του Τάκη Δούμα*
Την τελευταία τετραετία καταγράφηκε σαφής απραξία με έντονα χαρακτηριστικά απροθυμίας για τις πολιτικές που προωθούν τον χωρικό σχεδιασμό κάθε επιπέδου, διατηρώντας παράλληλα ένα ασαφές και θολό περιβάλλον στο οποίο κανείς δεν γνωρίζει τι πρέπει να κάνει και πώς μπορεί να το κάνει.
Η αμφιθυμία σε σημαντικά θέματα, οι άσκοπες καθυστερήσεις στη θεσμοθέτηση ανακοινωμένων πολιτικών υποβάθμισαν την άλλοτε κραταιά υπόσταση του τομέα της Χωροταξίας και του Πολεοδομικού Σχεδιασμού στο γίγνεσθαι του αρμόδιου Υπουργείου.
Η χωροταξία, ο πολεοδομικός σχεδιασμός και η περιβαλλοντική θεώρησή του πρέπει να γίνουν το ισχυρό θεσμικό εργαλείο της εκσυγχρονισμένης και μεταρρυθμιστικής διακυβέρνησης που θα παρέχει ασφάλεια δικαίου στις επενδύσεις, μικρές ή μεγάλες, θα εξυπηρετεί αποτελεσματικά την καθημερινή επιχειρηματικότητα και θα δημιουργεί περιβάλλον ελκτικό και σαφές για την προσέλκυση τους.
Οι πολιτικές για τον Χωρικό σχεδιασμό είτε είναι στα πλαίσια μνημονιακών υποχρεώσεων (εκπόνηση ΤΧΣ) είτε στα πλαίσια στοχευόμενων πολιτικών για τις επενδύσεις και την ανάπτυξη για να ολοκληρώσουν τον ενάρετο κύκλο τους πρέπει να επιβεβαιωθούν από καλές πρακτικές και από διαδικασίες άμεσης εφαρμογής τους.
Η Θεσσαλονίκη του 2020 για να διεκδικήσει τον μητροπολιτικό χαρακτήρα της και την ανάδειξή του νέου brand name της πρέπει να χρησιμοποιήσει τον χωρικό σχεδιασμό και τα θεσμοθετημένα εργαλεία του.
Για την επαλήθευση και επιβεβαίωση όμως της παραπάνω αυτονόητης στόχευσης θα πρέπει πολλά θέματα και διαδικασίες να αλλάξουν.
Η αποδοχή από την νέα διακυβέρνηση των προτάσεων της πόλης για την αναγκαιότητα της ανάπλασης του νέου εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ, της αξιοποίησης του παραλιακού μετώπου, του νέου γηπέδου ΠΑΟΚ, και των λοιπών μεγάλων χωροθετήσεων και έργων δημιουργεί ένα σημαντικό αίσθημα αισιοδοξίας για το καλύτερο μέλλον αυτής.
Για την διατήρηση αυτού του αισθήματος αισιοδοξίας και την υλοποίηση των μεγάλων θεμάτων και προτάσεων της πόλης πρέπει άμεσα να μεταρρυθμισθεί με κύριες παρεμβάσεις η συνολική δομή και διαδικασία διοίκησης και ελέγχου του χωρικού σχεδιασμού της μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης.
Όπως είναι γνωστό, μετά την κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης (ΟΡΘΕ) και της Εκτελεστικής Επιτροπής του την ανάλογη αρμοδιότητα ασκεί το Τμήμα Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Θεσσαλονίκης που ανήκει στην αντίστοιχη Διεύθυνση του ΥΠΕΝ και το Κεντρικό Συμβούλιο Μητροπολιτικών Θεμάτων, το οποίο γνωμοδοτεί μετά από εισήγηση της παραπάνω Διεύθυνσης.
Από το 2015 που έγινε η νέα αυτή Διοικητική Δομή τα θέματα χωρικού σχεδιασμού κάθε είδους (απλά ή σύνθετα) της περιοχής ευθύνης του Μητροπολιτικού τμήματος Θεσσαλονίκης έπαψαν να εξυπηρετούνται. Το Κεντρικό Συμβούλιο Μητροπολιτικών Θεμάτων συνεδρίασε μια και μοναδική φορά για θέματα Θεσσαλονίκης τον Δεκέμβριο του 2018.
Η μη έγκριση από το 2015 του ολοκληρωμένου ΠΠΧΣΑΑ Κεντρικής Μακεδονίας και η απόσυρση των νομοθετικών ρυθμίσεων για το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης δημιουργεί πρόσθετες ελλείψεις και προβλήματα στον υποκείμενο σχεδιασμό. Η νομοθετική ασάφεια του ν.4447/16 και η ανάλογη διοικητική απραξία έχουν ως αποτέλεσμα επί πενταετία σχεδόν μα μην είναι δυνατή ακόμη και διόρθωση σφάλματος ή σημειακής τροποποίησης ΓΠΣ του ν.2508/97.
Η προοπτική σύνταξης και έγκρισης ΤΧΣ που έχουν εξαγγελθεί ως νέο πρόγραμμα από την προηγούμενη διακυβέρνηση με τη διατήρηση της σημερινής διοικητικής δομής φαντάζει απίθανη και κακόγουστο αστείο.
Η έγκριση των ΕΧΣ διαμέσω των οποίων η Θεσσαλονίκη προσπαθεί να ξεδιπλώσει και να αναδείξει τις νέες προοπτικές ανάπτυξης της και επιθυμίες της δεν μπορεί να γίνει μέσα από διαδικασίες και Διοικητικές δομές παρόμοιες.
Είναι άμεση ανάγκη η αναβάθμιση και αναδιοργάνωση τόσο του Τμήματος Μητροπολιτικού Σχεδιασμού με εισηγητική αρμοδιότητα και δυνατότητα σύγκλησης του Κεντρικού Συμβουλίου Μητροπολιτικών Θεμάτων από αυτό για θέματα στην περιοχή ευθύνης του όσο και η ανάλογη στελέχωση του Συμβουλίου με γνώστες των θεμάτων της Θεσσαλονίκης.
Ρυθμίσεις όπως:
- Η άμεση τροποποίηση του ν.4447/16 για θέματα που αφορούν τα ΓΠΣ του ν.2508/97
- Η προώθηση της διαδικασίας εκπόνησης των ΤΧΣ των καλλικρατικών Δήμων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
- Η επαναφορά της νομοθετική πρότασης για το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης ανεξάρτητα από την άμεση έγκριση του ΠΠΧΣΑΑ Κεντρικής Μακεδονίας,
έχουν επισημανθεί κατ επανάληψη τόσο σε τοπικά όσο και σε κυβερνητικά στελέχη της προηγούμενης διακυβέρνησης από φορείς όπως η ΠΕΔ ΚΜ, το ΤΕΕ ΚΜ κλπ, χωρίς αποτέλεσμα.
*Ο Τάκης Δούμας είναι Αρχιτέκτονας Μηχανικός - Πολεοδόμος