία είναι η απάντηση στον αγράμματο φασισμό. Μαζί, θα συμπληρώσουμε εμείς, με τις δικαιότερες και μεγαλύτερες ευκαιρίες ανάπτυξης, προοπτικής και ευημερίας.