Skip to main content

Τα κίνητρα ένα από τα μυστικά για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης

Εκείνο που λείπει είναι τα κίνητρα, καθώς η περιοχή δεν είναι και τόσο διάσημη ανά τον πλανήτη, όσο –ενδεχομένως- να πιστεύουν αυτοί που την αγαπούν

Όταν ο Γιάννης Μπουτάρης ανέλαβε δήμαρχος Θεσσαλονίκης το 2010, μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες του ήταν να προσεγγίσει την αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους Ryanair και να την πείσει να πετάξει στη Θεσσαλονίκη. Ο πρώην δήμαρχος ήξερε ότι τα χαμηλά ναύλα ενισχύουν τα ταξίδια αναψυχής, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους και επομένως θα λειτουργούσαν θετικά στην επισκεψιμότητα της πόλης.

Για να τα καταφέρει ο Μπουτάρης δεν δίστασε να προχωρήσει σε οικονομική συμφωνία με την αεροπορική εταιρεία επιδοτώντας για κάποιο διάστημα τις θέσεις στα αεροπλάνα της. Το συνολικό κόστος –όπως είχε διαρρεύσει τότε, επειδή ξέσπασε πολιτικός καβγάς- ήταν λίγες εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Δέκα χρόνια μετά η Ryanair έχει πετάξει χιλιάδες πτήσεις στη Θεσσαλονίκη, έχει μεταφέρει εκατομμύρια επιβάτες στην πόλη, ενώ σήμερα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο αεροδρόμιο «Μακεδονία». Κάποιες ημέρες την εβδομάδα –όπως την Παρασκευή- πραγματοποιεί πτήσεις σε πάνω από δέκα διαφορετικούς προορισμούς. Επομένως ο χρόνος δικαίωσε την κίνηση Μπουτάρη, αλλά και την πρακτική του οικονομικού κινήτρου που επέλεξε –και δεν δίστασε- να εφαρμόσει ο πρώην δήμαρχος, με την ιδιότητα του προέδρου του Οργανισμού Τουριστικής προβολής και Μάρκετινγκ νομού Θεσσαλονίκης, όπως ονομαζόταν τώρα ο σημερινός Οργανισμός Τουρισμού Θεσσαλονίκης, για τον οποίο –παρεμπιπτόντως- πολλοί αναρωτιούνται τι ακριβώς κάνει σήμερα.

Λίγο αργότερα και αφού είχαμε μπει στην οικονομική κρίση –μετά το 2013 για δύο – τρία χρόνια- ο Μιχάλης Ζορπίδης, ως πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, είχε πείσει το συμβούλιο του να χρηματοδοτήσει την ξενάγηση στο κέντρο της πόλης, αξίας 90 - 100 ευρώ, κάθε σχολείου που θα επιλέξει στην εκδρομή του να έρθει στη Θεσσαλονίκη και να διανυκτερεύσει έστω μία νύχτα, σε ξενοδοχείο του νομού. Η παροχή μπορεί να φαίνεται μικρή, αλλά όσοι ασχολήθηκαν με το θέμα από την πλευρά του Επιμελητηρίου θυμούνται ότι είχε πρακτικό αποτέλεσμα. Δεκάδες σχολεία κάθε χρόνο είχαν ανταποκριθεί. Σε κάθε περίπτωση μερικές δεκάδες νέα παιδιά ημερησίως –επί αρκετές ημέρες το χρόνο – διέσχιζαν το κέντρο της Θεσσαλονίκης συντεταγμένα, ενημερώνονταν για την ιστορία του τόπου, τα κτίρια της πόλης, τους δρόμους «με τα μεγάλα, λαμπρά ονόματά τους» και ταυτόχρονα βρίσκονταν στην καρδιά του εμπορικού κέντρου.

Τους τελευταίους μήνες, με κινητοποίηση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές γυρίζονται στην Θεσσαλονίκη προβάλλοντας ποικιλοτρόπως την περιοχή και αφήνοντας εισόδημα. Ο Αντόνιο Μπαντέρας, ο οποίος πρωταγωνιστούσε στην πρώτη από αυτές στις αρχές του φετινού καλοκαιριού, αποδείχθηκε γουρλής. Αυτές τις ημέρες πραγματοποιούνται τα γυρίσματα μίας ακόμη χολιγουντιανής ταινίας με λαμπερούς πρωταγωνιστές, ενώ –σύμφωνα με τον Περιφερειάρχη Απόστολο Τζιτζικώστα- το 2022 θα έχουμε γυρίσματα τουλάχιστον έξι ταινιών. Το γεγονός ότι το κράτος έδωσε τη δυνατότητα στις περιφέρειες να δημιουργήσουν film office και κυρίως παρείχε οικονομικά κίνητρα μέσω χαμηλότερης φορολογίας δημιούργησε αυτήν την κινηματογραφική κοσμογονία, για τα μέτρα της Θεσσαλονίκης. Είναι βέβαιο πως αν το… σπορ καλλιεργηθεί, σε βάθος χρόνου τα οφέλη θα είναι πολύ σημαντικά.

Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι τα κίνητρα, τα οποία καταλήγουν σε οικονομικό όφελος, λειτουργούν για την προσέλκυση νέων δραστηριοτήτων σε μια περιοχή. Μάλιστα, όσο γενναιότερα είναι στην αρχή, τόσο μεγαλύτερο είναι το μεσο-μακροπρόθεσμο όφελος. Τούτου δοθέντος, η αρχική ιδέα πίσω από την δημιουργία της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας, στο μακρινό 2004, ήταν σωστή. Για να αποτελέσει η Θεσσαλονίκη έναν ουσιαστικό πόλο νέας οικονομίας, έναν θύλακα που θα προσελκύει καινοτομικές επιχειρήσεις που αξιοποιούν την πληροφορική και την ψηφιακότητα για να διαμορφώσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, θα έπρεπε να έχει έναν ειδικό μηχανισμό που θα… κυνηγάει το θέμα. Κυρίως να διαμορφώσει και να επιτύχει την εφαρμογή κινήτρων για εταιρείες και στελέχη (ερευνητές κλπ.), που θα αποδίδουν στο ταμείο και τις τσέπες.

Παράλληλα, ο ίδιος μηχανισμός θα ασχολούνταν με το εξίσου σημαντικό ζήτημα της βελτίωσης και του εκσυγχρονισμού των υποδομών. Στα 17 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από το 2004, το δεύτερο θέμα –δηλαδή οι υποδομές- προωθήθηκε κάπως, ίσως επειδή η ευρυζωνικότητα, η βελτίωση του ίντερνετ και τα σχετικά αφορούν ολόκληρη την κοινωνία. Ακόμη και το Τεχνολογικό Πάρκο 4ης γενιάς Thess Intec προωθείται στο πλαίσιο της λογικής της Ζώνης Καινοτομίας, που είναι ο ιδιοκτήτης των 760 στρεμμάτων.

Αντίθετα, στο κομμάτι των κινήτρων υπάρχει στασιμότητα, ως αποτέλεσμα της αποτυχίας των διοικήσεων της ΑΖΚ ΑΕ να πείσουν την ελληνική κυβέρνηση να διεκδικήσει στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ευνοϊκά φορολογικά κίνητρα αν όχι για τις επιχειρήσεις, τουλάχιστον για τα εξειδικευμένα στελέχη που χρειάζονται. Η ίδια αποτυχία οφείλεται και στην αδυναμία των πολιτικών και διοικητικών παραγόντων της χώρας να αντιληφθούν τις ωφέλειες και να κινηθούν επίμονα και πειστικά για τις εφαρμόσουν. Διότι πολύ απλά ο ανταγωνισμός στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης δεν αφορά μόνο το κόστος κατασκευής διαφόρων προϊόντων, αλλά και τα οικονομικά συστήματα που προσπαθούν να προσελκύσουν επενδύσεις.

Έτσι πέρα από τα γενικά που ισχύουν οριζόντια η κάθε χώρα επιλέγει κάποιους τομείς που θεωρεί ότι της ταιριάζουν ή κάποιες περιοχές με πλεονεκτήματα που μπορούν να αναδειχθούν. Για παράδειγμα η επιλογή της Θεσσαλονίκης ως πόλος καινοτομικότητας –μια έννοια που περικλείει πολλά αντικείμενα- έχει σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό, τους νέους και τα τρία δημόσια πανεπιστήμια και αρκετά ιδιωτικά κολλέγια που λειτουργούν στην πόλη και άρα μπορούν να καλύψουν τις δυνητικές ανάγκες μιας νέας αγοράς εργασίας, ενός σύγχρονου κλάδου.

Επομένως, η αποτυχία να εξελιχθεί η ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης –δυνάμει ολόκληρη η Κεντρική Μακεδονία- σε διευρυμένο θύλακα καινοτομίας οφείλεται αποκλειστικά στην ατολμία –ή μήπως αδιαφορία;- της κεντρικής εξουσίας να στηρίξει το εγχείρημα.

Ούτε οι ελλειμματικές υποδομές, ούτε η απουσία αρκετών απευθείας αεροπορικών συνδέσεων –θέματα εν μέρει υπαρκτά- δεν εμπόδισαν την πρόοδο. Η επένδυση της Pfizer υπό την ηγεσία του Θεσσαλονικιού Άλμπερτ Μπουρλά στην πόλη, που είναι η μοναδική αυθεντική παραγωγική κίνηση απ’ όσες διαφημίζονται τελευταία, αποδεικνύει ότι οι δυνατότητες υπάρχουν.

Εκείνο που λείπει είναι τα κίνητρα, καθώς η περιοχή δεν είναι και τόσο διάσημη ανά τον πλανήτη, όσο –ενδεχομένως- να πιστεύουν αυτοί που την αγαπούν, αλλά και όσοι τοκίζοντας στη γραφειοκρατία της χώρας και στα προβλήματα της περιοχής, διαγράψει καριέρα επαγγελματία Θεσσαλονικιού και… Μακεδονομάχου.