Επειδή βλέπω να χρησιμοποιείται στην προεκλογική φρασεολογία και επιχειρηματολογία των υποψηφίων δημάρχων Θεσσαλονίκης το παράδειγμα δημάρχων επαρχιακών ελληνικών πόλεων ως καλή πρακτική και ιδιαιτέρως επιτυχημένο, θα ήθελα να δώσω κι εγώ ένα παράδειγμα, που δεν ξέρω εάν αναδεικνύει την καλή πρακτική άλλου ενός αστικού κέντρου της ελληνικής επαρχίας, αλλά ξέρω ότι αναδεικνύει τη γύμνια των πολιτικών της τοπικής αυτοδιοίκησης στη Θεσσαλονίκη.
Οι αυτοδιοικητικοί της Θεσσαλονίκης έχουν κάνει σταρ τον δήμαρχο Τρικκαίων. Δεν ξέρω αν ο δήμαρχος είναι το ίδιο δημοφιλής και στα Τρίκαλα, που τα μετέτρεψε σε «έξυπνη πόλη» και εισήγαγε πολλές καινοτομίες, οι οποίες εκσυγχρόνισαν την πόλη, αλλά επίσης εφάρμοσε τον αντικαπνιστικό νόμο στα μαγαζιά της πόλης και άλλους νόμους που αυτονόητα θα έπρεπε να εφαρμόζονται παντού, αλλά κάτι τέτοιο δε γίνεται. Σε καμιά περίπτωση δε μέμφομαι τις ικανότητες του συγκεκριμένου δημάρχου ή την προβολή του ως παραδείγματος επιτυχημένης δημοτικής αρχής.
Σε κάθε περίπτωση όμως η ανικανότητα των δημοτικών αρχών στη Θεσσαλονίκη να εφαρμόσουν τους νόμους, δεν είναι αυτή που προσδίδει αίγλη στον δήμαρχο των Τρικάλων, αλλά αποκαλύπτει τη γύμνια των δικών μας δημοτικών αρχών. Άσε δηλαδή που κοντεύουμε να βγάλουμε δήμαρχο καπνιστών ή αντικαπνιστών θαρρείς και αυτό είναι το μείζον θέμα στην πόλη. Να μην τρελαθούμε κιόλας. Οι νόμοι οφείλουν να εφαρμόζονται κι αν δεν εφαρμόζονται κάποιοι ευθύνονται γι' αυτό. Ως παραδείγματα δίνουν μια εικόνα, αλλά δεν είναι το μείζον. Αλίμονο αν το μείζον στην επιλογή μας για δήμαρχο ήταν εάν αυτός θα εφαρμόζει τους νόμους ή όχι... Υποχρεούται να τους εφαρμόσει.
Τα σκουπίδια δε μαζεύονται, οι δρόμοι μπλοκάρουν, οι πολίτες δεν μπορούν να περπατήσουν στα πεζοδρόμια, οι πεζόδρομοι είναι πάρκινγκ, το κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι ένα παράνομο πάρκινγκ, η βρωμιά πνίγει, το παραεμπόριο ανθεί, οι βανδαλισμοί είναι σε ημερήσια διάταξη. Κι ο άλλος σου λέει βγάλε με δήμαρχο να μην καπνίζουν στα μαγαζιά ή βγάλε με δήμαρχο για να καπνίζεις παντού. Κι εμείς τους ακούμε...
Θέλω να φέρω ένα παράδειγμα, που κατά τη δική μου άποψη δείχνει όλη τη γύμνια των δημάρχων των τελευταίων 40 ετών στη Θεσσαλονίκη. Κι επειδή αρέσει πολύ η Θεσσαλία στη Θεσσαλονίκη, θα σας πάω σήμερα στη γενέτειρά μου, τη Λάρισα.
Στη Λάρισα λοιπόν τη δεκαετία του 1980, όταν όλη η πόλη ήταν ένα εργοτάξιο και δύσκολα την αποκαλούσες αστικό κέντρο, η δημοτική αρχή αποφάσισε να βελτιώσει το κέντρο της πόλης. Την ίδια εποχή θυμίζω η Θεσσαλονίκη έμπαινε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όχι μόνο της δημοτικής της αρχής, αλλά και της κεντρικής εξουσίας, η οποία είχε τη διάθεση και την έκανε πράξη να δώσει απίστευτα κονδύλια, ώστε να αναπτυχθεί η πόλη (να βελτιωθεί καλύτερα). Στη βάση πληθυσμιακών μεγεθών προφανώς η Θεσσαλονίκη την άξιζε και την προσοχή και τα χρήματα.
Πέρασαν 30 – 40 χρόνια από τότε. Και η Λάρισα, μια πόλη άναρχα δομημένη, χωρίς σοβαρή ρυμοτομία, που έπρεπε να διορθώσει απίστευτα πολλά προβλήματα, μια πόλη χωρίς προσανατολισμό, χωρίς τοπόσημα, σήμερα έχει ένα εμπορικό κέντρο, που η Θεσσαλονίκη θα έπρεπε να το ζηλεύει.
Σε αυτές τις δεκαετίες, η Λάρισα απέκτησε δυο μεγάλες πλατείες, στις οποίες χτυπά η καρδιά της πόλης, που αποτελούν χώρους συνάθροισης χιλιάδων πολιτών όλων των ηλικιών, σε όλη τη διάρκεια του έτους. Κεντρικές οδικές αρτηρίες μετατράπηκαν σε πεζοδρόμους, μονοδρομήθηκε σχεδόν στο σύνολό του το κέντρο, απέκτησε χώρους στάθμευσης και επίσης παρά τη διαρκή γκρίνια όλων όσοι δεν ήθελαν –δε θέλουν ακόμη- να αλλάξει τίποτα (από τέτοιους έχουμε πάρα πολλούς και στη Θεσσαλονίκη, που αντιδρούν σε καθετί νέο), η πόλη απέκτησε βιώσιμες συνθήκες μετακίνησης, βιώσιμη κυκλοφορία, έδωσε προτεραιότητα σε πεζούς και ποδήλατα, βρήκε τη λύση της με τα πολλά τραπεζοκαθίσματα, έγινε λειτουργική για οικογένειες, για άτομα με αναπηρία, για άτομα της τρίτης ηλικίας.
Χαίρομαι επειδή στην περίπτωση της Λάρισας δε χρειάζεται να δώσω συγχαρητήρια σε έναν δήμαρχο, σε μια δημοτική αρχή, αλλά σε όλους όσοι με επιμονή και με ενδιαφέρον για την πόλη τους, τη διοίκησαν όλες αυτές τις δεκαετίες και δεν εγκατέλειψαν μια προσπάθεια, που αν την είχε εξαγγείλει ως master plan κάποιος όταν ξεκινούσε θα τον έπαιρναν με τις τομάτες και φυσικά δε θα την ολοκλήρωνε ποτέ.
Όπως στη Θεσσαλονίκη, όπου αν πεις ότι θα μετατραπεί όλο το κέντρο της σε ήπιας κυκλοφορίας, θα πέσουν να σε φάνε και θα βρουν –ειδικά όσοι θα ωφεληθούν από αυτό- χίλιες δικαιολογίες γιατί κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει. Μαζί με πρόθυμους από τον τεχνικό και επιστημονικό κόσμο να στηρίξουν τον κάθε παραλογισμό και την κάθε εμμονή στη στασιμότητα.
Στη Θεσσαλονίκη αν σκεφτεί κάποιος να προτείνει να μετατραπεί σε ήπιας κυκλοφορίας η Τσιμισκή μπορεί να έχει την τύχη του Καποδίστρια (υπερβάλλω σκοπίμως). Στη Λάρισα άλλοι δυο κεντρικότατοι δρόμοι αποδόθηκαν προσφάτως στα λεωφορεία και τα ταξί και απαγορεύτηκαν για τα ΙΧ. Για καλή τύχη όσων θεωρούν ότι οι πόλεις πρέπει να εξελίσσονται, η πόλη και το κέντρο δεν μπλόκαραν, σεισμοί και καταποντισμοί δε συνέβησαν και όλα λειτουργούν... ρολόι. Μη νομίζετε ότι οι πράξεις αυτές των δημοτικών αρχών δεν έχουν πολιτικό κόστος. Ξέρετε πόσοι καταστηματάρχες γκρινιάζουν στη Λάρισα; Πόσοι ιδιοκτήτες ΙΧ βρίζουν; Απλώς, η Λάρισα είχε και έχει δημάρχους που ενδιαφέρονται για την πόλη και για το αυτονόητο και πράττουν αναλόγως. Τουλάχιστον στις μείζονες παρεμβάσεις...
Σκεφτείτε πόσες δημοτικές αρχές ακολούθησαν ένα σχέδιο για τη Λάρισα. Τώρα σκεφτείτε πόσες δημοτικές αρχές της Θεσσαλονίκης σεβάστηκαν τα σχέδια των προηγούμενων και ακολούθησαν πιστά έναν συνολικό σχεδιασμό για την πόλη. Μπορεί να κάνω και λάθος, αλλά εμένα μου φαίνεται ότι στη Θεσσαλονίκη έχουν μαζευτεί όλες οι διάνοιες της πολιτικής, της χωροταξίας, της αυτοδιοίκησης και των επιστημών (παρά το brain drain) και ο καθένας ξέρει καλύτερα από τον άλλο. Έχει τις δικές του ιδέες για την πόλη και όταν του δίνεται η ευκαιρία πάει να τις κάνει πράξη αδιαφορώντας για όσα προηγήθηκαν.
Αντί λοιπόν για ένα διαγωνισμό ευφυίας και φραστικής καινοτομίας, οι υποψήφιοι δήμαρχοι ακολουθούσαν το παράδειγμα των επαρχιακών πόλεων (ξέρω προσβάλλω τον μικρομεγαλισμό που έχει ποτίσει πολλές συνειδήσεις στη Θεσσαλονίκη) και με επιμονή και υπομονή, αντί να λογαριάζουν το πολιτικό κόστος και τα συμφέροντα έκαναν ό,τι πρέπει για να γίνει η πόλη καλύτερη, μπορεί κι η Θεσσαλονίκη σε 30 – 40 χρόνια να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση σε όλη την Ελλάδα.