Ένα σταθερό… κόμπλεξ της Θεσσαλονίκης είναι η Διεθνής Έκθεση. Αυτό ισχυριζόταν πριν από 20 χρόνια γνωστός τότε υπουργός των κυβερνήσεων Σημίτη, σχολιάζοντας την αδυναμία κάποιων πρωτοκλασάτων κυβερνητικών στελεχών της εποχής που απέφευγαν να προωθήσουν την ιδιωτικοποίηση της Helexpo, λες και η διοργάνωση εμπορικών εκθέσεων ήταν ζήτημα υψίστης εθνικής σημασίας. Σε ένα ακόμη κόμπλεξ της πόλης, ας ευχηθούμε πρόσκαιρο, εξελίσσεται, πλέον, το μετρό. Ένα εμβληματικό έργο, που αναμένεται να επηρεάσει αποφασιστικά και προς το θετικότερο την προβληματική λειτουργία του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Να δώσει ανάσες σε μια περιοχή ζωτικής σημασίας για την οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης.
Η απόδειξη ότι πρόκειται για δύο θέματα που αποτελούν κόμπλεξ για τη Θεσσαλονίκη είναι ότι όλοι οι Θεσσαλονικείς έχουν άποψη για το τι πρέπει να γίνει. Είτε με θεσμική (sic) ιδιότητα, είτε ως ιδιώτες οι πάντες έχουν λόγο. Για το τι γίνεται, για το τι πρέπει να γίνει, για το πώς θα γίνει ότι πρέπει να γίνει, αλλά και για το πώς και πόσα θα κερδίσει η Θεσσαλονίκη. Η υπόθεση θυμίζει τους προπονητές του καφενείου, που δεν έχουν σηκώσει ποτέ ούτε ένα κυπελλάκι –οι περισσότεροι δεν αξιώθηκαν να κάτσουν έστω μία φορά στην άκρη του πάγκου έστω ως… εξωφυλαρούχες-, αλλά με άνετο και απόλυτο ύφος δίνουν εντολές στον Μουρίνιο, στον Ζιντάν, στον Κλοπ και στον Σάντος. Πρωθυπουργοί του καναπέ, που συχνά δεν καταφέρνουν να υπολογίσουν με πόσα βγαίνει ο μήνας στο σπίτι και από που θα τα εξοικονομήσουν, αλλά η άποψή τους για την οικονομία, τα Σκόπια, την Τουρκία, τα σχολεία, τα νοσοκομεία και τη διαγράμμιση της τροχαίας είναι αδιαπραγμάτευτη. Είχε κι ο Μάρκος Βαμβακάρης αυτό το κουσούρι, αλλά τουλάχιστον εκείνος κάθισε έγραψε ένα - δύο σχετικά τραγούδια και ησύχασε. Μαζί του και όσοι αγαπούν τα τραγούδια του.
Η συζήτηση για το μετρό, με αφορμή την εύρεση αρχαιοτήτων στη Βενιζέλου και τις συνακόλουθες καθυστερήσεις, τείνει να πάρει στη Θεσσαλονίκη άρρωστα χαρακτηριστικά. Κι αυτό διότι με ευθύνη της πολιτείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πληρώνουν το έργο, τη σχετική ατζέντα βάζουν όσοι έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα. Πολιτικά (βουλευτές, αυτοδιοικητικοί κ.λπ.) και επαγγελματικά συμφέροντα, που στην προκειμένη περίπτωση μεταφράζονται ως συντεχνιακά (αρχαιολόγοι). Αλλά και οι… κολλημένοι, όσοι απορρίπτουν χωρίς δεύτερη κουβέντα ό,τι δεν βρίσκεται στο δικό τους μυαλό, ό,τι δεν συντονίζεται με τη δική τους οπτική. Οι –λεγόμενοι- απλοί πολίτες, αυτοί που ταλαιπωρούνται καθημερινά από το χάλι των αστικών συγκοινωνιών και θα ωφεληθούν από τη λειτουργία του μετρό, αλλά και οι έμποροι και οι επιχειρηματίες του κέντρου, οι οποίοι βάσιμα ελπίζουν σε αύξηση της κίνησης στα μαγαζιά και τις επιχειρήσεις, λόγω της ευχερέστερης πρόσβασης, δεν εκφράζονται. Για την ακρίβεια είτε δεν τους ρωτάει κανείς είτε εμπιστεύονται τις επιλογές που οι ίδιοι κάνουν μέσω των εκλογών, όταν ορίζουν αντιπροσώπους για τις δημόσιες υποθέσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι κανονικοί άνθρωποι στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή επιθυμούν να τελειώσει το έργο όσο γίνεται γρηγορότερα.
Εάν κάποιος αφαιρέσει από την υπόθεση της κατασκευής του μετρό χυδαίες σκοπιμότητες και απαράδεκτες ιδεοληψίες ενδεχομένως να σκεφτεί ότι πολιτισμός είναι κυρίως το σήμερα και λιγότερο το χθες και το προχθές. Πολύ περισσότερο που αν δεν ξεκινούσαν τα έργα του μετρό δεν θα μιλούσαμε καν για αρχαία στην Αγίας Σοφίας και στη Βενιζέλου. Η άποψη που επιμένει ότι στην προκειμένη περίπτωση –επειδή δεν μιλάμε για ένα από τα επτά ή έστω τα 17 θαύματα της αρχαιότητας- η αξιοποίηση των ευρημάτων πρέπει να γίνει με όρους που αφορούν την ολοκλήρωση του έργου έχει βάση και γι’ αυτό προτεραιότητα. Τα αρχαία θα ακολουθήσουν το μετρό, όχι το αντίθετο. Κατά κάποιο τρόπο τα παλαιότερα θα έρθουν ως παρακολούθημα των νεότερων, αυτών που θα βελτιώσουν την καθημερινότητα κατοίκων και επισκεπτών της σύγχρονης Θεσσαλονίκης.
Σε κάθε περίπτωση, επειδή αυτές οι… αψιμαχίες δεν έχουν τέλος, ενώ ως Έλληνες είμαστε επιρρεπείς στις εμφύλιες διαμάχες, και επιπροσθέτως όλοι θέλουμε «και αρχαία και μετρό» ας αφήσουμε τους ειδικούς να μιλήσουν. Ούτε την κυβέρνηση και την Αττικό Μετρό, ούτε τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Μπουτάρη. Ούτε ασφαλώς τους αρχαιολόγους, οι οποίοι έχουν δικαιολογημένη υπερευαισθησία. Είναι η επιστήμη τους, το αντικείμενο τους και -κυρίως- η δουλειά τους, που μπορεί να κερδίσει πολλά από τη διαιώνιση του θέματος. Ήδη κάθε τρεις και λίγο οι εκτιμήσεις τους αυξάνουν την αξία και τη σημασία των ευρημάτων.
Επειδή, λοιπόν, η κατασκευή του μετρό συνιστά πρωτίστως τεχνικό θέμα –όλοι καταλαβαίνουν ότι με τα πολιτικοϊδεολογικά δεν βγαίνει άκρη- ο λόγος πρέπει να δοθεί στο Τεχνικό Επιμελητήριο και στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ. Τι οφείλουν να κάνουν οι δύο φορείς, δηλαδή οι επιστήμονες και επαγγελματίες των κατασκευών που τους απαρτίζουν; Να εμφανιστούν δημόσια και… αποστειρωμένοι από κάθε άλλη τους ιδιότητα, να εμφανίσουν τα δεδομένα των δύο λύσεων –χρόνος υλοποίησης και κόστος- και να υπογραμμίσουν τη δική τους άποψη. Να πάρουν, δηλαδή, θέση, ώστε οι πολίτες να πληροφορηθούν τα τεχνοκρατικά δεδομένα και τελικά αυτό που ενδιαφέρει τους περισσότερους: Πόσος χρόνος και πόσα χρήματα θα χρειαστούν στην περίπτωση της αποκόλλησης και επανατοθέτησης των αρχαίων και πόσος χρόνος και πόσο χρήμα απαιτείται αν υπάρξει παράκαμψη, εμβάθυνση και τα σχετικά.
Η ζωή, προφανώς, δεν είναι μαθηματικά. Τα μαθηματικά, όμως, ως βασικός παράγων στη διαμόρφωση λογικών προσεγγίσεων, με τις οποίες οι άνθρωποι πολύ συχνά λύνουν προβλήματα και ξεκλειδώνουν γρίφους. Άλλωστε, τόσο το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, όσο και τα δημόσια πανεπιστήμια είναι εξ’ ορισμού πρωτοσύμβουλοι της πολιτείας στον τομέα τους. Ας τους ακούσουμε λοιπόν…
ΥΓ. Ειδικά η τοποθέτηση του ΤΕΕ/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας επί του θέματος θα έχει ένα ακόμη πρόσθετο ενδιαφέρον. Διότι, όπως αναφέρουν πληροφορίες, το 2013 η λύση της απομάκρυνσης και επανατοποθέτησης των αρχαίων της Βενιζέλου είχε παρουσιαστεί από το ΤΕΕ τεκμηριωμένα σε ιδιαίτερες συναντήσεις και κάποιοι από αυτούς που σήμερα διαφωνούν πίσω από τις κλειστές πόρτες την είχαν αποδεχθεί. Καλό θα ήταν να μάθουν οι Θεσσαλονικείς αν όντως αυτό ισχύει, με διευθύνσεις και ονόματα. Διότι –δυστυχώς- σε αυτή την πόλη ο καθένας τζογάρει με βάση την… τρέλα του και το λογαριασμό πληρώνουν όλοι οι υπόλοιποι.
ΥΓ2. Από τη συζήτηση της Δευτέρας στο Δημοτικό Συμβούλιο το μόνο συμπέρασμα που βγαίνει είναι ένα: την στιγμή που το μεγαλύτερο ποσοστό του έργου έχει ολοκληρωθεί, εμείς συζητάμε για το αν έπρεπε να γίνει το μετρό ή δεν χρειαζόταν καθόλου. Περί αυτού πρόκειται…