Skip to main content

Ο ρόλος παραδοσιακών ΜΜΕ και social media στην περίοδο της πανδημίας

Η εισαγόμενη κρίση του κορωνοϊού όπως και η προηγούμενη της χρεοκοπίας, αποτελεί ένα ακόμη crash test για τα κάθε λογής Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Σε περιόδους μεγάλων κρίσεων, όπως αυτή η πρωτοφανής που ξεπήδησε από τα παζάρια της Κίνας, όλοι και όλα δοκιμάζονται και αξιολογούνται. Πρώτα και κύρια οι ηγεσίες γύρω από τις οποίες, ακόμη και από τις πιο ανερμάτιστες, είθισται να συσπειρώνονται οι κοινωνίες με την ελπίδα ότι θα αποδειχθούν αντάξιες της περίστασης. Κρίσιμη παράμετρος σε περίοδο κρίσεων και ένα από τα σπουδαιότερα εργαλεία για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της είναι η ειλικρινής και έγκυρη ενημέρωση.

Ο κόσμος δεν θέλει ούτε δραματοποίηση, ούτε ωραιοποίηση της κατάστασης. Θέλει αλήθειες, τις οποίες δεν μπορεί να του τις προσφέρει οποιοσδήποτε. Γι' αυτό και σε περιόδους τόσο μεγάλης δοκιμασίας, μαζί με τις ηγεσίες αξιολογούνται και τα Μέσα Ενημέρωσης, με ό,τι μπορεί να χωρέσει κανείς κάτω από αυτήν τη μαρκίζα.

Στην παρούσα κρίση η Πολιτεία τα πάει μια χαρά έως τώρα στο θέμα της ενημέρωσης. Δεν την άφησε στα χέρια ενός κυβερνητικού στελέχους, που πάντα αντιμετωπίζεται με καχυποψία, αλλά όρισε εκπρόσωπό της έναν επιστήμονα κύρους, καταρτισμένο αλλά όχι ξερόλα, μειλίχιο, αλλά και με γωνίες όταν χρειάζεται, έναν άνθρωπο, τον Σωτήρη Τσιόδρα, ο οποίος εμπνέει εμπιστοσύνη και δημιουργεί την εντύπωση πως ό,τι ξέρει το λέει και επιπλέον ό,τι λέει είναι και αληθές.

Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον βιότοπο των Μέσων Ενημέρωσης, παραδοσιακών και μη στον οποίο φύεται ως συνήθως, κάθε καρυδιάς καρύδι. Μάλιστα, πέρα από τον “εσωτερικό” ανταγωνισμό μεταξύ των παραδοσιακών ΜΜΕ, ενέσκηψε τα τελευταία χρόνια και ο ανταγωνισμός με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία διεκδικούν να έχουν κι αυτά ρόλο στην ενημέρωση.

Η εισαγόμενη κρίση του covid-19 όπως και η προηγούμενη της χρεοκοπίας, αποτελεί ένα ακόμη crash test για τα κάθε λογής Μέσα. Στα χρόνια των μνημονίων η φούσκα της ενημέρωσης έσκασε, πολλά Μέσα έκλεισαν και ο χώρος απέκτησε τις διαστάσεις που του αναλογούσε. Επήλθε, εν ολίγοις, μια αναγκαία διόρθωση, έστω και κατά τρόπο ισοπεδωτικό και δραματικό σε ορισμένες πτυχές του.

Σε αυτήν την κρίση είναι η ώρα, θαρρώ, να τακτοποιήσουν τους λογαριασμούς τους τα παραδοσιακά Μέσα Ενημέρωσης και συμπεριλαμβάνω σε αυτά πλέον και τον ηλεκτρονικό Τύπο, έναντι των λεγόμενων social media. Τα τελευταία χρόνια τα λεγόμενα “μέσα κοινωνικής δικτύωσης” επιχειρούν να υποδυθούν ρόλους, έξω και πέρα από τις δυνατότητές τους, διεκδικώντας μερίδιο στην πληροφόρηση της κοινής γνώμης. Αγνοώντας όμως πλήρως τους βασικούς κανόνες της ενημέρωσης.

Διότι ενημέρωση δεν είναι η επιλεκτική κοινοποίηση ειδήσεων τις οποίες αντλώ από πηγές που μου αρέσουν και εμπιστεύομαι. Πολλώ δε μάλλον, δεν είναι η άκριτη αναπαραγωγή οτιδήποτε μου κάνει κλικ, ακόμη και των πλέον ευφάνταστων και εξωπραγματικών “ειδήσεων” τις οποίες αλιεύω από το χαοτικό διαδίκτυο. Η διαδικασία της ενημέρωσης είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση την οποία δεν μπορεί παρά να την κάνουν οι επαγγελματίες του είδους.

Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την αναζήτηση της πληροφορίας, την επιβεβαίωσή της ώστε να καταστεί έγκυρη, την περαιτέρω αξιολόγησή της, σε σχέση και με άλλες πτυχές της επικαιρότητας και βεβαίως, τη δημοσιοποίησή της κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εκπληρώσει πραγματικά το ρόλο της που είναι η έγκυρη ενημέρωση και όχι ο εντυπωσιασμός ή, ακόμη χειρότερα, η παραπλάνηση.

Τώρα θα μου πείτε, όλα τα Μέσα και όλοι οι επαγγελματίες της ενημέρωσης λειτουργούν κατ' αυτόν τον τρόπο; Η απάντηση είναι “ασφαλώς όχι”, γι' αυτό και σε κρίσεις σαν κι αυτήν που βιώνουμε, ο καθένας αξιολογείται από τον πλέον αυστηρό κριτή που είναι ο πολίτης και η βαθμολογία που θα λάβει προδιαγράφει εν πολλοίς και το μέλλον του. Γι' αυτό και η κρίση της πανδημίας αποτελεί ευκαιρία για ένα διπλό ξεκαθάρισμα. Αφενός μεταξύ των παραδοσιακών Μέσων Ενημέρωσης και αφετέρου, ξεκαθάρισμα του ρόλου των παραδοσιακών ΜΜΕ σε σχέση με αυτόν των social media.

Διότι την περίοδο αυτή αναδεικνύεται πόσο σημαντικός είναι και ο ρόλος των «μέσων κοινωνικής δικτύωσης”, αλλά και πόσο διαφορετικός συγχρόνως σε σχέση με αυτόν των ΜΜΕ. Πόσο συμβάλλουν στη διατήρηση των κοινωνικών επαφών, έστω και εξ αποστάσεως, στην ανταλλαγή απόψεων, προβληματισμών, συναισθημάτων, στην εκτόνωση, στην ψυχαγωγία. Αυτός είναι ο ρόλος των social media και είναι πολύτιμος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον ρόλο των παραδοσιακών Μέσων Ενημέρωσης.