του Σάββα Λαζαρίδη
Φυσικοθεραπεία συχνά βλέπουμε ότι χρησιμοποιείται καθώς και η λέξη φυσιοθεραπεία για την αποκατάσταση των ασθενών. Αλλά υπάρχει διαφορά μεταξύ των δύο αυτών ορολογιών;
Αν θέλαμε να δώσουμε μία απλή απάντηση θα λέγαμε ότι οι δύο έννοιες είναι σχεδόν ταυτόσημες και εκφράζουν τον ίδιο σχεδόν τρόπο παρέμβασης. Η λέξη σχεδόν, είναι η ειδοποιός διαφορά.
'Όταν αρχίσαμε να ερευνούμε το θέμα ώστε να δώσουμε μία σαφή απάντηση απευθυνθήκαμε στην ελληνική αλλά και αγγλική βιβλιογραφία. Τα κείμενα που βρήκαμε και αναφέρονται στην διαφορά των δύο εννοιών, δεν δίνουν σαφή και ξεκάθαρη απάντηση.
Η διαφορές είναι αμελητέες και επίσης στην καθομιλουμένη δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά. Θα προσπαθήσουμε όμως να δώσουμε μία διευκρινιστική απάντηση, ώστε να λύσουμε το συγκεκριμένο δίλημμα.
Η πιο επικρατούσα άποψη είναι ότι, η λέξη φυσικοθεραπεία προέρχεται από την θεραπεία με φυσικά μέσα και άρα είναι μία θεραπεία που έχει ως βάση την θεραπευτική προσέγγιση βασισμένη σε ασκησιολόγιο, για την επιμήκυνση των μυών, για την πρόοδο της ισορροπίας κλπ.
Η λέξη φυσιοθεραπεία από την άλλη πλευρά αναφέρεται στην θεραπευτική προσέγγιση σε σχέση με την φυσιολογία του ανθρώπου ή την "εκ φύσεως" θεραπεία. Αφορά σε μία πιο άμεση επαφή του θεραπευτή με τον ασθενή σε μία εξ επαφής παρέμβαση ώστε να επιτευχθεί μυϊκή επιμήκυνση, μάλαξη, αρθρική κινητοποίηση κλπ.
Επίσης ως γλωσσικό σφάλμα, βρίσκουμε να αναφέρεται η λέξη "φυσιοθεραπεία" ενώ φαίνεται να κερδίζει την αποδοχή η λέξη "φυσικοθεραπεία".
Είναι η φυσικοθεραπεία και η φυσιοθεραπεία το ίδιο;
Η αναφορά της φυσικοθεραπείας / φυσιοθεραπείας υπάρχει από πολύ παλιά, από την αρχαιότητα ακόμη. Χρησιμοποιούνταν ο ήλιος, η κίνηση, το νερό, επιθέματα κλπ για την θεραπεία ασθενών από κινητικές και άλλες δυσλειτουργίες.
Η φυσικοθεραπεία / φυσιοθεραπεία αναπτύσσεται σε αυτοτελή κλάδο της θεραπευτικής ιατρικής κυρίως μετά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο. Μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο όμως έχει ορισθεί σε αυτοτελή σχολή παροχής ιατρικών φυσικοθεραπευτικών εφαρμογών.
Η ανάγκη δημιουργείται λόγο πληθώρας ασθενών με πολλαπλές αναπηρίες κατά τη διάρκεια του πολέμου αλλά και μετά από αυτόν . Επίσης αυτή την εποχή, το λοιμώδες νόσημα πολιομυελίτιδα, προκαλεί πολλές αναπηρίες καθώς μόνο μετά το 1960 θα υπάρξει εμβόλιο καταπολέμησης του.
Την εποχή αυτή η αναφορά στην Αγγλία και Αμερική είναι "physical therapy" δηλαδή "φυσικοθεραπεία" εξαιτίας της χρήσης των φυσικών μέσων π.χ. αέρα, νερού, θερμότητας κλπ. αλλά και των φυσικών κινήσεων και ασκήσεων στη θεραπευτική παρέμβαση των ασθενών.
Πάραυτα στην Αυστραλία, Ευρώπη και σε άλλα κράτη έχει επικρατήσει ο όρος physiotherapy και ως εξής φυσιοθεραπεία.
Υπάρχει τόσο μικρή και αμελητέα διαφορά που τελικά είναι αποδεκτή η χρήση και των δύο όρων ως εξίσου σωστές. Διαβάζουμε λοιπόν:
Στη Βικιπαίδεια αναφέρεται ότι: η φυσικοθεραπεία ή φυσιοθεραπεία είναι η θεραπευτική προσέγγιση που βασίζεται στα φυσικά μέσα (κίνηση, φως, νερό, ηλεκτρικό ρεύμα κλπ), που χρησιμοποιούνται από τον εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας πτυχιούχο Φυσικοθεραπευτή ή Φυσιοθεραπευτή, για θεραπευτικούς σκοπούς. Η Φυσικοθεραπεία ή Φυσιοθεραπεία έχει εφαρμογή σε ασθενείς όλων των ιατρικών ειδικοτήτων (Ορθοπαιδική (ή Ορθοπεδική), Νευρολογία, Γενική Χειρουργική, Νευροχειρουργική, Καρδιοχειρουργική, Παιδιατρική, Πνευμονολογία, Παιδιατρική, Ουρολογία κ.λπ.). Εδώ φαίνεται να μην τα διαχωρίζει σε διαφορετικές ορολογίες και να δίνει την ίδια σημασία και επεξήγηση.
Στο λεξικό του Μπαμπινιώτη αναφέρεται: «Φυσικοθεραπεία κ. (εσφαλμ.) φυσιοθεραπεία: η θεραπεία ασθενειών με την αξιοποίηση φυσικών στοιχείων, π.χ. αέρα, νερού, θερμότητας και με την εφαρμογή φυσικών ασκήσεων (κινήσεων, μαλάξεων κ.λπ.). Ο σωστός τύπος είναι φυσικοθεραπεία, αφού συντίθεται από τις λέξεις φυσικός και θεραπεία. Ο εσφαλμένος τύπος φυσιοθεραπεία, ο οποίος θα σήμαινε “θεραπεία της φύσεως”, οφείλεται σε μεταφορά ξένων όρων (π.χ. γαλλ. Physiotherapie), που δεν σχηματίστηκαν εξαρχής.»
Το λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής αναφέρει: «φυσιοθεραπεία η [fisioθerapía] & φυσικοθεραπεία η [fisikoθerapía]: θεραπευτική μέθοδος για ορισμένες ασθένειες ή κακώσεις, που βασίζεται σε φυσικά μέσα και γνώσεις (νερό, θερμότητα, φως, ηλεκτρισμό, αέρα κτλ.): Κάνω ~ για το αυχενικό μου σύνδρομο. || (προφ.) καθεμιά από τις επισκέψεις σε φυσιοθεραπευτή: Ο γιατρός μού έγραψε δέκα φυσιοθεραπείες. [λόγ. < γαλλ. physiothérapie & αγγλ. physiotherapy < physio- = φυσιο- + -thérapie, -therapy = -θεραπεία· φυσικο-: κατά το φυσικόςI2]»
Το λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής αναφέρει: φυσιοθεραπευτής ο [fisioθerapeftís] & φυσικοθεραπευτής ο [fisikoθera peftís] Ο7 θηλ. φυσιοθεραπεύτρια [fisioθerapéftria] & φυσικοθεραπεύτρια [fisikoθerapéftria] Ο27 : ειδικός που (με οδηγίες γιατρού) εφαρμόζει θεραπευτική αγωγή με τα μέσα της φυσιοθεραπείας: Πήγα για μασάζ σε φυσιοθεραπευτή. Διπλωματούχος ~.
Η επικρατούσα ορολογία σήμερα είναι Φυσικοθεραπεία-Φυσικοθεραπευτής αλλά χρησιμοποιείται εξίσου ο όρος φυσιοθεραπεία και φυσιοθεραπευτής χωρίς να αποτελεί ατόπημα.
Προσωπικά θεωρώ το φυσικοθεραπεία ορθότερο ως όρο, καθώς η χρήση των φυσικών μέσων για την παροχή θεραπευτικής παρέμβασης στους ασθενείς μας, είναι αυτό στο οποίο βασίζεται η επιστήμη την οποία υπηρετώ.
Πάραυτα δεν μπορώ να απορρίψω την θεωρία ότι η θεραπεία βασίζεται στη φυσιολογία του ατόμου, ή στην θεραπεία εκ φύσεως / από τη φύση, η οποία μου φαντάζει εξίσου αποδεκτή.
Υπάρχει διαφορά στην παρέμβαση μεταξύ φυσικοθεραπείας και φυσιοθεραπείας;
Η Φυσικοθεραπεία εμφανίζεται αρχικά στις Πελασγικές κοινότητες της Μεσογείου, τουλάχιστον από τις αρχές της 3ης π.Χ. χιλιετίας, κατά την περίοδο του Τρωικού Πολέμου, αποτελεί την κύρια και φυσική θεραπευτική μέθοδο.
Οι Κινέζοι, οι Ινδοί, οι Ιάπωνες, οι Φοίνικες, οι Αιγύπτιοι, και άλλοι λαοί την γνώριζαν και την ασκούσαν. Όλες σχεδόν οι φιλοσοφικές κοινότητες του Κλασικού και του Ελληνιστικού κόσμου οικειοποιήθηκαν τις ήπιες θεραπευτικές μεθόδους της, ενώ εξαφανισθεί σχεδόν οριστικά κατά τον Μεσαίωνα.
Αυτός που έφερε την φυσικοθεραπεία στην Ελλάδα ήταν ο άνθρωπος που θεμελίωσε την ιατρική σκέψη, την παρατήρηση του ασθενή και την μεθοδολογία στη θεραπεία του. Ήταν ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης.
Κατά την αρχαία παράδοση, η φύση γιάτρευε μόνη της την ασθένεια. Ο γιατρός ήταν συνοδός και παρατηρητής του δρόμου προς την ίαση. Τα φάρμακα θεωρούνταν επιβλαβή για την υγεία και κάλυπταν μόνο τα συμπτώματα. Οι γιατροί Ιπποκράτης και Έκτορας, χρησιμοποίησαν το μασάζ και την υδροθεραπεία για τη θεραπεία των ασθενών τους ακόμη από το 460 π.Χ.
Η φυσικοθεραπεία ατόνησε όπως πολλές επιστήμες κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, που οι αρρώστιες ήταν «θέλημα θεού» ή αντιμετωπίζονταν με ευχές και προσευχές. Μετά την Αναγέννηση όμως ξεκίνησε πάλι η χρήση της και σταδιακά στις μέρες μας, η φυσικοθεραπεία θεωρείται ίσης αξίας επιστήμη με την Ιατρική.
Η Φυσικοθεραπεία αναφέρεται ως μέθοδος θεραπείας, που φροντίζει για την επανάκτηση της ανθρώπινης υγείας χρησιμοποιώντας τα φυσικά μέσα. Ουσιαστικά βασίζεται αποκλειστικά στις σύμφυτες εσωτερικές θεραπευτικές δυνάμεις του ανθρώπινου οργανισμού, που έχει επιλέξει και επινοήσει γι ‘αυτόν η Φύση. Ξεκινά από την υγιεινή διατροφή και την οστεοπαθητική ( επαναφορά των οστών στην σωστή τους θέση με ειδικές κινήσεις) και φτάνει έως την ηλιοθεραπεία, την υδροθεραπεία, τα ατμόλουτρα, την υδροθεραπεία, τις μαλάξεις (μασάζ-ρεφλεξολογία), τις αναπνευστικές ασκήσεις κλπ.
Η πρώτη τεκμηριωμένη καταγραφή ίδρυσης επαγγελματικής ομάδας για την Φυσικοθεραπεία, ήταν στην Αγγλία το 1894 με το όνομα Chartered Society of Physiotherapy (Φυσιοθεραπείας). Αποτελούνταν από εκπαιδευμένους νοσηλευτές, με σκοπό να παρέχει υπηρεσίες Φυσικοθεραπείας στο ευρύ κοινό, ενώ το 1913 το Πανεπιστήμιο του Otago στην Νέα Ζηλανδία ίδρυσε την πρώτη Σχολή Φυσικοθεραπείας.
Το 1921 η Mary McMillan γνωστή ως "Η Μητέρα της Φυσικοθεραπείας» ιδρύει την American Women's Physical Therapeutic Association (Φυσικοθεραπείας).
Με αυτή την αναδρομή μπορούμε όλοι να αντιληφθούμε ότι η φυσιοθεραπεία για τους αρχαίους λαούς δεν είναι ακριβώς το ίδιο στην σημερινή πρακτική φυσικοθεραπεία.
Στην αρχαιότητα και πριν τον μεσαίωνα η ωμοφαγία και οι σωστή άσκηση και οργάνωση της λειτουργίας του οργανισμού με φυσικά μέσα, νερό, ήλιο, επιθέματα, κλύσματα, αεροθεραπεία, ατμόλουτρα, οστεοπαθητική, άσκηση κλπ. ήταν αυτό που καλούνταν φυσιοθεραπεία.
Σήμερα η φυσικοθεραπεία χρησιμοποιεί πολλά περισσότερα μέσα όπως υπέρηχους, ηλεκτρικό ρεύμα, leizer κλπ. μαζί με τα υπόλοιπα φυσικά μέσα της φυσιοθεραπείας, έχοντας γίνει ακόμη πιο αποτελεσματική και περισσότερο εξειδικευμένη επιστήμη της ιατρικής κοινότητας.
Αν θέλαμε λοιπόν να διαχωρίσουμε οπωσδήποτε τις δύο έννοιες μάλλον θα λέγαμε ότι η πρώτη, η φυσιοθεραπεία, συγχωνεύθηκε και εξελίχθηκε στη δεύτερη την φυσικοθεραπεία.
Η φυσικοθεραπεία λοιπόν είναι ο δόκιμος όρος και αυτός επικρατεί στην Ελληνική Επικράτεια, χωρίς να αποτελεί λάθος και η αναφορά φυσιοθεραπεία από κάποιους, καθώς και ο ΠΣΦ, πολλές φορές κάνει αναφορά σε παροχή φυσιοθεραπείας.
Στις 8 Σεπτεμβρίου γιορτάζεται η παγκόσμια μέρα φυσικοθεραπείας και γίνονται διαλέξεις για τη σημασία της σε όλο τον κόσμο.