Η ώρα «μηδέν» για την επανεκκίνηση λειτουργίας της αγοράς των εμπορικών καταστημάτων. Μετά από έξι εβδομάδες, όπως συγκλίνουν όλες οι πληροφορίες, τα καταστήματα θα μπορούν να ανοίξουν και πάλι την προσεχή Δευτέρα.
Τα ακριβή δεδομένα θα τα μάθουμε ενδεχομένως και σήμερα από το διάγγελμα Μητσοτάκη στις 6 το απόγευμα.
Τώρα, λοιπόν, αρχίζουν τα δύσκολα για την αγορά της Θεσσαλονίκης, αφού στις ημέρες του κορωνοϊού τίποτα δεν είναι ίδιο με πριν, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Στη δεδομένη συγκυρία όλα τα στοιχεία συγκλίνουν: από το βαρόμετρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, που ανακοινώθηκε χθες, μέχρι την αίσθηση του εμπορικού κόσμου, αλλά και τις εμπειρίες καθενός από το στενό φιλικό και συγγενικό του περιβάλλον, άπαντες συμφωνούν ότι δεν υπάρχει καταναλωτική διάθεση, βρίσκεται χαμένη στα… τάρταρα. Εκείνο που υπάρχει σε υπερεπάρκεια στην ατμόσφαιρα είναι η ανασφάλεια σε διάφορες μορφές. Κάτι που πάντα συνιστά ανάσχεση στην κατανάλωση ειδών και υπηρεσιών, πέρα από όσα είναι πρώτης και βασικής ανάγκης.
Ταυτόχρονα, όμως, με την αναιμική ζήτηση, εξαιρετικά προβληματική αναμένεται να είναι το πρώτο διάστημα και η προσφορά των εμπόρων. Τα καταστήματα, προκειμένου να έχει κάποιο νόημα η διαδικασία της… κανονικότητας, θα πρέπει να προμηθευτούν εποχικά είδη τα οποία μάλλον δεν έχουν. Για παράδειγμα καλοκαιρινά ρούχα, παπούτσια, αξεσουάρ.
Πέραν όλων αυτών των εμπορικής φύσεως εμποδίων, ανοικτό είναι μέχρι στιγμής και το στενά υγειονομικό θέμα. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι θα είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας και γαντιών από το προσωπικό που εργάζεται στα καταστήματα –δηλαδή σε κλειστούς χώρους-, αδιευκρίνιστό παραμένει τι θα γίνει με τους πελάτες και –κυρίως- τι μέτρα θα πρέπει να ληφθούν για τους πελάτες σε σχέση με τα εμπορεύματα. Για παράδειγμα, με ποιες συνθήκες θα μπαίνει κάποιος σε ένα δοκιμαστήριο; Τι κίνδυνος υπάρχει –αν υπάρχει- από τις δοκιμές ρούχων και υποδημάτων; Τι θα γίνονται τα εμπορεύματα που θα δοκιμάζει κάποιος, αλλά δεν θα τα αγοράζει; Θα διπλώνονται και θα πακετάρονται απλώς ή θα πρέπει να αεριστούν και για πόσο χρόνο; Κυρίως όμως, ποιος παράγοντας ή φορέας είναι σήμερα ικανός να πείσει τους καταναλωτές –τουλάχιστον πολλούς από αυτούς- για την ρεαλιστική προσέγγιση του θέματος και την ασφαλή λειτουργία των διαδικασιών;
Όλα αυτά είναι πρωτοφανή. Πραγματικά αχαρτογράφητα νερά. Και γι’ αυτό πολλοί παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι το τοπίο της επόμενης ημέρας θα είναι ουσιωδώς διαφορετικό από εκείνο της προηγούμενης. Τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Σοβαρή ένδειξη γι’ αυτό είναι η εικόνα της πρώτης εβδομάδας με ανοιχτά τα εμπορικά καταστήματα στη Γερμανία. Όλα τα ρεπορτάζ από το Βερολίνο συμφωνούν πως –αν εξαιρέσει κανείς τον ψυχολογικό παράγοντα- η κατάσταση είναι προβληματική. Πολλά καταστήματα από αυτά που δικαιούντο να ανοίξουν δεν λειτούργησαν και όσα το τόλμησαν είχαν ελάχιστη κίνηση. Ανάλογες καταστάσεις αναμονής από την πλευρά των εμπόρων ίσως ζήσουμε και στην Ελλάδα. Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Παντελής Φιλιππίδης αμφιβάλλει εάν θα ανοίξουν πραγματικά πολλά καταστήματα από την αρχή –«πολλοί συνάδελφοι δεν μπορούν να προμηθευτούν προϊόντα» λέει χαρακτηριστικά. Παράλληλα, μεγάλος είναι ο προβληματισμός για τις εμπορικές επιχειρήσεις εποχικών ειδών που υπάρχουν σε τουριστικά μέρη (είδη θαλάσσης και παραλίας, ρούχα, αναμνηστικά κ.λπ.), οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες αυτή την περίοδο είτε θα είχαν ανοίξει, είτε θα βρίσκονταν σε στάδιο προετοιμασίας. Φέτος λόγω της πανδημίας δεν συμβαίνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο και πολλές από αυτές δεν θα λειτουργήσουν καθόλου.
Με όλα αυτά τα δεδομένα κανείς δεν δικαιούται να παραβλέπει ότι τα πραγματικά δύσκολα για την αγορά είναι μπροστά μας. Διότι το κράτος δεν μπορεί να στηρίζει επ’ αόριστον. Ασφαλώς κάποια ισορροπία να βρεθεί, αλλά το ζητούμενο είναι τόσο το πότε, όσο και σε ποιο σημείο θα κάτσει η μπίλια. Η μικρομεσαία εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα μικρομικρή, κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια της κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, όταν έγινε ένα πρώτο ξεκαθάρισμα. Τώρα ίσως είναι η ώρα για το δεύτερο, μάλλον πιο καθοριστικό κύμα. Κάτι σαν «Ο θάνατος του εμποράκου» μέρος Β’. Διότι ως γνωστόν η τόσο μικρή, ατομική εμπορική και επαγγελματική δραστηριότητα, πέραν του ότι δεν αντέχει στα δύσκολα, αποτελεί μια από τις βασικές αιτίες στρέβλωσης της ελληνικής αγοράς, πέρα από οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις. Το αν αυτή η δεύτερη κρίση οδηγήσει σε ουσιαστικά εξορθολογισμό της ελληνικής αγοράς ή θα συντηρηθούν οι πρακτικές αδυναμίες που όλοι γνωρίζουν, θα το δείξει ο χρόνος...