των Αναστασίας Γεϊτσίδου και Ευγενίας Καρκασίνα*
Τα τελευταία περίπου 30 χρόνια, στις 10 Οκτωβρίου, γιορτάζεται σε όλο τον πλανήτη η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Τη γιορτή αυτή, τιμά κάθε χρόνο και η χώρα μας.
Φέτος λοιπόν, για το 2020 η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας αφιερώνεται στη μαζική προσπάθεια για επένδυση στην Ψυχική Υγεία. Επένδυση τόσο σε επίπεδο οικονομικό όσο και σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού. Η έκκληση αυτή για μαζική προσπάθεια του ΠΟΥ και των συνεργαζόμενων οργανισμών United for Global Mental Health και την World Federation for Mental Health, αφορά τόσο τα κράτη και τις κυβερνήσεις, όσο και τον κάθε πολίτη ξεχωριστά, ο/η οποίος/α μπορεί να φροντίσει τη δική του προσωπική Ψυχική Υγεία, να στηρίξει κάποιον δικό του άνθρωπο ή να ευαισθητοποιηθεί σε σχέση με αυτό το θέμα.
(https://www.psychologynow.gr/nea-psyxologias/epikairotita/9331-pagkosmia-imera-psyxikis-ygeias-2020-mia-megali-efkairia-na-ependysoume-stin-psyxiki-ygeia.html)
Η έμφαση στην Ψυχική Υγεία είναι ακόμη σημαντικότερη σήμερα εν μέσω της πανδημίας, καθώς οι επιπτώσεις του COVID-19 φαίνονται να μην αφορούν μόνο όσους νόσησαν, αλλά όλο τον πλανήτη, καθώς υπέστη πλήγματα η Ψυχική Υγεία όλων όσων βίωσαν τον φόβο, τον εγκλεισμό, και ίσως την απώλεια αγαπημένων προσώπων.
Η πανδημία όμως, έδωσε έναν υπαρκτό λόγο για μία στροφή προς την Ψυχική Υγεία. Οι μεγάλες ανατροπές της καθημερινότητας, αλλά και τα πρωτόγνωρα συναισθήματα που επέφερε η πανδημία, ώθησαν το Υπουργείο Υγείας και το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, να δράσουν με επιστημονική ευθύνη και κοινωνική αλληλεγγύη. Στο πλαίσιο αυτό, στη χώρα μας δημιουργήθηκε η τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης 10306 για την ψυχολογική επιβάρυνση λόγω του COVID-19 ειδικά την περίοδο της καραντίνας.
Επιπρόσθετα, σε επιστημονικό και επιχειρησιακό επίπεδο, συνεργάζονται η Ομοσπονδία Φορέων Ψυχικής Υγείας «ΑΡΓΩ», η οποία συμμετέχει με πάνω από 160 ειδικούς και 40 φορείς, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), ο μη κερδοσκοπικός σύλλογος «Το Χαμόγελο του Παιδιού», καθώς και μεγάλος αριθμός Ψυχολόγων και Κοινωνικών Λειτουργών, που ανταποκρίθηκαν άμεσα στο κάλεσμα του Υπουργείου Υγείας. (https://eody.gov.gr/tilefoniki-grammi-psychokoinonikis-ypostirixis-10306-gia-ton-koronoio/?print=print)
Μπορεί ο τίτλος της τηλεφωνικής γραμμής να παραπέμπει σε μία γραμμή στην οποία καλεί κανείς ώστε να λάβει ψυχολογική στήριξη, για την επιβάρυνση που προκαλεί η ύπαρξη του COVID-19 και οι σοβαρές αλλαγές που έχει προκαλέσει στην καθημερινή μας ζωή, όμως είναι πολύ περισσότερα από αυτό. Η γραμμή 10306, έγινε μία γραμμή βοήθειας και διασύνδεσης. Προσφέρει άμεσα διάλογο, συμβουλές και προωθεί την επαφή των πολιτών με τις τοπικές και δημόσιες υπηρεσίες. Κάθε άνθρωπος που καλεί στη γραμμή, ενημερώνεται σε σχέση με τις υπηρεσίες υγείας που υπάρχουν στη περιοχή του: νοσοκομεία, κέντρα υγείας, κέντρα κοινότητας, κοινωνική υπηρεσία δήμου/κοινωνικές δομές, κέντρα ψυχικής υγείας, κέντρα ψυχικής υγιεινής, κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες ψυχικής υγείας, δομές παρέμβασης κατ’ οίκον. Η γραμμή αποτελούσε και αποτελεί έναν εύκολο τρόπο για να μιλήσει κάποιος/α με αφορμή τις δυσκολίες που προκάλεσε η καραντίνα και το άγχος γύρω από τον COVID-19 για μία ψυχική δυσκολία ίσως για πρώτη φορά στη ζωή του/της, προστατευμένος/η από την ανωνυμία. Στη συνέχεια, από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, δίνεται η πληροφορία και η ώθηση έτσι ώστε όποιος/α φαίνεται να το χρειάζεται, να μπορεί να επισκεφθεί τον κατάλληλο φορέα και να λάβει υπηρεσίες σε σχέση με τη ψυχική του υγεία.
Μιλώντας για τη Θεσσαλονίκη, η Α.μ.Κ.Ε. ΣΥΝΘΕΣΗ, συμμετέχει με επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας των δομών της (Οικοτροφείο «ΑΞΙΟΣ», Οικοτροφείο «ΑΘΩΝΑΣ», Κέντρο Ημέρας «ΕΣΤΙΑ», Κέντρο Ημέρας «ΑΝΑΤΟΛΗ», Δομή Κατ’ Οίκον Ψυχιατρικής Νοσηλείας) όπως Ψυχολόγους και Κοινωνικούς Λειτουργούς, στη δράση της τηλεφωνικής γραμμής 10306, όπου εύκολα έγινε αντιληπτό ότι οι καλούντες δεν γνώριζαν για την ύπαρξη υπηρεσιών, οι οποίες θα μπορούσαν να τους φανούν χρήσιμες. Παρά τον ολοκληρωμένο και Τομεοποιημένο σχεδιασμό των δημόσιων δομών και των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, παρατηρείται η μη ενημέρωση των πολιτών. Πόσοι άραγε γνωρίζουν τι υπηρεσίες προσφέρουν τα τρία κέντρα Ψυχικής Υγείας που λειτουργούν στη πόλη; Πόσοι γνωρίζουν ότι στη πόλη υπάρχουν δύο Κέντρα Ημέρας τα οποία απευθύνονται σε ανθρώπους με σοβαρές ψυχικές δυσκολίες; Είναι το Κέντρο Ημέρας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και το Κέντρο Ημέρας «ΕΣΤΙΑ», το οποίο βρίσκεται στην Χαριλάου, λειτουργεί από το 2002 και παρέχει υπηρεσίες ατομικής συμβουλευτικής και ομαδικής θεραπείας σε ανθρώπους που έχουν ιστορικό σοβαρής ψυχικής ασθένειας με στόχο την ψυχοκοινωνική τους επανένταξη.
Πόσοι γνωρίζουν για τη νεοσύστατη Δομή Κατ’ Οίκον Ψυχιατρικής Νοσηλείας; Η Υπηρεσία αυτή, αποτελείται από επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας, οι οποίοι επισκέπτονται στο σπίτι ανθρώπους με σοβαρά θέματα Ψυχικής Υγείας, τα οποία δυσκολεύουν την έξοδο από την οικία τους, αλλά και τη λειτουργία τους μέσα σε αυτήν. Όλες αυτές οι δομές, εξυπηρετούν τους πολίτες δωρεάν.
Η πολιτεία ήδη πριν την πανδημία, φαινόταν να έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την Ψυχική Υγεία των πολιτών, μετά από αγώνες πολλών φορέων, ανθρώπων που έχουν βιώσει οι ίδιοι ή οι συγγενείς τους ψυχικές δυσκολίες, αλλά και επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας. Τώρα αυτό το ενδιαφέρον μοιάζει να είναι περισσότερο έντονο και οι κινήσεις πιο στοχευόμενες και οργανωμένες. Μένουν ακόμη να γίνουν πολλά. Για παράδειγμα, ο κοντινός στη Θεσσαλονίκη νομός της Χαλκιδικής, παρόλο που υπάρχει το Κέντρο Ημέρας "Ανατολή" που απευθύνεται σε ανθρώπους με σοβαρές ψυχικές διαταραχές και βρίσκεται στον Πολύγυρο, φαίνεται να διψάει για περισσότερες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.
Τουλάχιστον, όμως, φαίνεται να έχει ανοίξει ο δρόμος. Ας ευαισθητοποιηθούμε όλοι για τον εαυτό μας και για τους γύρω μας, ώστε να προχωρήσει αυτός ο δρόμος ακόμη περισσότερο. Η επένδυση στην Ψυχική Υγεία, είναι επένδυση στον εαυτό μας!
Ακολουθούν χειρόγραφα μηνύματα από τα μέλη του κέντρου ημέρας που παρακολουθούν για χρόνια το πρόγραμμα του κέντρου ημέρας. Είναι σημαντικό μια τέτοια μέρα να ακουστεί η δική τους η φωνή, μιας και έχουν βιώσει πραγματικά τη σημασία της ψυχικής υγείας
* Η Αναστασία Γεϊτσίδου είναι Ψυχολόγος και η Ευγενία Καρκασίνα Κοινωνική Λειτουργός στη Δομή Κατ’ Οίκον Ψυχιατρικής Νοσηλείας Α.μ.Κ.Ε. ΣΥΝΘΕΣΗ