Skip to main content

Περί οθωμανικών μνημείων και κληρονομιάς στην Ελλάδα

Συμπληρώνεται ένας αιώνας από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ, έκανε απόπειρα απαλλαγής από το φορτίο του οθωμανισμού, ανακαλύπτοντας τουρκικό έθνος.

Πολύς λόγος γίνεται πάλι για οθωμανικά μνημεία και οθωμανική κληρονομιά, αρχής γενομένης βεβαίως από το αφήγημα της Ρεπούση περί… αρμονικής ζωής των Ελλήνων με τους Οθωμανούς.

Δεν γνωρίζω πού οφείλεται αυτή η οθωμανολατρεία, καθ’ ην στιγμή μάλιστα υπάρχουν Αλβανοί ιστορικοί -σε Αλβανία και Κοσσυφοπέδιο- που ενοχλήθηκαν σφόδρα από τις επιθέσεις αγάπης του Ερντογάν, διακηρύσσοντας ότι υπέφεραν κατά τα 400 χρόνια δουλείας από τους Οθωμανούς [προφανώς εννοούν μόνον τους χριστιανούς της περιοχής].

Συμπληρώνεται ένας αιώνας από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ, έκανε απόπειρα απαλλαγής από το βαρύ αρνητικό φορτίο του οθωμανισμού, ανακαλύπτοντας τουρκικό έθνος και αρχαίους Τούρκους (!). Η κατάληξη της απόπειράς του δεν θα τον ενθουσίαζε, αν ζούσε σήμερα. Είναι ίδια μ’ αυτήν της απόπειρας δημιουργίας "Σοβιετικού πολίτη" από τον Στάλιν, και "Παγκόσμιου πολίτη" από την παγκοσμιοποίηση, τον οποίον ευελπιστούν να δημιουργήσουν οι ισχυροί της γης.

Και τούτο διότι, ο,τιδήποτε στη φύση επιχειρηθεί να αλλάξει βιαίως, δεν φέρνει θετικά αποτελέσματα. Το κύριο χαρακτηριστικό της φύσης είναι η αρμονία, που προέρχεται από τη σύνθεση ανόμοιων μεν πραγμάτων αλλά αλληλοσυμπληρούμενων. Η εξελικτική πορεία πρέπει να είναι αργή και σταθερή. Αν αλλάξει η ταχύτητα (προς τα εμπρός ή πίσω) διακόπτεται η φυσιολογική ροή και επέρχονται στρεβλώσεις.

Αυτοί δεν είναι κανόνες, είναι αξιώματα θα έλεγα, που δεν έχουν εξαιρέσεις. Και ο εμπνευστής του νεο-οθωμανισμού, Νταβούτογλου, μπορεί να έχει βαθιά ασιατική παιδεία, φαίνεται όμως ότι δεν εμφορείται από το κλασικό πνεύμα. Γι’ αυτό και θα θεωρηθεί υπεύθυνος, ομού με τον Ερντογάν, που θα ξανασμικρύνουν την επικράτειά τους, όπως έκανε και ο Κεμάλ. Οι Τούρκοι πάντως δεν ξέρω γιατί λατρεύουν τον άνθρωπο που παρέλαβε μια αυτοκρατορία και παρέδωσε ένα μικρό κράτος, όπως ακριβώς το σχεδίασαν τότε οι Αγγλογάλλοι και οι όπισθέν αυτών.

Από καιρό έχουν αρχίσει βαθιές αναλύσεις από Τούρκους μελετητές, αφενός αμφισβήτησης του Κεμάλ, με ερωτήματα ως προς το τι είναι ο Τούρκος, αφετέρου  αμφισβήτησης και του νέο-οθωμανισμού.

Υπήρξε παλαιότερο άρθρο στην εφημερίδα "Ταράφ", με τίτλο «γιατί πρέπει να είμαι υπερήφανος που είμαι Οθωμανός;» Γράφει μεταξύ άλλων:

«Τον τελευταίο καιρό μεταξύ των πολιτικών μας κάποιοι υπερηφανεύονται σχετικά με τους Οθωμανούς. Με ποιο μέτρο υπερηφανεύονται για τους Οθωμανούς δεν μπορώ να ξέρω. Οι Οθωμανοί δεν ήταν και πολύ δημιουργική κοινωνία. Ζωγραφική δεν υπήρχε, θέατρο δεν υπήρχε, μυθιστόρημα δεν υπήρχε, αγάλματα δεν υπήρχαν, πολυφωνική μουσική δεν υπήρχε, επιστημονική δημιουργία δεν υπήρχε.

» Υπήρχε ποίηση. Οι Οθωμανοί είχαν μια ισχυρή ποιητική φλέβα, αλλά ακόμη και εκείνη ήταν πολύ επηρεασμένη από την αραβική και μαροκινή φιλολογία και μάλιστα είχε δανειστεί και την γλώσσα της ποίησης. Και δεν μπορούμε να την πούμε "λαϊκή φιλολογία", ήταν ουσιαστικά μια φωνή ενάντια στους Οθωμανούς. Υπήρχε επίσης και η αρχιτεκτονική που στηριζόταν στους Αρμένιους και στους στρατολογηθέντες Έλληνες.

» Μπορεί να ακουστεί λίγο ως προκατάληψη αλλά δεν πολυπιστεύω πως θα πούνε ότι εμείς είμαστε υπερήφανοι για την αρχιτεκτονική τους! Θα ήταν παράξενο να περηφανεύεται για την αρχιτεκτονική, μια κοινωνία που πετσόκοψε τους σχεδόν ασυναγώνιστους στην αρχιτεκτονική και στην τέχνη της πέτρας Αρμενίους. Γιατί λοιπόν υπερηφανεύονται για τους Οθωμανούς;

» Νομίζω πως τους αρέσει πως "ήταν μια μεγάλη αυτοκρατορία". Υπερηφανευόμενοι όμως με την Οθωμανική αυτοκρατορία, μάλλον δεν μπορούμε να την συγκρίνουμε με τις άλλες αυτοκρατορίες. Γιατί ενώ η Αγγλική, η Ρωσική, η Γαλλική και η Αυστροουγγρική αυτοκρατορία άφησαν πίσω τους "δημιουργικούς" κληρονόμους, η Οθωμανική άφησε πίσω της μια καχεκτική δημοκρατία, ανελεύθερη, ελάχιστα δημιουργική, που μάλιστα τιμωρεί κι αυτούς τους λίγους δημιουργούς».

Σ’ αυτό το πνεύμα κινήθηκε το άρθρο. Και καταλήγει: «Οι πολιτικοί μας στα μέρη όπου πηγαίνουν τους αρέσει να καυχιούνται πως "κάποτε εδώ αυτά ανήκαν στους Οθωμανούς", εκεί όμως δεν τους θυμούνται για την καλοσύνη τους, διότι σκότωσαν πολλούς ανθρώπους και κάθε αίτημα το αντιμετώπιζαν ως εξέγερση και προσπαθούσαν να το συνθλίψουν».

Υ.Γ.: Παράκληση. Δώστε το σημείωμα να το διαβάσουν οι οθωμανολάτρες.