Της Ολυμπίας Αποστόλου*
Το 2018 άρχισε η συζήτηση για τη Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, η νέα ΚΑΠ θα εφαρμοζόταν από το 2021, με τη λήξη δηλαδή της προηγούμενης. Αυτό όμως δε συνέβη, αφού η τελική συμφωνία εγκρίθηκε από όλους τους εμπλεκόμενους μόλις το Δεκέμβρη του 2021. Αφέθηκε μάλιστα χρονικό περιθώριο ώστε κάθε κράτος-μέλος να καταθέσει το δικό του Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο. Η εφαρμογή λοιπόν, πήγε 2 χρόνια πίσω. Όπως είναι λογικό, όταν αργείς να καταλήξεις σε αποφάσεις, τα γεγονότα σε ξεπερνούν.
Η βασική πολιτική επιλογή της νέας ΚΑΠ είναι η εναρμόνισή της με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Αυτό μεταφράζεται σε στόχους όπως η μείωση στη χρήση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία και στην ιχθυοκαλλιέργεια καθώς και η επέκταση της βιολογικής καλλιέργειας στο 25% της καλλιεργούμενης γης. Στόχος των πολιτικών αυτών, η Ευρώπη να παράγει ποιοτικότερα προϊόντα, με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ακούσιο αποτέλεσμα, η μείωση της παραγωγικότητας.
Και ύστερα ήρθε η πανδημία. Και τα ράφια των ευρωπαϊκών σούπερ-μάρκετ άδειασαν όχι από γκουρμέ προϊόντα και ΠΟΠ τυριά, αλλά από ρύζι, αλεύρι, κονσέρβες και κατεψυγμένα τρόφιμα. Και ύστερα ήρθε το ράλι των τιμών της ενέργειας, και επιτέλους αρχίσαμε να ακούμε τους αγρότες που εξηγούσαν ότι η μείωση της λίπανσης δε θα γίνει για χάρη του ελέγχου των νιτρικών, αλλά λόγω αύξησης της τιμής των λιπασμάτων. Και ύστερα ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία και για πρώτη φορά μιλήσαμε δυνατά για τον κίνδυνο της διατροφικής επάρκειας, ενώ η τιμή του ψωμιού αυξάνεται για δεύτερη φορά σε λίγους μήνες.
Έτσι, η Κοινή Αγροτική Πολιτική άρχισε να ξηλώνεται πριν αρχίσει να εφαρμόζεται. Ήδη, έχει επιτραπεί προσωρινά η καλλιέργεια για παραγωγή τροφίμων σε εκτάσεις δηλωμένες για αγρανάπαυση, με διατήρηση της επιδότησης. Η Ολλανδία αιτείται να επιτραπεί η χρήση της κοπριάς προς αντικατάσταση των πανάκριβων λιπασμάτων σε ευαίσθητες περιοχές. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ανακοινώνει ένα πενταετές πρόγραμμα για την «αγροτική ανεξαρτησία» της Γαλλίας, ενώ η Ευρωπαία Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων Στέλλα Κυριακίδου δηλώνει ότι ο πόλεμος στη Ουκρανία «παγώνει» προσωρινά τις πράσινες στρατηγικές.
Η νέα ΚΑΠ διαφημίστηκε σαν το κλειδί που θα εξασφάλιζε την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα. Ευτυχώς ή δυστυχώς, δε θα τη δούμε ποτέ να εφαρμόζεται όπως ψηφίστηκε.
Η ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική βρίσκεται και πάλι σε σταυροδρόμι. Χρειαζόμαστε άμεσα ένα νέο σημείο ισορροπίας μεταξύ διατροφικής επάρκειας από τη μία και βιωσιμότητας από την άλλη. Η συζήτηση στην Ευρώπη έχει ανοίξει. Η Ελλάδα έχει και πάλι αφωνία. Και όμως, είναι πιθανό να κρατάμε στα χέρια μας το πραγματικό κλειδί για τη λύση του προβλήματος. Λέγεται «Μεσογειακή Διατροφή» και αν βρεθεί στο επίκεντρο ενός νέου αγροτικού παραγωγικού μοντέλου, εξασφαλίζει διατροφικό πλούτο και οφέλη για την υγεία, χωρίς κατασπατάληση πόρων.
*Η Ολυμπία Αποστόλου είναι οικονομολόγος, μέλος της νομαρχιακής του Κινήματος Αλλαγής στην Ημαθία