Skip to main content

Περίπτωση Τραμπ: Πόσο ελεύθερα είναι τελικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Τι ισχύει τελικά με την περίπτωση φίμωσης του απερχόμενου προέδρου στο twitter; Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των social media.

Όσα δραματικά συνέβησαν το βράδυ της περασμένης Τετάρτης στην Ουάσιγκτον, με την πρωτοφανή για τα αμερικανικά δεδομένα εισβολή ακραίων οπαδών ενός απερχόμενου προέδρου στο Καπιτώλιο, ανέδειξαν και μια άλλη, παράπλευρη πτυχή η οποία δεν αφορά μόνον τις ΗΠΑ, αφορά την παγκόσμια κοινότητα. Πρόκειται για το ρόλο των λεγόμενων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ). Η συζήτηση δεν εστιάζεται στον ασύλληπτα μεγάλο βαθμό επιρροής τους, αλλά στο κατά πόσον ένα CEO μιας εταιρείας, εν προκειμένω του Twitter, έχει δικαίωμα να λογοκρίνει κάποιον επειδή διαφωνεί με τις απόψεις του· πόσω μάλλον όταν πρόκειται για τον πρόεδρο των ΗΠΑ ο οποίος, μόλις πριν από δύο μήνες, είχε επιδοκιμαστεί στην κάλπη από περίπου 74 εκατ. ψηφοφόρους.

Τα τελευταία 24ωρα έχει υπάρξει πλημμυρίδα άρθρων στον παγκόσμιο Τύπο γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Άλλοι υπεραμύνονται της απόφασης του CEO του Twitter Τζακ Ντόρσεϊ να φιμώσει τον Τραμπ μετά τις εμπρηστικές αναρτήσεις του οι οποίες οδήγησαν στα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι οι οποίοι θεωρούν ανεπίτρεπτη οποιαδήποτε παρέμβαση εκ μέρους της εταιρείας στο περιεχόμενο των ΜΚΔ, μιλώντας ευθέως για λογοκρισία. Εκφράζουν, δε, φόβους ότι, όταν τα ΜΚΔ μπορούν να φιμώσουν έναν, έστω απερχόμενο, πρόεδρο των ΗΠΑ, τότε μπορούν να φιμώσουν οποιονδήποτε, οποτεδήποτε· ακυρώνοντας έτσι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των social media που είναι η αμφίδρομη, αδιαμεσολάβητη επικοινωνία. Χαρακτηριστικό το οποίο αποτελεί την κύρια διαφοροποίησή τους από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Όμως, αυτό το οποίο αποτελεί το μεγάλο πλεονέκτημα των ΜΚΔ, δηλαδή το γεγονός ότι μπορεί οποιοσδήποτε να δημοσιοποιήσει οτιδήποτε, όσο ακραίο κι αν είναι, φαίνεται πως συγχρόνως, αποτελεί και την αχίλλειο πτέρνα τους. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη λειτουργία της Δημοκρατίας στις ΗΠΑ, που σύμφωνα με τον Χένρι Κίσινγκερ “το μεγαλείο της είναι ότι οποιοσδήποτε μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος και συγχρόνως αυτό είναι και το μεγαλύτερο μειονέκτημά της”.

Το πρόβλημα με το Twitter και το Facebook κατέστη μεγαλύτερο όταν, υπερβαίνοντας τον αρχικό χαρακτήρα τους, της κοινωνικής δικτύωσης, διεκδίκησαν (κυρίως το Twitter) μερίδιο στην ενημέρωση. Διότι είναι άλλο να ανεβάζεις μια φωτογραφία από μία κοινωνική συνάθροιση ή ακόμη και να διατυπώνεις τη γνώμη σου για ένα οποιοδήποτε ζήτημα και άλλο είναι να σερβίρεις ή να αναπαράγεις “ειδήσεις”, πολλές φορές δίχως την παραμικρή επαλήθευση. Αυτή είναι και η βασική διαφορά των ΜΚΔ από τα ΜΜΕ.

Τα τελευταία, όσο κι αν χαλιναγωγούνται από συμφέροντα, πολιτικά ή οικονομικά, δεν παύουν να διαθέτουν συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας, όπως αυτό καθορίζεται από νόμους και κανόνες δεοντολογίας. Επιπλέον, υπόκεινται σε διαρκή τριπλή αξιολόγηση· πρώτα απ' όλα από τους ίδιους τους μετόχους τους, δεύτερον από τους πελάτες τους, δηλαδή το απαιτητικό αναγνωστικό κοινό τους και τρίτον από την αγορά, μέσω των διαφημιστών. Αντιθέτως τα ΜΚΔ, όπως απέδειξε η περίπτωση Τραμπ, ελέγχονται μόνον από το CEO. Επιπλέον, στην πραγματικότητα ούτε αυτά είναι πλέον τόσο ανεξάρτητα όπως νομίζεται, καθώς κάθε πληροφορία που διοχετεύεται στον διαδικτυακό χυλό, έχει από πίσω της “πάτρωνες” και εξυπηρετεί σκοπιμότητες.

Πριν, λοιπόν, να απαντήσει κανείς στα ερωτήματα “εάν πρέπει ή όχι να μπουν φραγμοί στα ΜΚΔ;” και εάν “ναι” τότε “σε ποιους και με ποια κριτήρια;” θα πρέπει προηγουμένως να θεσπιστεί ένα διεθνές πλαίσιο λειτουργίας αυτών των Μέσων. Το οποίο, πέρα από δικαιώματα, θα περιγράφει με όσο γίνεται μεγαλύτερη σαφήνεια τους κανόνες της ορθολογικής λειτουργίας τους, μαζί ασφαλώς και με τις προβλεπόμενες κυρώσεις σε βάρος όποιου τους παραβιάζει. Διαφορετικά, όλα αυτά, θα εναπόκεινται στην αποκλειστική ευχέρεια και εξουσία ενός CEO.