Skip to main content

Ο Πρόεδρος από άγνοια, μπέρδεψε τα «χρήματα» με το νόμισμα

Επάνω στη λανθασμένη ερμηνεία της πρωταγορικής ρήσης, στηρίχθηκαν οι πολιτικοί μας, επίσης αμέτοχοι της ελληνικής παιδείας, και ξεσήκωσαν θόρυβο...

Η χρήση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της ρήσης του Πρωταγόρα «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», δημιούργησε μεγάλη σύγχυση, περί της κυβερνητικής στάσης ως προς το ευρώ ή της δραχμής, γνωστού όντος βεβαίως, πως ο κ. Παυλόπουλος, πολλές φορές λειτουργεί ως προπομπός κυβερνητικών αποφάσεων.

Δεν θα υπήρχε θέμα, αν ο κ. Παυλόπουλος -ή, ο λογογράφος του- γνώριζαν τι ακριβώς σημαίνουν τα λόγια του Πρωταγόρα, και όχι όπως ερμηνεύονται από εμάς, τους μη επαΐοντες εις τα της ελληνικής γραμματείας. Επάνω δε στην λανθασμένη ερμηνεία της πρωταγορικής ρήσης, στηρίχθηκαν οι πολιτικοί μας, επίσης αμέτοχοι της ελληνικής παιδείας, και ξεσήκωσαν θόρυβο περί του εάν ο κ. Παυλόπουλος εννοούσε ενδεχόμενη αποχώρηση από την Νομισματική Ένωση (με τον κ. Λαφαζάνη να ερμηνεύει βεβαίως με τον δικό του τρόπο, την προεδρική παρότρυνση).

Οι δε "κύκλοι της προεδρίας", αντί να ανοίξουν ένα βιβλίο για να καταλάβουν τι είπε ο Πρωταγόρας, ξεδιάλυναν (;) ότι ο κ. Πρόεδρος εννοούσε «μία πιο χαλαρή νομισματική πολιτική, με γνώμονα την ευημερία των ανθρώπων». Επαναλαμβάνεται επομένως, το ίδιο λάθος με τον τ. πρόεδρο κ. Στεφανόπουλου, ο οποίος επίσης από άγνοια, ερμήνευσε φράση του Ισοκράτους, κατά πως βόλευε τους «προοδευτικούς» κύκλους, και παραπλάνησε τον λαό, ο οποίος υιοθέτησε αναληθή τοποθέτηση.

Να μπούμε όμως στην ουσία. Κατά την αντίληψη των σοφιστών, των οποίων κορυφαίος ήταν ο Πρωταγόρας, ο άνθρωπος δεν είναι παθητικός δέκτης των επιδράσεων του φυσικού κόσμου, π.χ. του κλίματος ή του κοινωνικού χώρου, αλλά μπορεί να γίνει ο ίδιος με την επέμβασή του δύναμη δια-μορφωτική του κοινωνικού γίγνεσθαι. (Η αντίληψη αυτή άλλωστε απηχεί το πνεύμα του αρχαίου ελληνικού Διαφωτισμού).

Η ακριβής φράση του Πρωταγόρα είναι «πάντων χρημάτων μέτρον έστιν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε ουκ όντων ως ουκ εστίν», ενώ με τη λέξη "χρήματα" εννοούνται οι ιδιότητες και οι ποιότητες που αποδίδονται στα πράγματα. (Κατά περίεργη σύμπτωση, μόλις πριν από λίγες ημέρες ο Καλλισθένης στην στήλη του στην voria.gr. είχε εξηγήσει ότι ο όρος "χρήματα", σήμαινε πράγματα, και όχι νόμισμα. Αν το γνώριζε αυτό ο Πρόεδρος, δεν θα δημιουργείτο η σύγχυση, ούτε πολιτικό θέμα).

Το κλειδί, επομένως, για την ορθή ερμηνεία  του κειμένου είναι ο όρος "χρήματα" και τι αυτή σημαίνει. Τα χρήματα στη φράση του Πρωταγόρα, σύμφωνα με τον Νεστλέ (μια αρχική ιδέα της ελληνικής φιλοσοφίας μπορεί να πάρει ο αναγνώστης από το αριστουργηματικό έργο των Τσέλερ-Νεστλέ), δεν σημαίνουν τις νομισματικές αξίες, αλλά, γενικά, τις ποιότητες, τις πεποιθήσεις, τις αρχές, την εσωτερική συγκρότηση με άλλα λόγια, και την ικανότητα του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται με το δικό του τρόπο ό,τι είναι κοινό, μόνο κατ΄ όνομα, για όλους τους ανθρώπους.

Με βάση τα ανωτέρω, η φράση θα μπορούσε να μεταφραστεί ως εξής: "Ολων των αξιών (ποιοτήτων) μέτρο είναι ο άνθρωπος, αυτών που υπάρχουν, για το ότι υπάρχουν και αυτών που δεν υπάρχουν, για το ότι δεν υπάρχουν".

Όταν λοιπόν ο Πρωταγόρας λέει, ότι κριτήριο και μέτρο για όλα είναι ο άνθρωπος, εννοεί τον ιδιαίτερο τρόπο θεώρησης των πραγμάτων από κάθε άτομο, καθώς και τις ιδιότητες και τις ποιότητες που αποδίδει ο καθένας σε αυτά για την αξία τους και τη σχέση τους με τον ίδιο.

Εδώ υπάρχει διχογνωμία φιλολόγων -αυθεντικών, και όχι επειδή διαθέτουν πτυχίο-, με κάποιους να υποστηρίζουν πως δεν εννοείται χωριστά κάθε άνθρωπος, αλλά γενικά ο άνθρωπος ως έννοια γένους, ο οποίος είναι το κριτήριο για τα πράγματα και τον κόσμο· δεν μπορούμε δηλαδή, να επικαλεστούμε ούτε να στηριχτούμε σε μεταφυσικά όντα, δηλ. στο Θεό, ή σε όποιες άλλες εξωκόσμιες και μεταφυσικές δυνάμεις για να κρίνουμε τα πράγματα. Και τούτο, σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, ο οποίος γράφει «ο δε θεός ημίν πάντων χρημάτων μέτρον αν είη μάλιστα».

Ρωτώ τώρα, τι σχέση έχουν αυτά που είπε και εννοούσε ο Πρόεδρος για «νομισματική πολιτική», με αυτά που πράγματι είπε ο Πρωταγόρας;

Ο Μακεδών