Skip to main content

Ο Λευκός Πύργος, το κορυφαίο μνημείο της Θεσσαλονίκης

Η ιδιαιτερότητα του σχήματός του αλλά και η περίοπτη θέση του στην παραλία τον έχουν καταστήσει το νούμερο ένα σε επισκεψιμότητα μνημείο της πόλης.

Σε ένα από τα, πλέον, δημοφιλή, ελληνικά μνημεία - μουσεία κατατάσσεται ο Λευκός Πύργος που κατάφερε, στο πέρασμα των αιώνων, να γίνει το “σήμα-κατατεθέν” της Θεσσαλονίκης.

Η ιδιαιτερότητα του σχήματός του αλλά και η περίοπτη θέση του στην παλιά παραλία τον έχουν καταστήσει το νούμερο ένα σε επισκεψιμότητα μνημείο της πόλης.

Είναι χαρακτηριστικό, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου πως ο Λευκός Πύργος προσέλκυσε 63.951 επισκέπτες, αυξημένους κατά 10,7% έναντι του αντίστοιχου περσινού διαστήματος. Καλύτερος μήνας για το πρώτο τετράμηνο του έτους ο Απρίλιος οπότε τον Λευκό Πύργο επισκέφτηκαν 21.731 άτομα, αριθμός αυξημένος κατά 20,8% έναντι του Απριλίου του 2018. Αξίζει να σημειωθεί πως στο σύνολο του 2018 το μουσείο του Λευκού Πύργου επισκέφτηκαν 225.944 άτομα.

Μάλιστα όπως προκύπτει από τη συνολική κατάταξη (ποσοστιαία στοιχεία επισκεψιμότητας) για τον Απρίλιο ο Λευκός Πύργος φιγουράρει μεταξύ των 7 top ιστορικών προορισμών με  3,6%.

Η ιστορία του Πύργου

Ο Λευκός Πύργος κτίστηκε το 15ο αι., μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430. Στη θέση του υπήρχε παλαιότερος πύργος της βυζαντινής οχύρωσης της Θεσσαλονίκης, στο σημείο που το ανατολικό τείχος συναντούσε το τείχος της θάλασσας.

Στο πέρασμα του χρόνου αναφέρεται με διάφορες ονομασίες˙ Πύργος του Λέοντος το 16ο αι και Πύργος της Καλαμαρίας το 18ο αι.˙ το 19ο αι. τον βρίσκουμε με δύο ονομασίες, ανάλογα με τη χρήση που είχε˙ Πύργος των Γενιτσάρων, και Πύργος του αίματος (Κανλή Κουλέ), όταν έγινε φυλακή και τόπος εκτέλεσης καταδίκων. Ο ιστορικός Μιχαήλ Χατζή Ιωάννου το 1888, στο βιβλίο του για μνημεία της πόλης, τον αποκαλεί Βαστίλη της Θεσσαλονίκης, όπου έσφαζαν τους θανατοποινίτες στον εξώστη του, με το αίμα να βάφει τους τοίχους του, ενώ βολή τηλεβόλου από τα δυτικά της πόλης σήμαινε την εκτέλεση της θανατικής ποινής. Το 1883, με διαταγή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’, ο Πύργος ασπρίζεται και του δίνεται η ονομασία Λευκός (Μπεγιάζ Κουλέ). Είμαστε στο δεύτερο μισό του 19ου αι., εποχή που πνέει ο άνεμος της μεταρρύθμισης στην οθωμανική αυτοκρατορία, ύστερα από τις πιέσεις της Αγγλίας, και πύργος με την ονομασία «του αίματος» δεν αρμόζει στη νέα φυσιογνωμία της αυτοκρατορίας. Και ήταν ο κατάδικος Νάθαν Γκουελεντί, που με αντάλλαγμα την ελευθερία του, άσπρισε τον Πύργο. Από τότε έμεινε η σημερινή ονομασία. Με τον καιρό έγινε το σύμβολο της Θεσσαλονίκης, αφού απόμεινε από το 1911 να στέκει μόνος στην παραλία, ύστερα από την κατεδάφιση του θαλάσσιου και του ανατολικού τείχους και του περιβόλου του.

Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και την ενσωμάτωση της στο ελληνικό κράτος, ο Πύργος είχε διάφορες χρήσεις. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ένας όροφος χρησιμοποιήθηκε για τη φύλαξη των αρχαιοτήτων  από τις ανασκαφές που έκανε η αρχαιολογική υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής. Στους χώρους του φιλοξενήθηκαν η αεράμυνα της πόλης, το εργαστήριο μετεωρολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και συστήματα ναυτοπροσκόπων.

Το 1983 ο Πύργος παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Μόνιμη Έκθεση για τη Θεσσαλονίκη

Από τις 5 Σεπτεμβρίου 2008 ο Λευκός Πύργος στεγάζει τη νέα μόνιμη έκθεση που αφορά τη Θεσσαλονίκη από την εποχή της ίδρυσής της το 316/15 π.Χ. μέχρι τις μέρες μας. Η έκθεση παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όψεις της ιστορίας της πόλης, που τη δια­κρίνει η μακραίωνη, αδιάσπαστη ιστορική παρουσία της.

Ο Λευκός Πύργος είναι κυκλικός, έχει ύψος 33,90 μ. και διάμετρο 21,70 μ. Αποτελείται από ισόγειο και έξι ορόφους.

92 σκαλοπάτια- 40 παράθυρα

Από αρχιτεκτονική άποψη η κατασκευή του Πύργου αποτελείται από δύο κυλίνδρους, τον εξωτερικό και τον εσωτερικό. Ο εξωτερικός κύλινδρος υψώνεται μέχρι και τον πέμπτο όροφο, ενώ ο εσωτερικός είναι κατά ένα όροφο ψηλότερος και έτσι εξωτερικά του διαμορφώνεται δώμα, που προσφέρει εξαιρετική θέα στην πόλη και στον Όλυμπο.

Ανάμεσα στους δύο κυλίνδρους διαμορφώνεται το ελικοειδές κτιστό κλιμακοστάσιο που αποτελείται από ενενήντα δύο σκαλοπάτια. Σαράντα παράθυρα αφήνουν το φως της ημέρας να φωτίσει το εσωτερικό του πύργου.

Μέχρι τις αρχές του 20ού αι. ο Πύργος περιβαλλόταν από χαμηλό οκταγωνικό περιτείχισμα, που σε τρεις από τις γωνίες του είχε οκταγωνικούς πυργίσκους. Το περιτείχισμα, που πιθανόν κατασκευάστηκε το 1535/36, κατεδαφίστηκε το 1911.

Τα υπόλοιπα δημοφιλή μνημεία της Θεσσαλονίκης

Μετά τον Λευκό Πύργο τα πλέον δημοφιλή μνημεία της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης με 36.302 επισκέπτες από Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο του 2019(136.762), η Ροτόντα με 32.982 επισκέπτες(126.196) και το Βυζαντινό Μουσείο με 29.966(93.536) το πρώτο τετράμηνο του 2019.

Τα τοπ μουσεία της Ελλάδας το πρώτο τετράμηνο

Μουσείο της Ακρόπολης

Εθνικό Αρχαιολογικό

Ηρακλείου

Δελφών

Αρχαίας Ολυμπίας

Λευκού Πύργου

Παλάτι Ιπποτών Ρόδου