Του Γιάννη Σαμσούρη*
Η πορεία της νόσου τον Μάιο στην Ελλάδα, δείχνει ότι η νόσος στη χώρα μας είναι πλέον σε αποδρομή. Με ανοιχτή την εστίαση σε ανοιχτούς χώρους, πλήρη λειτουργία όλης της αγοράς, μαθήματα δια ζώσης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και ελεύθερες από τα μέσα του μήνα οι διαπεριφερειακές μετακινήσεις, τον Μάιο ο μέσος αριθμός κρουσμάτων υποχώρησε κατά 32% Πανελλαδικά. Στην Αττική έχουμε ύφεση ίση με την πανελλήνια , -49% στη Θεσσαλονίκη και -27 στην Επαρχία.
Ο δείκτης των διασωληνωμένων παρουσιάζει πτώση 18%, ενώ οι θάνατοι πτώση 27%. Η θετικότητα του μήνα διαμορφώθηκε στο 4,1% στο όριο συναγερμού του ECDC με 45.381 τεστ ημερησίως . Η πορεία αυτή της νόσου τον Μάιο οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην πορεία των εμβολιασμών στη χώρα μας (πάνω από 3 εκατομμύρια εμβολιασμοί σε έναν μήνα) και αποτυπώνεται τόσο στην πτώση των κρουσμάτων όσο και στην πτώση των σκληρών δεικτών (διασωληνωμένοι & απώλειες) . Το δεύτερο κύμα στην Ελλάδα είχε δύο φάσεις αυτή του Νοεμβρίου –Δεκεμβρίου που το επίκεντρό της ήταν στη Θεσσαλονίκη και τη Β. Ελλάδα (Δράμα-Πέλλα-Πιερία κ.α.) και τη φάση Μαρτίου-Απριλίου με επίκεντρο την Αττική και νομούς Πελοποννήσου και Κρήτης. Η πορεία αυτή φαίνεται ξεκάθαρα εάν συγκρίνεται τον Απρίλιο με τον Νοέμβριο όπου η αύξηση των κρουσμάτων κατά 23% προκύπτει από μία αύξηση κατά 173% στην Αττική και μια πτώση κατά 37% στην Θεσσαλονίκη. Άλλος ένας δείκτης που συνηγορεί στην προσέγγιση των δυο φάσεων είναι το contribution των κρουσμάτων σε Αττική, Θεσσαλονίκη και επαρχία. Το φθινόπωρο η Θεσσαλονίκη κινούταν με διπλάσια συνεισφορά από την αναλογούσα με βάση τον πληθυσμό, με αποκορύφωμα το 26% του Νοεμβρίου, ενώ αντίστοιχα το Contribution της Αττικής από το 20% του φθινοπώρου, έφτασε στο 47% του Μαρτίου-Απριλίου.
Πλησιάζοντας στο τέλος της πανδημίας στη χώρα μας, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια αξιολόγηση της πορείας της με βάση μετρήσιμα στοιχεία. Σε όλη την διάρκεια της πανδημίας ακούγαμε για μέτρα προστασίας του κοινωνικού συνόλου που όμως προκαλούν βαθύ τραυματισμό στην οικονομία. Για να έχουμε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση θα πρέπει να προσμετρήσουμε λοιπόν τη θνησιμότητα της νόσου, τον επηρεασμό της οικονομίας και την πορεία της ανεργίας στη χώρα. Και αυτό γιατί είδαμε διαφορετικές στρατηγικές που αναπτύχθηκαν στον κόσμο με στόχο από άλλες την προάσπιση της υγείας και σε άλλες την προάσπιση της οικονομίας.
Παράγοντες που επηρεάζουν την πορεία της πανδημίας σε μια χώρα:
- Ο δείκτης πυκνοκατοίκησης μας δείχνει τη δυνατότητα κοινωνικής αποστασιοποίησης που σου επιτρέπει το περιβάλλον. Είναι τελείως διαφορετικό να προφυλαχτείς σε ένα μέρος όπως είναι το Μακάου της Κίνας έχει έκταση 30,5 τ.χλμ. με την πυκνότητα πληθυσμού της να φτάνει τους 21.259 άνθρωποι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και τελείως διαφορετικό στη Γροιλανδία που καταγράφονται 0,03 άνθρωποι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο
- Το ΑΕΠ της Χώρας μας δείχνει τη δυνατότητα πρόσβασης ενός ανθρώπου σε σύγχρονα και αποτελεσματικά σκευάσματα που υπάρχουν για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου
- Ο αριθμός διαθέσιμων κλινών ΜΕΘ ανά 100.000 κατοίκους μας δείχνει τη δυνατότητα ενός συστήματος υγείας να περιθάλψει αποτελεσματικά τους πολίτες του που έχρηζαν μηχανική υποβοήθηση της αναπνοής λόγο της κατάλυσης της αναπνευστικής λειτουργίας που προκαλεί ο κορωνοϊός
- Το εθνικό σύστημα υγείας μιας χώρας, η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, η ύπαρξη σημαντικού αριθμού διαθέσιμων κλινών και η απαραίτητή τους στήριξη από υγειονομικό προσωπικό, είναι δείκτης πρόγνωσης της πορείας της νόσου.
- Η κουλτούρα συναναστροφών σε οικογενειακό αλλά και φιλικό επίπεδο. Στις μεσογειακές χώρες όπου η συνύπαρξη κάτω από την ίδια στέγη 3 γενιών (παππούδες-γονείς –παιδιά) είναι σύνηθης, οι δυνατότητες κοινωνικής αποστασιοποίησης είναι τελείως διαφορετικές από τις βόρειες χώρες όπου όλοι σχεδόν οι ενήλικες διαθέτουν ξεχωριστό νοικοκυριό (Σκανδιναβικές χώρες).
- Ο βαθμός συμμόρφωσης στις κρατικές υποδείξεις ενός λαού. Όπως είναι γνωστό υπάρχουν χώρες με μεγάλη εμπιστοσύνη στις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας ή με μεγάλο φόβο από τη μη τήρηση αποφάσεων της πολιτικής ηγεσίας και χώρες που αρέσει στους πολίτες τους να πηγαίνουν κόντρα στις κρατικές αποφάσεις.
Για να έχουμε την ακριβή θέση μιας χώρας στην διαχείριση της πανδημίας, θα πρέπει να δούμε τα στοιχεία από την αρχή της νόσου. Διαφορετικά κινδυνεύομε να βγάλουμε λανθασμένα συμπεράσματα. Για παράδειγμα στο χωρίο μου με 2.000 χιλιάδες κατοίκους τέλη Μαΐου το αποδεκτό ποσοστό θνησιμότητα είναι 2,3 θανάτους με βάση τον μέσο όρο πανελλαδικής θνησιμότητας. Στην πρώτη περίοδο της νόσου Μάρτιος – Σεπτέμβριος 2020 όχι μόνο δεν υπήρξε θάνατος αλλά ούτε καν κρούσμα, οδηγώντας ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην άποψη ότι η νόσος είναι μια παγκόσμια συνομωσία. Στο δεύτερο κύμα (Οκτώβριος –Δεκέμβριος) όπου εξαιτίας της πορείας στο πρώτο κύμα, δεν έπαιρναν προφυλάξεις, η νόσος μπήκε στην πλειοψηφία των σπιτιών του χωριού οδηγώντας στον θάνατο 8 συνανθρώπους μας. Στο τρίτο κύμα (Ιανουάριος –Μάιος του 21) εξαιτίας της φυσικής ανοσίας από την πορεία του δευτέρου κύματος αλλά και την τήρηση αυστηρών μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, υπήρξαν ελάχιστα κρούσματα και καμία απώλεια. Με συνολικά τριπλάσια θνησιμότητα από τη μέση πανελλήνια, εάν αξιολογήσουμε μεμονωμένα τα κύματα, θα καταλήξουμε σε λανθασμένα αποτελέσματα (εξαιρετικά στο πρώτο και στο τρίτο κύμα και κάκιστα στο δεύτερο) τόσο για την πορεία της νόσου όσο και για τους λόγους αυτής της πορείας συνολικά σημειώθηκε. Αντίστοιχα, είναι γελοίο να αξιολογήσουμε μια χώρα μόνο με την πορεία στο πρώτο, στο δεύτερο ή στο τρίτο κύμα. Η αντικειμενική αξιολόγηση είναι από την αρχή της νόσου με βάση τον σκληρό δείκτη της θνησιμότητας αφού κανένας δεν θα ρωτήσει πόσα τεστ έκανες, πόσοι μπήκαν σε ΜΕΘ, τι ΑΕΠ είχες, πότε πήρες τα μέτρα, εάν τα περιφρούρησε η αστυνομία κλπ κλπ κλπ !!!!
Βλέπουμε λοιπόν με τα στοιχεία της 31/5/2021 ότι η Ελλάδα με βάση τον αριθμό των θανάτων ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους βρίσκεται στην 28η θέση στην Ευρώπη με 1.166 θανάτους ανά 1 Μ κατοίκων, έχοντας νοσήσει το 4% του πληθυσμού της και πραγματοποίησε από την αρχή της πανδημίας 39.000 τεστ ανά 1 εκατομμύριο κατοίκους. Τη χειρότερη τριάδα και τις πρώτες θέσεις στην κατάταξη έχουν οι Ουγγαρία, Βοσνία και Τσεχία με περίπου 3 χιλιάδες θανάτους ανά εκατομμύριο, ενώ την κατάταξη κλείνουν οι Σκανδιναβικές χώρες (Νορβηγία-Φιλανδία-Ισλανδία) με μόλις γύρω στους 100 θανάτους ανά εκατομμύριο με εξαίρεση τη Σουηδία η οποία και έχει καταλάβει την 24η θέση με 1.419 θανάτους ανά 1 εκατομμύριο.
Θεωρούμε λοιπόν, ότι τα μέτρα που πήραν η επιστημονική επιτροπή που διαχειρίζεται τη νόσο και η κυβέρνηση, ήταν αποτελεσματικά στον έλεγχο της νόσου και μας έδωσαν μια εξαιρετική θέση ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες. Πώς επηρέασαν όμως τα μέτρα αυτά την πορεία της οικονομίας; Με βάση λοιπόν τα στοιχεία της Eurostat, o μέσος όρος της ύφεσης το 2020 στην Ευρωζώνη ήταν -7,1%. Η Ελλάδα η οποία έβγαινε από μια δεκαετή περίοδο κρίσης παρουσίασε ύφεση 8,6% κοντά στον μέσο ευρωπαϊκό όρο με πρωταθλήτριες στην ύφεση την Ισπανία με -12,1%, Μ. Βρετανία με -11,7% και τη Γαλλία με -9,7%. Μικρότερη ύφεση παρουσίασαν και πάλι οι Σκανδιναβικές χώρες (και η Σουηδία μέσα σε αυτές) με ύφεση πέριξ του 3,5%. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 21 η Ελληνική οικονομία παρουσιάζει ανάπτυξη 4,4% σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2021 και όλες οι αναλύσεις των διεθνών οίκων και των οργανισμών κατατάσσουν την Ελληνική οικονομία στους πρωταθλητές ανάπτυξης του 2021 & 22.
Πάμε τώρα να δούμε την πορεία της ανεργίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat που παρουσιάζονται στο διάγραμμα, η ανεργία στην Ευρώπη φαίνεται να επηρεάζεται από την κρίση της πανδημίας στο τρίτο τρίμηνο του 2020. Συγκεκριμένα, οι χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας μεταξύ του δεύτερου και τρίτου τριμήνου ήταν η Πορτογαλία (41%), η Ιρλανδία (32%), η Γαλλία (30%), η Ιταλία (30%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (29%). Η μόνη χώρα όπου δεν έχει σημειωθεί αύξηση του ποσοστού ανεργίας (αντιθέτως παρατηρείται μείωση) κατά το τρίτο τρίμηνο, είναι η Ελλάδα. Μικρή υποχώρηση της ανεργίας σημείωσαν κατά το ίδιο τρίμηνο χώρες που βρίσκονται ψηλά στην λίστα θανάτων (Ουγγαρία ,Βουλγαρία) και οι Σκανδιναβικές χώρες κυρίως η Νορβηγία και η Σουηδία.
Σε γενικές λοιπόν γραμμές η αντίληψη που διαμορφώσαμε οι πολίτες, όπως αποτυπώνεται και στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, είναι ότι οι επιστήμονες και η κυβέρνηση τα πήγαν πολύ καλά στο τρίπτυχο νόσος, οικονομία και ανεργία με βάση τους αντίστοιχους διαθέσιμους στατιστικούς δείκτες.
Θα μπορούσαμε να τα πάμε καλύτερα;
Πριν απαντήσετε σε αυτή την ερώτηση θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας και όλους τους παράγοντες που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου, που επηρέασαν σημαντικά την πορεία της πανδημίας σε κάθε χώρα.
*Ο Γιάννης Σαμσούρης έχει σπουδάσει οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία, έχει ΜΒΑ από την ΕΔΕΕ και είναι στέλεχος σε φαρμακευτική εταιρεία.