Άνθρωποι φαντάσματα, σκιές σε πεζοδρόμια, δρόμους, παγκάκια, πλατείες, εσοχές πολυκατοικιών και καταστημάτων. Γίνονται ένα με το αστικό περιβάλλον, με τους τοίχους, τις βιτρίνες, τα αυτοκίνητα, αόρατοι στη φευγαλέα και βιαστική ματιά των περαστικών και άηχοι μέσα στην πολύβουη πόλη.
Με βλέμμα απλανές, παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους, τους διαβάτες που πηγαίνουν στον προορισμό τους, στις δουλειές τους, στα σπίτια τους. Για τους ίδιους ο χώρος και ο χρόνος είναι το ίδιο, σαν ένα ρολόι που σταμάτησε σε κάποια στιγμή της ζωής τους, και από τότε οι λεπτοδείκτες δείχνουν συνεχώς την ίδια ώρα.
Είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, χωρίς οι ίδιοι να έχουν μια δική τους πόρτα σε ένα σπιτικό. Για τους ανθρώπους που για διαφόρους λόγους βρίσκονται σε καθεστώς αστεγίας, σπίτι τους είναι οι δρόμοι, τα πάρκα και οι πλατείες. Για κρεβάτι τους έχουν χαρτόκουτα και τριμμένα σεντόνια. Όλο τους το βιος 2-3 σακούλες, μια καρέκλα ή ένα σκαμνί.
Οι συνθήκες διαβίωσής τους είναι τραγικές, καθώς είναι εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες 24 ωρες το 24ωρο και η υγιεινή τους σχεδόν ανύπαρκτη, γεγονός επιζήμιο τόσο για τους ίδιους όσο και για το κοινωνικό σύνολο, καθώς κάποιοι μετατρέπουν τα σημεία όπου έχουν καταλύσει σε υγειονομικές βόμβες.
Πρόκειται για ανθρώπους που για διάφορους λόγους, κοινωνικούς και οικονομικούς, βρέθηκαν στον δρόμο, ενώ υπάρχει και μια μερίδα που το κάνει από επιλογή.
Σοκάρουν οι αριθμοί
Σύμφωνα με στοιχεία του προγράμματος Streetwork της ΜΚΟ ΆΡΣΙΣ, την τριετία 2017-2020, η ομάδα συνάντησε στο πεδίο των εξορμήσεών της στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης 773 ανθρώπους, χωρίς ωστόσο να σημαίνει ότι όλοι ήταν άστεγοι, αλλά άτομα που κινούνταν με σημείο αναφοράς τον δρόμο.
Από τους 773 ανθρώπους, οι 252 είναι ηλικίας μεταξύ 36-50 ετών, οι 453 είναι ελληνικής καταγωγής ενώ η πλειονότητα είναι άντρες.
Από αυτούς, βάσει των τελευταίων στοιχείων του Αυγούστου του 2020, οι 107 βρίσκονταν σε συνθήκες αστεγίας, στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης και τουλάχιστον 40 στον δήμο Θεσσαλονίκης.
Κοινό χαρακτηριστικό στο προφίλ αυτών των ανθρώπων είναι ότι δεν έχουν υποστηρικτικό δίκτυο, για παράδειγμα οικογένεια ή κάποιον συγγενή.
Δεν υπάρχει κοινό πλαίσιο καταγραφής
Η Νανά Μιχαλοπούλου, Ψυχολόγος - Συντονίστρια Έργου της Κοινωνικής Υπηρεσίας της ΑΡΣΙΣ, σημειώνει στη Voria.gr ότι δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή των αστέγων στην Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει ένα ενιαίο εργαλείο με το οποίο θα μπορούσε να γίνει αυτό αλλά και ένα κοινό πλαίσιο συνεργασίας όλων των φορέων που δουλεύουν με άστεγο πληθυσμό. «Ακόμη δεν υπάρχει κοινό πεδίο για το πώς ορίζουμε την αστεγία, συνήθως έχουμε στο μυαλό μας ως άστεγο μόνο τον άνθρωπο που κοιμάται στο δρόμο αλλά έχουμε και αυτούς που στερούνται κατοικίας οι οποίοι φιλοξενούνται σε δομές, τους ανθρώπους που ζουν σε επισφαλείς συνθήκες κατοικίας και αυτούς που ζουν σε ακατάλληλα καταλύματα. Οπότε το πρώτο και σημαντικότερο να αποκτήσουμε έναν κοινό ορισμό για την αστεγία» επισημαίνει.
Σύμφωνα με την ίδια, το 2018 έγινε η πρώτη πιλοτική καταγραφή των αστέγων σε επτά μεγάλους δήμους μεταξύ των οποίων και η Θεσσαλονίκη όπου είχαν εντοπιστεί 1.645 άτομα που είτε ζούσαν στον δρόμο είτε υποστηρίζονταν από δομές αστέγων και υποστηριζόμενα διαμερίσματα. Από αυτούς οι 101 ήταν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και οι 83 σε υποστηριζόμενα διαμερίσματα.
Η κ. Μιχαλοπούλου αναφέρει ότι ένα ακόμη στοιχείο που κάνει δύσκολη την καταγραφή τους είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί μετακινούνται, για παράδειγμα μπορεί τη μια ημέρα να είναι στον Λευκό Πύργο και δύο μήνες μετά να βρεθούν στην Καλαμαριά: «Πρόκειται για έναν πληθυσμό μετακινούμενο βάσει των αναγκών που έχει ή εξαιτίας της απομάκρυνσής του από περιοίκους ή τις δημοτικές υπηρεσίες. Το ότι φεύγουν δεν σημαίνει ότι λύνεται το πρόβλημα, απλά μετακινούνται και πηγαίνουν σε ένα άλλο σημείο. Κάποια στιγμή πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν έχει σημασία πώς θα μετακινηθούν οι άνθρωποι που εντοπίζονται για να μην είναι απλά στο πεδίο δράσης του κάθε δήμου».
Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα είναι ότι κάποιοι από αυτούς έχουν ψυχολογικές διαταραχές ακόμη και ψυχιατρικές εμπειρίες και χρήζουν ιδιαίτερης φροντίδας. Η κ. Μιχαλοπούλου αναφέρει ότι δυστυχώς δεν υπάρχει συστηματική κάλυψη αυτών των ατόμων καθώς δεν είναι λύση μια βραχεία παραμονή τους στο ψυχιατρείο κατόπιν εισαγγελικής εντολής αλλά μια ουσιαστική παρέμβαση. «Με μαθηματική ακρίβεια αν γυρίσει στον δρόμο δεν θα μπορεί να παίρνει την αγωγή του, δεν θα μπορεί να προσέρχεται στα ραντεβού του, με συνέπεια να επιστρέψει στην ίδια συναισθηματική κατάσταση προ της νοσηλείας» τονίζει η ίδια.
Καταλήγοντας η κ. Μιχαλοπούλου επισημαίνει την ανάγκη να βρεθούν νέοι τρόποι, περισσότερα προγράμματα και στεγαστικές επιλογές, λαμβάνοντας υπόψη τις εξατομικευμένες ανάγκες τού κάθε ανθρώπου, για να μπορούν, όπως λέει, να έχουν μια ουσιαστική ευκαιρία να μετακινηθούν σε μια ασφαλή συνθήκη διαβίωσης.
Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής: Οι άστεγοι στον δήμο Θεσσαλονίκης είναι 14
Από την πλευρά του ο αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου Θεσσαλονίκης Χάρης Αηδονόπουλος δηλώνει στη Voria.gr ότι «οι άστεγοι στη Θεσσαλονίκη είναι συνολικά 14 αλλά φαίνονται σαν να είναι 12.000 γιατί έχουν αράξει σε κομβικά σημεία, όπως η Καμάρα, η Παναγία Δέξια, η Αριστοτέλους, η Τσιμισκή κ.α.».
Σύμφωνα με τον κ. Αηδονόπουλο, «οι 5 από αυτούς είναι χρήστες ουσιών και άρα είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας και ευθύνης του ΟΚΑΝΑ να τους περισυλλέξει, οι 2 είναι επαίτες και οι υπόλοιποι είναι άστεγοι με διάφορα προβλήματα και ιδιομορφίες που αρνούνται οποιαδήποτε μεταγωγή σε δομές».
Σε σχέση με τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα ή άλλες διαταραχές ο κ. Αηδονόπουλος αναφέρει: «Θα πρέπει να δημιουργηθεί το πλαίσιο ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ακούσιας μεταγωγής τους κατόπιν εισαγγελικής εντολής για προστασία της δικής τους υγείας και αξιοπρέπειας και κατόπιν της προστασίας και υγείας του κοινωνικού συνόλου».
Για τα άτομα που εδώ και καιρό διαβιούν στην Καμάρα κάτω από άθλιες συνθήκες, μετατρέποντας τους ίδιους και το σημείο σε μια υγειονομική βόμβα, ο κ. Αηδονόπουλος λέει ότι πηγαίνει σχεδόν κάθε ημέρα, με τους ίδιους να του λένε ότι θα φύγουν. «Ζήτησα να παρέμβει η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας και να κάνει αυτοψίες και μου απάντησαν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία», αναφέρει.
