Για μια περιοχή με υπερβολική ιστορία για το μέγεθός της έκανε λόγο ο κ. Jovan Kovacic, Πρόεδρος της Ανατολικο-δυτικής γέφυρας (Σερβία) κατά την έναρξη της συζήτησης για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο ίδιος μάλιστα έκανε μια σύντομη αναφορά στη δεκαετία του '90 αναρωτώμενος αν θα μπορούσαμε να φανταστούμε την Ευρώπη χωρίς να έχουν προηγηθεί οι πόλεμοι της δεκαετίας εκείνης, τονίζοντας τη μεγάλη αλλαγή του τοπίου που σημειώθηκε.
«Η συμφωνία των Πρεσπών ελπίζω να δώσει ώθηση για την επίλυση και άλλων προβλημάτων στην περιοχή» δήλωσε η κα. Marcie Ries, πρέσβης ΗΠΑ στη Βουλγαρία (2012-15), πρέσβης ΗΠΑ στην Αλβανία (2003-2004) υποστηρίζοντας ότι η Βοσνία πρέπει να τύχει της προσοχής μας και να μην αγνοήσει το παράδειγμα της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας.
Όταν πρωτοσυζητήθηκε το θέμα της σχέσης Κοσσυφοπεδίου με τη Σερβία και άκουσε το ενδεχόμενο αλλαγής συνόρων και εδαφών, η κα. Ries δήλωσε ότι αντέδρασε αρνητικά.
«Μετά σκέφτηκα ότι πρόκειται για διαφορετική κατάσταση και αν και οι δύο πλευρές αποδεχθούν μια συμφωνία είναι διαφορετικό από αντίστοιχα περιστατικά στα οποία υπάρχουν σύνορα. Αν ο πληθυσμός αποδεχθεί μια συμφωνία είναι ένα θετικό βήμα προς τα εμπρός που θα δημιουργούσε μια διαφορετική δυναμική στην περιοχή» σημείωσε η κα Ries.
Την ανάγκη να ευχαριστήσει το Ελληνικό κράτος για την επίτευξη της συμφωνίας με τη Βόρεια Μακεδονία εξέφρασε ο κ. Rosen Pleyneliev, Πρόεδρος της Βουλγαρίας (2012-2017). «Είναι πολύ σημαντικό όταν οι πολιτικοί μπορούν να ξεπεράσουν το κοντόφθαλμο συμφέρον» σημείωσε επισημαίνοντας ότι η «ειρήνη είναι στα καλύτερά της». «Συγχαρητήρια για τη συμφωνία των Πρεσπών, είμαι περήφανος που βρίσκομαι εδώ σε μια στιγμή που γράφεται ιστορία η οποία θέτει μάλιστα μια νέα ατζέντα για τα Βαλκάνια» συμπλήρωσε ο κ. Plevneliev.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωωση, ο ίδιος δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη τονίζοντας ότι «κάτι μαγειρεύεται στην περιοχή και είναι επικίνδυνο» ειδικά όταν ο επικεφαλής του κράτους επικαλείται συνεχώς το δημοψήφισμα. «Πρόκειται (σ.σ. η κατάσταση στην περιοχή) για πυρηνική βόμβα έτοιμη να εκραγεί, είναι ο εφιάλτης όλων» δήλωσε τονίζοντας ότι είναι μια στιγμή κατά την οποία η μετακίνηση των συνόρων πρέπει να συζητηθεί. Τα σύνορα των Βαλκανίων θα πρέπει να μετακινηθούν και όχι να πέσουν, υποστήριξε, όπως είδαμε στα τέλη της δεκαετίας του '80, ενώ δήλωσε ότι δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος όσον αφορά την ύπαρξη βιώσιμων λύσεων. Αναφερόμενος στη Σερβία δεν παρέλειψε να τονίσει το παράδοξο ότι από τη μία ωθεί τα συμφέροντα της Ρωσίας στα Βαλκάνια και από την άλλη θέλει την Ευρωπαϊκή Ένωση και επιθυμεί να ενωθεί με τη δύση. «Η Ρωσία από την άλλη προσπαθεί να διαιρέσει τα πράγματα» εξήγησε. «Πρέπει να δούμε ποιες είναι οι προθέσεις της Ρωσίας γιατί προς το παρόν επιχειρεί να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση στο Μαυροβούνιο».
«Η Μόσχα επιδιώκει να επιβάλλει συνθήκες έλλειψης εμπιστοσύνης και τριβής όχι να πετύχει η ίδια αλλά για να αποτύχουν όλοι οι υπόλοιποι στην περιοχή» εκτίμησε ο κ.Matthew Palmer, Deputy Assistant Secretary, Πρεσβείας ΗΠΑ στην Αθήνα. Ακόμα ένας εξωγενής παράγων είναι οι Βρυξέλλες υποστήριξε ο κ. Πάλμερ που τόνισε ότι η προοπτική της ένταξης στην Ένωση φαίνεται να υποχωρεί καθώς η Ένωση γίνεται εσωστρεφής. Η βίζα για τους Κοσοβάρους αυτή τη στιγμή τους κάνει να νιώθουν ότι δεν είναι καλοδεχούμενοι, εξήγησε.
Ανακουφισμένος, όπως δήλωσε, που κατάφερε να ξεχάσει για λίγο το Brexit, ο Sir Michael Leigh, Senior Fellow, The German Marshal Fund US, στις Βρυξέλλες σημείωσε ότι η διεύρυνση υπήρξε για χρόνια η πιο επιτυχής εξωτερική πολιτική της ΕΕ, καθώς αποτελούσε το μέσο με το οποίο μπορούσε να ασκήσει την κανονιστική της ισχύ. «Σήμερα δεν μπορούμε να είμαστε τόσο σίγουροι για αυτό καθώς η ΕΕ καλείται να αντιμετωπίσει σειρά προκλήσεων». Σημείωσε μάλιστα ότι «γνωρίζουμε ότι τα κράτη έχουν χάσει τη θέρμη, που είχαν παλαιότερα για την είσοδο στην ΕΕ, ενώ η επιρροή της Ένωσης στα νέα κράτη μέλη περιορίζεται σημαντικά μετά την υπογραφή της διαδικασίας ένταξης, όπως παρατηρήσαμε κατά την τελευταία διεύρυνση.» Αποτέλεσμα είναι να έχουμε πλέον κράτη – μέλη δύο κατηγοριών, εξήγησε. Αντί να προχωράμε σε μια αέναη διαδικασία νέων ενταξιακών στόχων μπορούμε να επανεξετάσουμε το χαρακτήρα της ένταξης στην ΕΕ, πρότεινε ο Sir M.Leigh. «Μια πρόταση θα ήταν ένα σύστημα δύο σταδίων, αν μια χώρα πληροί όλες τις προϋποθέσεις μπορεί να γίνει πλήρες μέλος, αν έχει προχωρήσει όμως σε μερικά κριτήρια να ενταχθεί ως προσωρινό ή δόκιμο μέλος και να έχει πρόσβαση στα ταμεία υπό προϋποθέσεις και όταν επιτευχθεί συνολική πρόοδος σε όλα τα κριτήρια, να προσχωρήσουν πλήρως».
«Εργαστήριο για την υπόλοιπη Ευρώπη» χαρακτήρισε τα βαλκάνια ο κ. Ralf Beste, Director of Policy Planning, στο Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών, ακριβώς επειδή σύνορα και εθνικισμός είναι παρόντα. «Θεωρούσαμε ότι τα Βαλκάνια ήταν εξαίρεση και μια καθυστερημένη ιστορικά περιοχή αλλά τελικά διαπιστώσαμε ότι ήταν μια περιοχή την οποία ακολουθούν οι υπόλοιποι» τόνισε. «Απλώς να υπενθυμίσω ότι τα σύνορα δεν είναι ξεπερασμένα» ενώ συμπλήρωσε ότι δεν μπορούμε πάντα να κινούμαστε βάσει σχεδίου αλλά πρέπει να επιδείξουμε δημιουργικότητα στην επίλυση των προβλημάτων των συνόρων.
Κατά την συζήτηση περί συνόρων ο κ. Kovacic, επικαλέστηκε τη χώρα στην οποία γεννήθηκε, που ονομάζονταν τότε Γιουγκοσλαβία, η οποία στη συνέχεια διαιρέθηκε σε έξι χώρες, μια διαδικασία που όπως είπε έγινε με πολύ αίμα και θλίψη. Παρότρυνε τους υπόλοιπους να δουν πώς έγινε αυτή η διαδικασία και να πάρουν παράδειγμα και από τις αρνητικές και από τις θετικές συνέπειες.
«Έχουμε μια πρόκληση διττή στην περιοχή», παρατήρησε η κα. Heather Conley, Διευθύντρια ευρωπαϊκού προγράμματος CSIS, ΗΠΑ που σημείωσε ότι στην περιοχή αυξάνεται η επιρροή άλλων φορέων όπως της Ρωσίας και της Τουρκίας ενώ αναδύονται και άλλες δυνάμεις, αυτές του Κόλπου.
«Η ανταλλαγή γεωγραφική περιοχών είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση, αλλά θέλουμε πολυεθνοτικές μειονότητες και κοινωνίες, πρέπει να εξετάσουμε το θέμα των συνόρων, να ξεκολλήσει το θέμα Σερβίας και Κοσουφοπεδίου» είπε.
Να ξεκαθαρίσει τη θέση των ΗΠΑ επιχείρησε ο κ.Palmer τονίζοντας ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ τα πράγματα δεν έχει να κάνει με τη δική τους προοπτική αλλά το τι θέλουν να κάνουν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι με τα προβλήματά τους και η επίλυση να προκύπτει από δική τους βούληση. «Οι Πρέσπες ήταν μια πετυχημένη διαδικασία γιατί αφορούσαν την Αθήνα και τα Σκόπια και δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας έξωθεν παρέμβασης» τόνισε σημειώνοντας ότι αυτή η δυναμική πρέπει να πολλαπλασιαστεί στην περιοχή. Τόνισε μάλιστα ότι ενώ οι ΗΠΑ έχουν βοηθήσει το Κοσσυφοπέδιο, τώρα ζητούν από αυτό την άρση των δασμών και ανακοίνωσε ότι «αναμένουμε να ανταποκριθεί το Κοσσυφοπέδιο».
Στην «απενοχοποίηση» των επενδύσεων από την Κίνα προχώρησε ο κ. Plevneliev τονίζοντας ότι η επένδυση σε υποδομές από την Κίνα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν της Ρωσίας.
Η Ρωσίας μέσω των αγωγών αερίου επιχειρεί να κρατήσει ομήρους ενεργειακά τις χώρες της Ευρώπης. Η Κίνα από την άλλη σέβεται σε μεγάλο βαθμό την ΕΕ σε μια απόπειρα να μην υποβαθμίζει τη σημασία του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της.